فعالیت در بازارهای مالی مستلزم دانش و برنامه‌ریزی است. از موارد مهمی که سرنوشت‌ساز است و تأثیر زیادی بر سود و زیان شما دارد، مدیریت پرتفوی است. چینش مناسب پرتفوی و برنامه‌ریزی برای شرایط گوناگون، می‌تواند میزان سود و زیان شما را تحت تأثیر قرار دهد. به همین علت، پیش از فعالیت جدی در بازار سرمایه، لازم است با مدیریت پرتفوی آشنا شوید و بدانید اصلی‌ترین استراتژی‌های روبه‌رویی با آن چگونه است.
پرتفوی چیست و چه اهمیتی دارد؟
پرتفوی (Portefeuille) واژه‌ای فرانسوی است که در قدیم به معنای کیف پول بوده اما حالا به عنوان سبدی از دارایی شناخته می‌شود. امروزه اصطلاح پرتفوی به سبد سهام و دارایی‌های قابل معامله اطلاق می‌شود. برای مثال پرتفوی می‌تواند تک سهم بوده یا ترکیبی از سهام، صندوق و اوراق بهادار دیگر باشد. اهمیت پرتفوی در آن‌جایی مشخص می‌شود که بخواهید سرمایه‌گذاری با بیشترین سود و کمترین ریسک را تجربه کنید. تنوع مناسب و رعایت اصول مدیریت پرتفوی می‌تواند منجر به موفقیت در امر سرمایه‌گذاری شود. در مقابل، بی‌توجهی به پرتفوی، می‌تواند فاجعه‌ای بزرگ را در پی داشته باشد.
می‌دانید که تشکیل یک پرتفوی مناسب چه مراحلی دارد؟ روش مناسبی برای تشکیل یک پرتفوی کم ریسک می‌شناسید؟ در ادامه با بررسی قدم به قدم چینش پرتفوی، به این موارد می‌پردازیم.
مراحل تشکیل یک پرتفوی کم ریسک و مناسب
برای چینش پرتفوی، لازم است از بنیادی‌ترین سوالات شروع کنید چرا که مدیریت پرتفوی، بسیار به استراتژی و اهداف مالی شما بستگی دارد. به همین علت باید به سوالاتی پاسخ بدهید که شاید در ابتدا چندان مهم به نظر نرسند.
هدف شما از سرمایه‌گذاری چیست؟
اولین سوال مهم برای شکل دادن به پرتفوی، درباره هدف شما از سرمایه‌گذاری است. آیا می‌خواهید با تورم مقابله کنید و با سود حاصل از آن زندگی خود را بچرخانید؟ یا قصد دارید برای آینده خود سرمایه مناسبی جمع کنید؟
پاسخ هر یک از سوالات بالا می‌تواند در فرآیند سرمایه‌گذاری شما تفاوت‌های زیادی ایجاد کند. همچنین تعیین هدف، باعث انتخاب استراتژی مناسب می‌شود. بنابراین قبل از هر اقدامی، هدف خود از سرمایه‌گذاری را بشناسید و با توجه به هدفتان، سیاست شما در برخورد با بازار نیز مشخص‌تر می‌شود. برای مثال اگر قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت داشته باشید تا سرمایه‌ای برای آینده جمع کنید، دیگر نیازی ندارید که هر روز درگیر بازار باشید یا به صورت مستقیم به خرید و فروش سهام بپردازید.
انواع اوراق بهادار را تحلیل کنید
حالا که هدف خود از سرمایه‌گذاری را شناخته‌اید، می‌توانید به تحلیل انواع اوراق بهادار بپردازید. این کار به شما کمک می‌کند تا بهترین ابزار را برای رسیدن به هدف خود، انتخاب کنید. ممکن است به خرید سهام، اوراق مشارکت یا صندوق نیاز داشته باشید. تمامی این موارد بستگی به اهداف و سیاست شما در سرمایه‌گذاری دارد. با این حال، تحلیل اوراق کمک می‌کند تا بتوانید متناسب با نیاز خود دست به انتخاب بزنید.
پرتفوی سرمایه‌گذاری خود را تشکیل دهید
زمانی‌که اهداف خود و انواع اوراق بهادار را شناختید، وقت آن رسیده است تا برای سرمایه خود، سبد سهام مناسبی از موارد متنوع را بچینید. در واقع این همان فرآیند تشکیل پرتفوی است که می‌تواند کمی پیچیده باشد.
در این گام، باید صنایع برتر را بررسی کرده و سهم‌های مناسب آن را زیر نظر بگیرید تا در نقطه‌ای مناسب اقدام به خرید کنید. همچنین مناسب است بخشی از سرمایه خود را سپرده‌گذاری کنید تا در مواقع نیاز دستتان خالی نباشد.
