شاید برای چند سال گذشته تنها برخی از کارشناسان خبره بورسی که به‌صورت تخصصی فعالیت می‌کردند، با مفاهیمی همچون هسته معاملات بورس سروکار داشتند اما امروزه به دلیل روی‌آوردن حجم گسترده‌ای از مردم به بازار بورس، این مفاهیم بیشتر بر سر زبان‌ها افتاده است. اگر اطلاعات نسبی در رابطه با هسته معاملات بورس داشته باشید احتمالاً می‌دانید که این سیستم امروزه به دلایل مختلف دچار اختلال شده است به همین دلیل موضوعاتی پیرامون این نوع از اختلال، در حال افزایش است. اگر قصد کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با هسته معاملات بورس را دارید، تا انتهای این مقاله با ما همراه شوید تا هرآنچه که لازم است در این باره بدانید را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.
هسته معاملات بورس چیست؟
همان‌طور که می‌دانید منظور از هسته، مرکز کنترل و به عبارتی قلب تپنده هر سیستم است که تمامی پل‌های ارتباطی در سیستم‌های مختلف را به هم دیگر مرتبط می‌کند. در واقع به هرآنچه که کنترل‌کننده امورات یک سیستم باشد، هسته گفته می‌شود.
این تعریف برای هسته معاملات بورس نیز دقیقاً صادق است؛ به این معنا که تمامی اقدامات انجام شده در بورس به‌وسیله این هسته، کنترل و همچنین سازمان‌دهی می‌شوند. توجه داشته باشید که به‌منظور عملکرد مناسب سیستم معاملاتی بورس، نیازمند یک هسته هوشمند و البته قدرتمند خواهیم بود که توانایی کنترل قسمت‌های مختلف عملیات بورسی را داشته باشد.
در تعریف دیگری برای هسته معاملات بورس می‌توان گفت که فرماندهی عملیات‌های مختلف در سیستم قدرتمند بورسی، بر عهده هسته معاملات است؛ به این صورت که برنامه‌ریزی در هسته معاملات به‌گونه‌ای است که به‌راحتی توانایی کنترل جنبه‌های مختلف بازار سرمایه را دارد.
ویژگی‌های هسته معاملات در بازار بورس
توجه داشته باشید که انجام معاملات بورسی نیازمند یک سیستم پردازشگر بسیار قدرتمند و پرسرعت است که بتواند در مدت‌زمان کوتاهی عملیات موردنظر کاربر را انجام داده و آن را سامان‌دهی کند. هسته معاملات بورس قدرت پردازش اطلاعات مختلف را دارد که به‌منظور تقویت کارایی خود نیاز به ماژول‌های اساسی دارد؛ این کارایی هسته باید به‌گونه‌ای باشد که قادر به دریافت حجم بسیار بالایی از اطلاعات کاربران مختلف بدون وجود اختلال باشد که این موضوع قطعا نشان از قدرت و توانایی هسته مرکزی بورسی دارد.
سرعت بالا، توانایی دریافت اطلاعات گسترده، توانایی پردازش اطلاعات، دسترسی به ماژول‌های متنوع و ... همگی از ویژگی‌های هستند که سیستم معاملاتی را به یک ابر سامانه نزدیک می‌کند.
نحوه کارکرد هسته معاملات
در رابطه با نحوه کارکرد هسته معاملات بورس می‌توان گفت که در زمانی که کاربران بورسی سفارشی را درخواست می‌کنند، درخواست آن‌ها در کارگزاری به ثبت می‌رسد؛ حال پس از ثبت سفارش در کارگزاری نوبت به انتقال اطلاعات به هسته معاملات بورس می‌رسد تا پردازش‌های لازم بر روی آن انجام گیرد.
پردازش بر روی اطلاعات دریافتی توسط هسته در نهایت منجر به انجام خریدوفروش در بازار سهام می‌شود. بنابراین در یک تعریف کلی برای هسته معاملات بورس می‌توان گفت که وظیفه دریافت سفارش کاربران و همچنین خرید سهام سفارشی آن‌ها بر عهده هسته معاملاتی خواهد بود که این موضوع اهمیت کارایی هسته را نشان می‌دهد.
هسته معاملات بورس ایران
همان‌طور که پیش از این نیز توضیح داده شد، سیستم هسته مرکزی، دارای کارایی و اهمیت بالایی است به همین دلیل نیز پرداختن به مدیریت این سیستم و همچنین منبع سازنده آن خالی از لطف نیست. لازم به ذکر است که کار طراحی و ساخت هسته معاملات بازار بورس ایران توسط یک شرکت خارجی بسیار معتبر (شرکت فرانسوی به نام آتوس)، انجام شده است. شرکت فرانسوی آتوس که به‌عنوان یکی از برترین شرکت‌های اروپایی در زمینه فناوری اطلاعات شناخته شده است، اکنون در کشورهای دیگری همچون آلمان و هلند نیز فعالیت می‌کند. این شرکت معتبر فرانسوی حدوداً ۱۳ سال پیش اقدام به طراحی اولین نسخه از هسته مرکزی سیستم‌های معاملاتی ایران کرد و آن را در اختیار کاربران ایرانی قرارداد.
