بازار بورس و اوراق بهادار در ایران به عنوان یکی از بازارهای پویای مالی برای سرمایهگذاری شناخته میشود. در این بازار جهت جلوگیری از بینظمی و سوداگری قوانینی تعیین و اجرا میگردد. افراد و شرکتها برای حضور در بورس باید اطلاعات دقیقی در مورد قوانین داشته باشند تا بتوانند به طور صحیح در بازار فعالیت کرده و سود کسب کنند. یکی از موضوعات با اهمیت در این راستا، «موارد ابطال معامله» است.
سازمان بورس و اوراق بهادار طبق قانون میتواند ابطال کل معاملات بورس و یا عدم تایید بخشی از معاملات در بورس را در صورت ایجاد اختلال یا دستکاری بازار اعلام کند. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار به مواردی که منجر به ابطال و تایید نشدن معاملات بورس میشود، اشاره خواهیم کرد.
مفهوم ابطال و تایید نشدن معاملات بورس
خرید و فروش سهام در هر روز معاملاتی زمانی انجام شده تلقی میشود که به تایید بورس رسیده باشد و ناظر بازار تخلف یا دستکاری در قیمت شناسایی نکرده باشد. بدیهی است در صورت بروز تخلف در معاملات، بخشی از معاملات یا تمام معاملات باطل میشود.
پس از ابطال معاملات توسط ناظر بازار، کارگزار مربوطه میتواند شکایت خود را با ذکر دلیل تا پایان ساعات کاری همان روز به سازمان بورس ابلاغ نماید. سازمان بورس نیز طی 48 به شکایت رسیدگی خواهد نمود.دلایل ابطال معاملات توسط ناظر بازگو نمیشود اما سهامها ابطال شده دو روزکاری بعد مجدد به حراج گذاشته خواهد شد.
قابل ذکر است که سازمان بورس و اوراق بهادار وظیفه نظارت بر حسن انجام معاملات را بر عهده دارد به همین جهت به آن «ناظر بازار» گفته میشود. پیش از این در مقاله «ناظر بازار کیست؟» به موضوعات پیرامون ناظر بازار و اختیارات آن پرداختیم.
علت ابطال معاملات در بورس
کسانی که در بورس فعالیت دارند حتما با پیام ناظر بازار مبنی بر ابطال معاملات به جهت تخلفات معاملاتی در بورس مواجه شدهاند. طبق قانون در صورتی که شرایط زیر رخ دهد، ناظر بازار موظف است جهت حفظ منافع سهامداران معامله را باطل اعلام کند:
- بیش از 5 درصد سهام توسط یک کد معاملاتی در نماد عادی سهم در یک جلسه معاملاتی فروخته شود.
- خطای سیستم معاملاتی که منجر به اشتباه در معاملات شود.
- در صورت عدم رعایت قوانین حجم مبنا و حد نوسان در یک نماد
- تعداد معاملات در بازارگردانی بیش از سقف مجاز روزانه رخ دهد.
- انجام معامله خارج از دامنه نوسان قیمت مجاز روزانه
- بروز معاملات چرخشی که خریدار و فروشنده یکسان باشد.
- در صورت ایجاد ظن دستكاری قيمت و استفاده از اطلاعات نهانی
- سایر شرایطی که طبق مدیرعامل بورس جزو شرایط خاص ابطال قرار میگیرد.
مدیرعامل بورس نیز براساس ماده 30 دستورالعمل اجرایی نحوه معاملات در بورس اوراق بهادار میتواند در صورت بروز برخی اختلالات و خطاهای معاملاتی، بخشی از معاملات را ابطال کند که شامل:
- در صورت بروز مشکل در سامانه معاملاتی
- وقوع آن دسته از اشتباهاتی که طبق مقررات مصوب هیات مدیره سازمان احصاء میگردد.
- فروش مازاد سهام یا حق تقدم که مشمول تعریف معاملات عمده میشود.