مدیریت پرتفوی خود را ارزیابی کنید
بخش مهمی از مدیریت پرتفوی، ارزیابی عملکرد آن است. شما باید هر چند وقت سبد خود را ارزیابی کنید و بازدهی آن را بسنجید. همچنین می‌توانید در این میان، یک سهمی را با سهمی دیگر جایگزین کنید یا وزن صندوق‌ها را در پرتفوی خود بیشتر یا کمتر کنید. شاید هم لازم باشد از صندوق‌های طلا موجود در بازار، بهره‌مند شوید! تمامی این موارد بستگی به شرایط بازار دارد و در واقع مدیریت پرتفوی، سنجیدن شرایط و تصمیم‌گیری متناسب با آن می‌باشد!
شما می‌توانید پیش از آن که سرمایه واقعی خود را در بازار درگیر کنید، به صورت فرضی یک سبد سهام تشکیل دهید تا ببینید عملکرد شما در مدیریت آن چگونه است. در این حالت، شما می‌توانید با آزمون و خطا استراتژی شخصی خود را شناسایی کنید تا با سرمایه واقعی خود، خطا کمتری داشته باشید.
انواع استراتژی مدیریت پرتفوی
استراتژی عبارت است از اقداماتی که از پیش برای شرایط گوناگون پیش‌بینی کرده تا در آینده از آن‌ها بهره‌مند شد. به عبارتی شما اکنون برای شرایط متفاوت در آینده، برنامه‌ای مشخص و دقیق فراهم می‌کنید تا در لحظه بتوانید آن را اجرا کنید. این کار باعث تسلط بر امور شده و هیجان یا ترس را کنترل می‌کند. به همین علت داشتن استراتژی مناسب، نیمی از راه موفقیت در بازارهای مالی شمرده می‌شود.
برای مدیریت پرتفوی نیز نیاز به استراتژی دارید تا بتوانید چینش مناسب سبد سهام خود را در شرایط متفاوت پیش‌بینی کنید.
مدیریت غیرفعال پرتفوی
یکی از راه‌های مدیریت پرتفوی، مدیریت منفعل یا غیرفعال است. در این روش هدف اصلی، کسب بازدهی در حدود بازدهی متوسط بازار است. توقع بالایی از پرتفوی در چنین حالتی نمی‌رود و مدیریت ریسک اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. این روش برای افراد ریسک‌گریز یا شرایط نزولی بازار مناسب است و همچنین به صورت خرید و نگهداری سهم بوده و صبر در نگهداری، عنصر کلیدی به شمار می‌رود.
در این روش باید سهم‌های مهم و مؤثر در شاخص را شناسایی کرده و متناسب با وزن هرکدام و ارزش بازارشان خریداری شود. همچنین پوشش ریسک ایجاب می‌کند تا خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری و طلا جدی‌تر گرفته شود و بخش کوچکی از سرمایه نیز به سپرده‌گذاری واگذار شود. دقت کنید که خرید در این روش برای نوسان‌گیری نیست. بازدهی متوسط بازار، معیار عملکرد در این روش است و باید میزان بازدهی خود را با حرکت شاخص مور دنظر بسنجید.
برای مدیریت سبد سهام در این استراتژی می‌توانید از ضریب بتا استفاده کنید. ضریب بتا عملکرد تاریخی هر سهم را نسبت به شاخص آن توضیح می‌دهد. با بررسی ضریب بتا برای هر سهم، می‌توانید تشخیص دهید که حرکت‌های شاخص بر آن سهم به صورت معمول چگونه تأثیرگذار بوده است. این‌چنین می‌توانید سهم مناسبی را انتخاب کنید که همگام با شاخص موردنظرتان به شما بازدهی بدهد.
مدیریت فعال پرتفوی
مدیریت فعال پرتفوی مناسب افرادی است که زمان زیادی را درگیر بازار هستند و از زیر و بم تحلیل بازار سر درمی‌آورند. در این روش به دنبال تحلیل و پیش‌بینی حرکت‌های کوتاه‌مدتی بازار هستید و می‌خواهید از روند بازار مطلع شوید.
این روش برای نگهداری بلندمدت طراحی نشده و تمرکز آن بر حرکت‌های کوچک بازار است. هدف مالی در مدیریت فعال، کسب بازدهی بیشتر از شاخص بوده و افراد به دنبال بازدهی‌هایی بالاتر از متوسط بازار هستند.
بدیهی است که این روش ریسک بیشتری دارد. همچنین مناسب افراد مبتدی نبوده و نیاز به دانش بالا و برنامه‌ریزی دقیق دارد. به 3 طریق از این روش استفاده می‌کنند.
- گاهی به سنجش وضعیت بازار می‌پردازند و متناسب با شرایط، وزن انواع اوراق را کم یا زیاد می‌کنند. برای مثال، در بازار نزولی اوراق با درآمد ثابت، وزن بیشتری از سهام پیدا می‌کنند. با صعودی شدن بازار، اوراق درآمد ثابت، جای خودشان را به سهام می‌دهند.