به روز رسانی هسته معاملات بورس
قطعاً هسته مرکزی معاملاتی به دلایل مختلف نیاز به روزرسانی در فواصل زمانی نه‌چندان طولانی دارد تا با دسترسی به ماژول‌های متنوع توانایی پردازش اطلاعات کاربران را داشته باشد. نه‌تنها در هسته معاملات بورس، بلکه در هر سیستم دیگری مسئله به‌روزرسانی به‌منظور رسیدن به توانایی بالاتر برای پردازش اطلاعات از اهمیت خاصی برخوردار است اما آیا به روز رسانی برای سیستم بورس ایران نیز اتفاق می‌افتد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که به دلیل اعمال تحریم‌هایی علیه ایران، امکان به‌روزرسانی مداوم ماژول‌های مختلف در هسته معاملات بورس وجود ندارد و همین موضوع خود دلیلی برای کاهش کیفیت خدمت‌رسانی به سرمایه‌گذاران بورسی می‌شود. از همان سال ۱۳۸۷ که اوایل طراحی هسته معاملاتی توسط شرکت فرانسوی بود، عملیات مربوط به به‌روزرسانی با مشکل مواجه شد تا اینکه در سال ۱۳۹۵ نسخه جدیدی از این هسته مرکزی در اختیار بازار بورس قرار گرفت.
همچنین روابط سیاسی فرانسه و ایران با مشکل روبرو است و به همین دلیل به‌روزرسانی هسته معاملات بورس کار سخت و پیچیده‌ای به نظر می‌آید. عدم به‌روزرسانی هسته بورس ایران توسط شرکت فرانسوی، موجب بروز اختلالاتی در گذر زمان شده است.
اختلالات هسته معاملات بورس
در سال‌های اخیر به علت ورود خیل عظیمی از سرمایه‌گذاران به بازار بورس ایران و به دنبال آن افزایش میزان معاملات بورسی، اختلالاتی در هسته معاملات بورس ایجاد شده است. به طور طبیعی زمانی که تعداد کدهای بورسی ثبت شده بی‌سابقه بوده و تعداد معاملات بورسی در طول یک روز بیشتر از مجموع چند سال گذشته بوده است، اختلالاتی در روند عملکرد هسته معاملات بورس رخ دهد. بنابراین بروز اختلالات در هسته معاملات، موجب نارضایتی فعالان بورسی می‌شود اما چاره چیست؟
رفع اختلالات هسته معاملات بورس
از آنجایی که ایران با شرکت فرانسوی روابط خوبی ندارد، به‌منظور رفع اختلالات هسته معاملات بورس 2 راه وجود دارد:
- به‌منظور به‌روزرسانی یا تغییر هسته معاملات، به شرکت خارجی دیگری مراجعه کرد.
- بر علم و دانش داخلی در این حوزه، سرمایه‌گذاری بلندمدت شود.
لازم به ذکر است که به دلیل تحریم‌هایی علیه ایران، قطعاً عقد قرارداد با شرکت‌های درجه اول دنیا عملاً غیرممکن خواهد بود و تنها راه چاره پناه آوردن به شرکت‌های درجه دو یا شرکت‌های چینی است که شاید نتیجه چندان مطلوبی هم نداشته باشد. از طرف دیگر تکیه بر تولید داخلی قطعاً امری زمان‌بر و طولانی خواهد بود که نیازمند تأمین زیرساخت‌ها و نیز صبر برای رسیدن به نتیجه مطلوب است.
جمع‌بندی
در این قسمت مطالبی را تحت عنوان هسته معاملات بورس و تعریف آن خدمت شما عزیزان ارائه دادیم. بر اساس مطالب گفته شده منظور از هسته معاملات بورس، سیستم کنترل‌کننده تمام عملیات‌های ویژه در معاملات بورسی است؛ به این معنا که اقدامات خریدوفروش کاربران در بورس به‌واسطه کارگزاری به هسته معاملات بورس انتقال داده می‌شود تا در نهایت پل‌های ارتباطی لازم بین سفارشات کاربران برقرار شود. امروزه به دلیل ورود بسیار زیاد اطلاعات کاربران به بورس، سیستم مرکزی دچار اختلالاتی شده است که نیازمند رفع نواقص موجود خواهد بود.
