در روند بازار سرمایه و انتخاب سهام مناسب برای خرید، معمولاً با پارامترهای مختلفی مواجه هستیم که اطلاعات مفیدی را برای بررسی به ما می‌دهند. شاخص کل هم‌وزن یکی از این مسائلی است که همواره برای تحلیل و بررسی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. در بازار بورس، شاخص‌ها از اهمیت زیادی برخوردار هستند. شاخص کل هم‌وزن عددی است که در طی روز ثبت می‌شود و نقش مهمی در تحلیل روند کلی بازار دارد. به همین خاطر ما در این مقاله می‌خواهیم به بررسی مفهوم شاخص کل هم‌وزن بپردازیم و مطالبی که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت:

- انواع شاخص‌های بورس

- شاخص کل هم‌وزن بورس چیست؟

- تفاوت شاخص هم‌وزن با شاخص کل

- فرمول محاسبه شاخص هم‌وزن

- تفسیر شاخص هم‌وزن

- تحلیل تکنیکال شاخص هم‌وزن

انواع شاخص‌های بورس

به طور کلی، شاخص‌ها در بورس به چند نوع تقسیم می‌شوند. در بازار بورس ایران، هشت شاخص مهم وجود دارد که معمولاً مورد بررسی اکثر فعالان بازار قرار می‌گیرد و هرکدام در جای خود کاربرد مهم و اساسی در تحلیل بازار دارند. انواع شاخص‌هایی که در بورس مطرح هستند به‌صورت زیر می‌باشد:

شاخص کل - شاخص سهام شناور - شاخص بازار اول و دوم - شاخص هم‌وزن - شاخص قیمت - شاخص 50 شرکت برتر - شاخص 30 شرکت بزرگ - شاخص صنعت

هر کدام از این شاخص‌ها یک پارامتر عددی هستند که روند سهام مختلف در طی روز در آن تأثیرگذار می‌باشند و می‌توانند نسبت به پارامترهای مختلف، ارزیابی شوند.

شاخص کل هم‌وزن بورس چیست؟

ما همواره در بازار بورس به‌عنوان سرمایه‌گذار، پارامترهای مختلفی را بررسی می‌کنیم تا معامله بهتر و منطقی‌تری داشته باشیم. شاخص کل و شاخص هم‌وزن در بورس، یکی از معیارهای سنجش وضعیت بازار و میزان تغییرات کلی قیمتی سهام و میزان بازدهی آنها در روز می‌باشد و بسیاری از تحلیلگران از آن برای تحلیل روند کلی بازار استفاده می‌کنند. شاخص هم‌وزن نیز به نوعی زیرمجموعه‌ای از شاخص کل بازار محسوب می‌شود. در بازار بورس، سهام‌ بزرگ و کوچکی معامله می‌شوند که معاملات هرکدام نسبت به مقیاس خود تاثیری در عدد شاخص کل می‌گذارند. مثبت یا منفی شدن سهام بورس در عدد شاخص کل و شاخص هم‌وزن، تأثیر چشمگیری می‌گذارند. در شاخص کل هم‌وزن، تمامی سهام به یک میزان و با یک وزن در عدد شاخص اثرگذار هستند و می‌تواند نمای کلی از روند سهام در روز را نشان بدهد. عدد شاخص قیمت هم‌وزن در بورس می‌تواند معیاری برای سنجش میزان بازدهی و یا افول بازار باشد. وقتی شاخص هم‌وزن مثبت باشد به این معنی است که اکثر سهام متوسط و کوچک بازار در آن روز مثبت هستند؛ بنابراین عدد شاخص هم‌وزن می‌تواند معیار مهمی برای تحلیل بازدهی کلی اکثر سهام بازار باشد که همواره از طرف تحلیلگران بورسی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

تفاوت شاخص هم‌وزن با شاخص کل

شاخص کل و شاخص هم‌وزن با وجود اینکه هر دو به نسبت سهام بورسی، مثبت و یا منفی می‌شوند، اما دارای تفاوت‌های اساسی نیز هستند.

در شاخص کل، مقیاس سهام و میزان حجم و سرمایه آنها مهم است. سهام بزرگ بازار به واقع شاخص ساز معرفی می‌شوند و در تعیین شاخص کل، نقش بسیار زیادی دارند.

