افرادی که به انجام معاملات و بستن قرارداد آتی در بازار بورس علاقهمند هستند، لازم است قبل از هرگونه معامله، درباره فرآیند تحویل کالا در قراردادهای آتی اطلاعات کافی داشته باشند. قراردادهای آتی کالا، تعهدنامههایی هستند که میان خریداران و فروشندگان نوشته میشود و کالایی را با قیمت و مقداری مشخص برای معامله در زمانی معین، تعیین میکنند. در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار به جزییات فرآیند تحویل کالا در قراردادهای آتی میپردازیم.
اقدامات لازم خریداران و فروشندگان برای انجام فرآیند تسویه معاملات آتی
به طور کلی معاملهگران میتوانند قبل از سررسید قرارداد با گرفتن یک موقعیت معکوس (عقبگرد)، موقعیت قبلی خود را ببندند و از آن معامله به طور کلی خروج کنند. اما این گزینه هم وجود دارد که افراد موقعیت معکوس و خروج از قرارداد را نبندند و وارد مرحله دریافت و تحویل کالا شوند. در این صورت باید اقداماتی از هر 2 طرف (خریدار و فروشنده) انجام شود که در ادامه به آنها میپردازیم:
اقدامات خریداران برای انجام فرآیند تسویه معاملات آتی
افرادی که در معاملات آتی شرکت کرده و تا روز آخر نیز از قرارداد خود موقعیت معکوس نداشتهاند، باید اقدامات زیر را برای دریافت کالای خود انجام دهند:
- تکمیل و ارسال فرمی بهنام آمادگی دریافت و تحویل کالا
- تأمین وجه تعیین شده برای انجام معامله که شامل کل مبلغ کالا بهعلاوه کارمزد آن است (فرصت تامین این مبلغ تا ساعت 3:15 بعدازظهر میباشد)
اقدامات فروشندگان برای انجام فرآیند تسویه معاملات آتی
به منظور تکمیل و انجام فرآیند تحویل کالا، فروشندگان نیز باید اقدامات زیر را انجام دهند:
- تکمیل فرمی تحت عنوان آمادگی تحویل و ارسال آن برای کارگزاری بهمنظور ورود به فرآیند تسویه
- تأمین کالا یا جنسی که خریدار قرار است، وجه خرید آنها را تأمین کند.
اگر خریدار و فروشنده به تعهد خود عمل نکنند، چه عواقبی دارد؟
سازمان بورس و اوراق بهادار، به منظور حفظ حقوق طرفین، جریمههایی برای عدم اجرای تعهدات در زمان سررسید در نظر گرفته است. به عبارتی دیگر اگر با وجود فعال بودن قرارداد، خریدار وجه نقد مورد نیاز را در حساب خود نداشته باشد یا فروشنده نتواند کالای نام برده را تامین کند، در این صورت این موارد وارد جرائم بورسی میشوند و سازمان با آنها برخورد کرده و ضرر محاسبه شده از طرف خطاکار طلب میشود. ضرر محاسبه شده، به صورت نقدی انجام میگیرد، یعنی اختلاف قیمت تسویه و قیمت پایانی گواهی سپرده کالا از فردی که به تعهداتش عمل نکرده است، کسر میشود و به فردی که زیان دیده است، اضافه میشود.
نحوه ارسال فرم آمادگی تحویل به کارگزاری بیدار
همانطور که بیان شد یکی از اقدامات الزامی جهت انجام معاملات قرارداد آتی، تکمیل و ارسال فرم گواهی آمادگی تحویل به کارگزاری میباشد. بدین منظور کافی است مراحل زیر را به ترتیب طی کنید.
- وارد سامانه معاملات برخط کارگزاری بیدار شوید.
- از سمت راست صفحه آیکون آمادگی تحویل را کلیک کرده و فعال کنید.
- پس از انتخاب روز مورد نظر، فرم آمادگی تحویل را ثبت کنید و سپس دکمه ارسال را بزنید.
به این نکته توجه داشته باشید که در ساعات پایانی ممکن است به دلیل شلوغی پنلهای سامانه، تکمیل و ارسال فرم آمادگی تحویل با مشکل روبهرو شود، بنابراین بهتر است ارسال این گواهی را به دقایق پایانی نسپارید. پس از اتمام فرآیند تکمیل و ارسال فرم آمادگی تحویل، خریداران باید با واحد معاملات آتی کالا کارگزاری بیدار تماس بگیرند و اطمینان حاصل کنند که این فرم در دسترس کارگزاری میباشد.
جمعبندی
در بازار آتی کالا، معمولا درصد کمی از معاملات وارد فرآیند تحویل میشوند. برخی از فعالان این بازار در بورس مانند نوسانگیران عمل نمیکنند و خواستار دریافت کالا هستند. برای اینکار، اقدامات و الزاماتی از هر 2 طرف که خریدار و فروشنده هستند، مورد نیاز است. همانطور که بیان شد این الزامات در صورتی که توسط طرفین انجام نشود، سازمان بورس و اواراق بهادار به منظور حفظ حقوق طرفین و جلوگیری از ضرر، برای طرفی که به تعهداتش عمل نکرده است خساراتی در نظر گرفته است که در این مقاله به جزییات آن پرداختیم.
