در دنیای سرمایه‌گذاری و بازارهای مالی، اصطلاحاتی وجود دارد که درک صحیح و شناخت کافی از آن می‌تواند برای کسانی که قصد ورود به این نوع بازارها را دارند، مؤثر و کاربردی باشد. ارز نیمایی یکی از مفاهیمی است که در بازارهای مالی بسیار استفاده می‌شود. در واقع ارز نیمایی، ارزی است که در یک سامانه یکپارچه به نام نیما معامله می‌شود. صادرکنندگان و واردکنندگان می‌توانند در سامانه نیما برای خرید و فروش ارز اقدام کنند.

ارز نیمایی چیست؟

ارز نیمایی که در میان عامه مردم به دلار نیمایی نیز معروف است، به سامانه الکترونیکی یکپارچه ارز کشور برای واردات و صادرات گفته می‌شود که در آن خرید کالاهای وارداتی و فروش کالاهای صادراتی انجام می‌گیرد. نیما مخفف عبارت "نظام یکپارچه معاملات ارزی" است. معمولاً شرکت‌ها برای ثبت صادرات و واردات خود از این ارز استفاده می‌نمایند. 

تاریخچه ارز نیمایی

با افزایش شکاف میان ارز دولتی و ارز بازار آزاد در کشور، در اوایل سال 1397، بانک مرکزی سامانه‌ای را تحت عنوان نیمایی راه‌اندازی کرد تا بتواند به‌وسیله آن، کنترلی بر بازار ارز در واردات و صادرات داشته باشد. طبق این سامانه، واردکنندگان و صادرکنندگان کالاها با ثبت درخواست خود در سامانه، از ارز نیمایی استفاده می‌کردند.

نقش مؤثر ارز نیما در بازار ارز چیست؟

آشفتگی یکباره در بازار ارز، افزایش سرسام‌آور قیمت ارز و شکاف عمیق بین ارز آزاد و ارز دولتی، باعث شد تا ایده ارز نیما پیاده‌سازی شود تا مدیریت بهتری بر بازار ارز از سوی نهادها انجام گیرد. یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر سامانه ارز نیمایی در بازار ارز، شفافیت نظام ارزی در کشور است به‌طوری‌ که ثبت دقیق درخواست‌ها از سوی نهادها و شرکت‌های مربوطه در سامانه، باعث افزایش کنترل و نظارت بهتر، گردیده است. 

انواع ارزهای نیمایی

ارز نیمایی برای برقراری مبادلات ارزی با اتحادیه اروپا و چین، در ابتدا با ارز یورو و یوآن صورت گرفت. با گذشت زمان، سایر ارزهای بین‌المللی به سامانه ارز نیما توسط بانک مرکزی افزوده شد تا تقریباً اکثر ارزهای رایج در بازار بین‌المللی در سامانه ارز نیما قابل ثبت معامله شود.

تأثیر ارز نیمایی بر بازار بورس 

همان‌طور که سامانه ارز نیمایی توانست تعادلی بر بازار ارز ایجاد کند، به همین نحو در بازار بورس نیز تعادل قیمتی برقرار نمود. قیمت ارز نیمایی در تعیین سرنوشت سهام صادراتی نقش بسیار پر رنگی دارد و سهم‌هایی که ارز بین‌المللی مثل دلار و یورو، در ارزش‌گذاری آن‌ها مؤثر است، توانستند از طریق سامانه ارز نیمایی معاملات خود را انجام دهند و ارزش سهام خود را افزایش دهند.

بنابراین ارز نیمایی توانست در تعادل‌بخشی بر بازار سرمایه و همچنین افزایش ارزش ذاتی شرکت‌های وابسته به ارز، نقش تأثیرگذاری داشته باشد. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی، پالایشگاهی و فولادی از طریق ارز نیمایی می‌توانند مبادلات کالایی خود را در جوامع بین‌المللی انجام دهند و نکته مثبت آن، بازگشت ارز به داخل کشور است. 

مزایای استفاده از سامانه نیما 

استفاده از سامانه ارز نیمایی، از مزیت‌هایی برخوردار است که در اینجا به‌اختصار به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

امنیت بالای ارزی

ارز نیمایی با توجه به ثبت درخواست در سامانه قانونی نیما، دارای امنیت بالا در مبادلات است و شرکت‌های تجاری می‌توانند در معامله‌ای امن قرار بگیرند و از سوء استفاده‌های احتمالی در امان باشند.

تسهیل و سازماندهی

بسیاری از نهادهای تجاری، شرکت‌های بازرگانی و همچنین تجار و بازرگانان می‌توانند با سهولت در روند کاری و نیز یکپارچه‌سازی فرآیند معامله در سامانه ارز نیمایی به مبادلات خود بپردازند.