اما شاخص کل هم‌وزن برخلاف شاخص کل، تفاوتی میان سهام بزرگ و کوچک یا متوسط، قائل نمی‌شود و همه سهام به یک نسبت مورد سنجش قرار می‌گیرند و در عدد شاخص تأثیرگذار هستند و وزن سهام در عدد شاخص هم‌وزن، معیار اصلی نیست. اما در طرف دیگر، شاخص کل نسبت به بزرگ یا کوچک بودن سهام و همچنین سهام شاخص ساز، تغییر می‌کند. به طوری که ممکن است نصف بیشتر سهام در بورس منفی باشند اما چند سهم بزرگ بازار مثبت. با وجود این شاخص کل، عدد مثبتی را نشان بدهد و شاخص هم‌وزن، عدد منفی. به همین منظور، شاخص کل هم‌وزن به نوعی روند کلی بازار را واقعی‌تر نشان می‌دهد. به‌واقع شاخص هم‌وزن، رشد کلی بازار را به دور از تفکیک میان سهام بزرگ، کوچک و متوسط در نظر می‌گیرد. از طرفی در شاخص کل، چند سهم بزرگ بازار می‌توانند یک‌تنه شاخص کل را بالا و پایین کنند. برای همین است که وقتی شاخص هم‌وزن در طی روز، مثبت است بیش از نیمی از سهام بازار مثبت است و در زمانی که این شاخص منفی باشد، بیشتر از نصف سهام بازار منفی هستند اما در شاخص کل این‌چنین نیست و سهام شاخص ساز می‌توانند به یکباره کل شاخص را مثبت یا منفی کنند.

بررسی شاخص کل جدای از اینکه شناخت جامع‌تری از روند کلی بازار می‌دهد، بیشتر مناسب سهام‌دارانی است که از سهام بزرگ صنعتی و شاخص ساز استفاده می‌کنند تا درک بهتری از میزان بازدهی و روند این نوع از سهام داشته باشند

شاخص قیمت هم‌وزن نیز بازدهی قیمت کل سهام بازار را بدون درنظرگرفتن بزرگی سهام، نشان می‌دهد که برای سهام‌داری مناسب است که در سبد پرتفوی خود از سهام کوچک و متوسط هم دارند.

فرمول محاسبه شاخص هم‌وزن

همان‌طور که در فرمول زیر مشاهده می‌شود، شاخص کل هم‌وزن با پارامترهای سهام در طی معاملات روزانه محاسبه می‌گردد. در این فرمول ضرایب مرتبط با سهام مشخص شده‌اند. فرمول شاخص هم‌وزن از تقسیم قیمت به‌روز تمامی شرکت‌های بورسی نسبت به قیمت پایه آنها و با در نظر گرفتن ضریب تجمیع سهام، محاسبه می‌شود که به صورت کامل در فرمول زیر آورده شده است.

تفسیر شاخص هم‌وزن

همان‌طور که گفته شد، شاخص هم‌وزن، از میزان بزرگی سهام پذیرفته شده سنجیده نمی‌شود و تمامی سهام بورس اعم از کوچک، متوسط و بزرگ با هر میزان سرمایه‌ای به طور یکسان و برابر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در شاخص هم‌وزن نوسانات قیمتی در سهام شاخص‌سازی که ارزش بازار بالایی دارند و سهام کوچک و متوسط با سرمایه کمتر، تأثیرات مشابهی در تعیین عدد شاخص دارند. فرض کنید عدد شاخص کل در معاملات امروز به میزان 1000 واحد مثبت و شاخص هم‌وزن به میزان 3000 واحد منفی باشد. تفسیر این شاخص بدین صورت خواهد بود که در معاملات امروز، شرکت‌های بزرگ و شاخص ساز بورسی مثل صنایع مس ایران یا هلدینگ خلیج فارس با تغییرات و نوسانات مثبت معامله شده‌اند که توانسته‌اند شاخص کل بازار را مثبت نگه دارند ولی از طرف دیگر، منفی بودن شاخص هم‌وزن به میزان بیشتری از شاخص کل، نشان‌دهنده این مسئله است که کلیت بازار امروز جالب نیست و اکثر سهام بازار با روند منفی همراه بوده‌اند. به طور مثال شرکت‌هایی مثل مینو، گرجی یا کشاورزی فکا، به دلیل کوچک یا متوسط بودن سهام، چندان تأثیری بر مثبت یا منفی کردن شاخص کل ندارند اما زمانی که شاخص هم‌وزن، به طور قابل‌ملاحظه‌ای منفی است، می‌توان به راحتی گفت که در معاملات امروز سهام این‌چنینی که اکثریت سهام را هم در بورس دارا هستند، منفی معامله شده‌اند در غیر این صورت این اختلاف میان شاخص کل و شاخص هم‌وزن به وجود نمی‌آمد.