- راه دیگر برای مدیریت فعال پرتفوی، چینش براساس سهام است. به صورتی که سهام ارزنده باید وزن بیشتری از سهام پر ریسک داشته باشد تا در هنگام صعود، بازدهی مناسب‌تری کسب کند و در هنگام نزول بازار، زیان کمتری به پرتفوی برسد.
- راه سوم بسیار مشابه راه دوم است. با این تفاوت که در اینجا به جای سهام، به بررسی صنایع می‌پردازند. به صورتی که صنعت‌هایی با پتانسیل بالاتر، وزن بیشتری از پرتفوی را تشکیل می‌دهند.
کدام استراتژی را انتخاب کنیم؟
انتخاب استراتژی مناسب برای مدیریت پرتفوی نیاز به شناخت مناسبی از خودتان دارد و باید به صورت کامل با روحیات خود آشنا باشید. همچنین باید ببینید که توانایی شما در سرمایه‌گذاری بیشتر است یا معامله‌گری. بدون اغراق با خود روبه‌رو شوید و مهارت خود را بسنجید. برای این کار می‌توانید روی کاغذ دست به معامله بزنید و یک پرتفوی خیالی را تشکیل داده و مدیریت کنید. بنابراین با سنجیدن عملکرد خود، به استراتژی مناسب دست پیدا می‌کنید. البته عوامل دیگری نیز در انتخاب استراتژي مناسب، دخیل هستند که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا می‌شوید.
شرایط بازار و مدیریت پرتفوی
شاید مهم‌ترین عامل در انتخاب استراتژی، شرایط بازار باشد. در یک بازار سراسر صعودی، روحیات شما به حاشیه می‌رود! به صورتی که حتی ریسک‌گریزترین افراد هم، با بی‌پروایی می‌توانند سودهای عجیب و غریب کسب کنند. البته چنین بازارهایی کم پیدا می‌شود و بهتر است همیشه جانب احتیاط را رعایت کنید. اما به صورت کلی شرایط بازار عامل مهمی در انتخاب استراتژی مدیریت پرتفوی است، مخصوصاً در شرایط نزولی بازار، به استراتژي‌های پرریسک اصرار نورزید تا باعث پشیمانی شما نشود
میزان سرمایه و اندازه پرتفوی
میزان سرمایه شما عامل دیگری است که اهمیت زیادی در مدیریت پرتفوی دارد. اگر سرمایه زیادی داشته باشید، با آسودگی بیشتری می‌توانید با تقسیم متناسب،پرتفویی با تنوع بالا را شکل بدهید. اما افراد با سرمایه‌های کمتر باید دقت بیشتری داشته باشند. در این شرایط شکل دادن پرتفوی متنوع، می‌تواند ارزش هر بخش از پرتفوی را به قدری کوچک کند که بازدهی آن بخش ناچیز شمرده شود. البته مدیریت پرتفوی با سرمایه سنگین کار دشوارتری بوده و به زمان بیشتری نیاز دارد. از این جهت مدیریت یک پرتفوی کوچک، آسان‌تر است و نیاز به تنوعبسیار زیاد و تهیه همه انواع اوراق بهادار ندارد.
همچنین این سوال که چه تعداد سهام در پرتفوی داشته باشید، کاملاً به استراتژي شما و اندازه سرمایه‌تان بستگی دارد. به صورت کلی باید سعی کنید در عین حال که به فکر تنوع سبد سهام خود هستید، از پراکندگی آن جلوگیری کنید. نباید با تهیه تعداد بالای سهم، تحلیل آن‌ها را برای خود دشوار کنید. بهترین تعداد سهام برای شما آن تعدادی است که بتوانید به صورت همزمان تحلیل‌شان کنید و در موقعیت‌های لازم، واکنش‌های مناسبی نشان بدهید.
انتظار و سطح توقع شما
عامل دیگری که می‌تواند در انتخاب استراتژي مناسب دخالت کند، سطح انتظار شماست. این موضوع، بیان دیگری از هدف شما در سرمایه‌گذاری است. با توجه به این‌که چه هدفی را در این راه دنبال می‌کنید، نوع استراتژي و روش شما نیز متفاوت می‌شود. کسب سود برای گذران زندگی یا پوشش تورم سالانه دو هدف متفاوت هستند که استراتژی متفاوتی نیز می‌طلبد.
جمع‌بندی
مدیریت پرتفوی از ضروری‌ترین گام‌های ورود به بازار سرمایه است و با مدیریت پرتفوی می‌توانید کسب بازدهی خود را تنظیم کنید. مدیریت پرتفوی نامناسب می‌تواند باعث زیان و دلسردی شما شود. اما اگر بتوانید چینش مناسبی برای سبد سهام خود رقم بزنید، نیمی از مسیر موفقیت را پیموده‌اید. پس این موضوع را جدی بگیرید و سعی کنید با تحقیق و بررسی، استراتژی مدیریت پرتفوی خودتان را پیدا کنید. در این مقاله با بررسی مدیریت پرتفوی، اهمیت آن و استراتژی‌های مرتبط با آن سعی کردیم تا شما را در این مسیر همراهی کنیم.
