تسلط به اصطلاحات و مفاهیم بورسی در بازار مالی از نیازمندی‌های حیاتی در ورود و فعالیت در این بازار است. قبل از هر فعالیتی، افراد برای ورود به بازار بورس باید آموزش‌های لازم را ببینند تا از رفتار هیجانی در معاملاتشان خود‌داری کنند.
یکی از این مفاهیم پایه، مفهوم حباب در بورس است. در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار قصد داریم که شما را با مفهوم حباب بورس آشنا سازیم. با ما همراه باشید.
حباب در بورس چیست؟
زمانی که قیمت نمادی در معاملات بیشتر یا کمتر از ارزش واقعی خود باشد، اصطلاحا می‌گوییم بورس دارای حباب است. به عبارتی دیگر به اختلاف قیمت غیرمنطقی بین قیمت مبادله و ارزش واقعی نمادهای بورسی و به دنباله آن شاخص کل، حباب می‌گویند.
انواع حباب در بورس
در بازار بورس، 2 نوع مختلف حباب تشکیل می‌شود که عبارتند از:
حباب مثبت
حباب همان‌طور که از اسم آن مشخص است به شرایطی گفته می‌شود که بعد از رشد ادامه‌دار قیمت، سرانجام با کوچکترین ضربه یا اتفاقی می‌شکند و ساختار آن از بین می‌رود.
حباب در بورس، به اختلاف موجود بین ارزش ذاتی سهام و قیمتی که معامله می‌شود می‌گویند. به زبانی دیگر هنگامی که نمادی بسیار بالاتر از میزان ارزندگی خود، رشد پیدا می‌کند در این حالت اهالی بازار سرمایه آن نماد یا بازار را دارای حباب قیمتی تلقی می‌کنند.
حباب منفی
هنگامی که نمادی بسیار کمتر از ارزش واقعی خود، قیمت گذاری و خرید و فروش می‌شود، ما با حباب منفی مواجه هستیم. حباب منفی در شرایطی رخ می‌دهد که فعالان بازار بورس به اشتباه انتظار روند کاهشی دارند و در کف‌های حمایتی دست به فروش سهم ارزنده خود می‌زنند. حباب منفی بازار بورس توجیه اقتصادی ندارد و به علت جو روانی و انتظارات غیر فنی رخ می‌دهد.
حباب در بورس چگونه شکل می گیرد؟
تشکیل حباب در بازار بورس می‌تواند علل گوناگونی داشته باشد اما تاثیر‌گذارترین دلیل ایجاد حباب در بازار بورس حرکت دست جمعی برای خرید یا فروش سهام توسط تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران بازار بورس می‌باشد.
این حرکت برنامه‌ریزی شده، موجب تغییر قیمت ناگهانی و غیر منطقی یک نماد یا کل بازار بدون داشتن توجیه و اساس اقتصادی می‌شوند. وجود حباب در بازار تبعات منفی فراوانی دارد که از مهم‌ترین آنها روند قیمتی از تحلیل‌پذیر بودن خارج و صرفا از هیجانات بازار تاثیر می‌گیرد.
یکی دیگر از علل تشکیل حباب در بازار بورس یا سهم، کوچک بودن بازار در مقایسه با سرمایه‌ی جذب شده می‌باشد. به عبارتی هنگامی که نقدینگی در بازار بالا است اما کالا و عمق بازار برای سرمایه گذاری در حد مورد انتظار نیست، در این صورت تقاضای بدون اساس و توجیه افزایش پیدا می‌کند که در نهایت منجر به حباب می‌گردد.
تفاوت اشباع فروش با ترکیدن حباب بازار
گاهی بازار حباب ندارد و سهام بازار براساس ارزندگی و ارزش ذاتی خود پایین‌تر از آن معامله می‌شوند اما برخی با شایعه‌سازی درباره‌ی تشکیل حباب در بازار باعث ایجاد جو روانی منفی مخصوصا بین افراد کم‌تجربه می‌شوند.