تحلیل تکنیکال شاخص هم‌وزن

همان‌طوری که قیمت هر سهم در بازار بورس، تشکیل نمودار در بازه زمانی را می‌دهد، شاخص کل و شاخص هم‌وزن نیز در طول زمان، تشکیل نمودار تکنیکالی می‌دهد که می‌تواند با علم تکنیکال، مورد تحلیل و ارزیابی قرار بگیرد. زمانی که اکثر صنایع کوچک و متوسط، با افزایش عرضه در بازار مواجه شوند و یا در صف‌های فروش باشند، نمودار شاخص هم‌وزن مسیر متفاوتی با نمودار شاخص کل خواهد داشت.

نمودار این شاخص‌ها همانند نمودارهای قیمتی سهام، دارای نقاط مهم تکنیکالی مثل نقطه حمایتی و نقطه مقاومتی، کف و سقف کانال می‌باشد که در تحلیل تکنیکال حائز اهمیت است. به طور مثال نمودار تکنیکالی زیر مربوط به نمودار شاخص هم‌وزن در بازه زمانی مشخص شده، می‌باشد. در این نمودار، ناحیه‌های حمایتی و سقف نموداری مشخص شده است که در صورت شکسته شدن نقطه حمایتی، شاخص هم‌وزن می‌تواند همچنان با افت و کاهش مواجه شود و بالعکس زمانی که بتواند سقف کانال خود را عبور بدهد، می‌تواند شاخص مثبت و وارد ناحیه و اهداف بالاتر خود شود. به همین ترتیب شیب نمودار شاخص هم‌وزن نیز به مانند دیگر نمودارهای تکنیکالی، می‌تواند در تعیین اهداف شاخص و حمایت‌های بعدی شاخص هم‌وزن تأثیر بسیار زیادی داشته باشد. از این رو بسیاری از تحلیلگران تکنیکال علاوه بر اینکه نمودار قیمتی سهام را ارزیابی می‌کنند، نمودار شاخص کل و نمودار شاخص هم‌وزن را بررسی می‌کنند تا از اهداف شاخص و حمایت‌های شاخص اطلاع دقیقی داشته باشند.

جمع‌بندی

مبحث شاخص در بازار بورس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چراکه این پارامتر می‌تواند نمای کلی از وضعیت بازار بدهد و در تحلیل روند بازار کمک‌حال تحلیلگران و معامله‌گران بازار بورس باشد تا نسبت به معاملات فعلی بازار و انجام معامله در بورس شناخت بهتری داشته باشیم. در ارزیابی شاخص بورس، از شاخص کل و شاخص هم‌وزن، استفاده‌های زیادی می‌شود. این دو شاخص با وجود شباهت‌هایی که دارند، تفاوت‌های مهمی نیز باهم دارا هستند. درک و شناخت درست از مفهوم شاخص هم‌وزن دغدغه اصلی ما در این مقاله بود که سعی کردیم تا به بررسی آن و چگونگی محاسبه و نحوه تحلیل آن و شرح تفاوت آن با شاخص کل، بپردازیم.

ذکر این نکته مهم است که برای تحلیل جامع‌تر و بهتر از شاخص کل و شاخص هم‌وزن، نیازمند طی مراحل آموزشی و تحلیلی بیشتری هستیم تا بتوانیم همواره این دو شاخص را مورد ارزیابی قرار بدهیم. کارگزاری اقتصاد بیدار در این زمینه خدمات آموزشی و مشاوره‌ای خود را به علاقه‌مندان حوزه بازار بورس ارائه می‌دهد و امید است این مطلب مورد توجه قرار گرفته شده باشد.