در صورت ادامه‌دار بودن اخبار و تبلیغات منفی این جو حاکم می‌تواند موجب ریزش بازار گردد چرا که افراد در محدوده حمایتی دست به فروش سهم ارزنده خود می‌زنند. اگر این شرایط ذکر شده بر بازار حاکم بود ما با ترکیدن حباب بازار مواجه نیستیم بلکه نمادهای ارزنده‌ی ما با اشباع فروش روبه‌رو هستند.
ترکیدن حباب بورس
هنگامی که شاخص بورس یا قیمت یک نماد بورسی بعد از رشدی بی‌اساس به طور ناگهانی کاهش پیدا می‌کند، گفته می‌شود حباب بورس در حال ترکیدن است.
بدین معنا که ارزندگی بازار که در اثر رفتار هیجانی و غیرواقعی افزایش قیمت پیدا کرده بود حالا با از بین رفتن شرایط اشباع خرید و منطقی معامله شدن بازار، با کوچکترین خبر منفی شروع به حرکت در روندی نزولی می‌کند.
چگونگی تشخیص حباب بورس
برای سودآوری بیشتر و گرفتن بهترین نتیجه از بورس باید توانایی تشخیص انواع حباب را داشته باشید تا در مواقع لزوم دست به خروج از بازار بزنید. به این منظور ۲ عامل قدرت تحلیل و تجربه بسیار حیاتی است.
قدرت تحلیل
تحلیل در بازار بورس از جایگاه بسیار والایی برخوردار است. یکی از این تحلیل‌ها، تحلیل بنیادی است که بواسطه‌ی آن ارزش ذاتی سهام تعیین می‌گردد و در نتیجه ارزندگی و یا وجود حباب به خوبی مشخص می‌شود.
نوع دیگر تحلیل، تحلیل تکنیکال است که با استفاده از ابزارها و اندیکاتور‌های موجود می‌توان نقاط اشباع خرید و هیجانی را تشخیص داد و به سودآوری معاملات کمک کرد.
تجربه
به طور کلی برای تشخیص حباب در بورس، نه تنها باید دارای قدرت تحلیل بالا بود بلکه داشتن تجربه کافی هم حیاتی است. چرا که در بازار شرایطی وجود دارد که تحلیل‌های صورت گرفته اشتباه هستند و فقط با تجربه می‌توان وجود حباب را تشخیص داد.
حباب بورس ایران
شاخص کل بورس تهران در مرداد سال ۱۳۹۹ شروع به آغاز موج نزولی خود کرد و شاخص در عدد 2 میلیون و 100 هزار متوقف، سپس اصلاح آن شدت گرفت تا آنجایی که حباب بورس ایران ترکیده شد.
در حالی که شاخص کل افت حدود ۴۰ درصدی را تجربه کرد، سهامداران در بسیاری از سهم‌ها تا ۵۰ درصد اصلاح را تجربه کردند. در ۲۶ مرداد بورس تهران با ریزش ۸۹ هزار واحدی رکورد سقوط بازار را در ۵۳ سال گذشته را شکست. در دوم شهریور ماه رکورد خروج نقدینگی از بازار شکسته شد؛ در این روز ۳ هزار میلیارد تومان پول از بازار بورس توسط افراد حقیقی خارج شد. علت این اتفاق عدم توجه به وضعیت اشباع خرید و تقاضای مدیریت نشده سهامداران در بازار کم عمق ایران بود.
جمع‌بندی
حباب مفهومی است که در تمام بازارهای مالی مخصوصا بورس وجود دارد. هنگامی که ارزش ذاتی سهام در بازار بورس، کمتر یا بیشتر از قیمت آنها باشد اصطلاحا حباب مثبت و منفی وجود خواهد داشت.
به عبارتی به فاصله بین قیمت واقعی و قیمت کنونی حباب می‌گویند. حباب‌ها چه مثبت یا منفی خواهند ترکید و دیر یا زود قیمت ها به ارزش واقعی خواهند رسید بنابراین تشخیص وجود حباب در بازار بورس بسیار مهم است. برای تشخیص حباب در بازار بورس، علاوه بر نیاز به آموزش دیدن و تسلط به تحلیل باید دارای تجربه نیز بود.