فرآیند آنلاین

با توجه به آنلاین بودن سامانه نیما، فرآیند ثبت درخواست و دریافت ارز به‌صورت غیرحضوری انجام شده و از مشغله‌های اداری و رفت‌وآمدهای غیرضروری جلوگیری می‌کند.

بهبود وضعیت صادرات شرکت‌های تجاری

بسیاری از شرکت‌های صادرکننده کالا در بازارهای بین‌المللی، با درخواست ارز نیمایی می‌توانند شرایط مناسبی را برای صادرات و واردات خود فراهم کنند. تاثیرات ارز نیمایی در ترازنامه هر شرکت نیز قابل محاسبه است و این امر منجر به بهبود وضعیت مالی این دسته از شرکت‌ها خواهد شد.

دسترسی صرافی‌ها

با استفاده از سامانه ارز نیمایی، دسترسی به تمامی صرافی‌ها و تأمین ارز مورد نیاز امکان‌پذیر می‌باشد.

سامانه ارزی نیما چگونه کار می‌کند؟

متقاضیان تجاری اعم از تقاضاکنندگان و عرضه‌کنندگان باید به‌صورت آنلاین، درخواست خود را ثبت کنند و با استفاده از صرافی‌های مجاز در این زمینه به مبادلات ارزی خود بپردازند و ارز موردنیاز را تأمین کنند. این سیستم بر مبنای عرضه و تقاضا شکل می‌گیرد و در آن کنترل مبادلات ارزی صورت می‌پذیرد. در سامانه ارز نیمایی، واردکنندگان کالا به‌عنوان متقاضی ارز و صادرکنندگان کالا به‌عنوان عرضه‌کننده شناخته می‌شوند تا چرخه مالی و اقتصادی به شکل مستمر انجام شود.

• ابتدا باید به سامانه جامعه تجارت (https://www.ntsw.ir) رجوع کنید.
• سپس در قسمت سفارشات غیر بانکی درخواست کنید تا ارز مورد نیازتان تامین شود. 
• فرم‌های مربوطه مثل اطلاعات فردی و حقوقی، شماره‌حساب و آدرس را در سایت کامل کنید.
• پس از ثبت سفارش و انجام امور لازم میان بانک مرکزی و وزارت صنعت، به سامانه نیما ارجاع داده می‌شوید و می‌توانید ارز درخواستی خود را در صورت داشتن شرایط لازم، از سامانه دریافت نمایید.

نحوه تعیین قیمت ارز نیمایی 

سامانه ارز نیمایی با هدف کنترل نرخ ارز و ایجاد تعادل نسبی در بازار ارز، راه‌اندازی شد. کنترل نرخ ارز نیمایی بر عهده بانک مرکزی و با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌گیرد. طبیعتاً میزان عرضه و تقاضا در بازار و همچنین تورم، در تعیین نرخ ارز نیمایی نقش مهمی ایفا می‌کند.

ارز نیمایی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

تمام بازرگانان، تاجران و شرکت‌های تجاری، بازرگانی و دلار محور که تبادلات کالا، صادرات و واردات را در دستور کار دارند، می‌توانند از ارز نیمایی برای معاملات خود استفاده کنند. به همین ترتیب این ارز در تسهیل مبادلات کالایی نقش تأثیرگذاری برای این اقشار خواهد داشت. 

شرایط خرید ارز نیمایی

یکی از مهم‌ترین شرایط برای دریافت ارز نیمایی، داشتن کارت بازرگانی برای افراد یا شرکت‌های حقوقی می‌باشد. همان‌طور که مشخص است، شرط اصلی برای خرید ارز نیمایی، فعالیت تجاری در حوزه واردات و صادرات و تبادل کالا می‌باشد.

حواله نیمایی

• برای مبادلات کالاهای اساسی نظیر دارو، مواد خام، فلزات که از طریق صادرات و واردات صورت می‌گیرد، حواله نیمایی در سامانه صادر می‌شود. حواله نیمایی، به عبارتی دستور پرداخت ارز مورد نیاز برای انجام این نوع معاملات می‌باشد. در واقع با حواله نیمایی، کارگزار یا واسط مالی می‌تواند در وجه و حساب بانکی متقاضی، ارز نیمایی را واریز نماید.
• حواله نیمایی می‌تواند به خارج از کشور نیز صادر شود تا مطالبات متقاضیان ارز نیمایی توسط آن صورت بپذیرد و به‌ این‌ ترتیب ارز لازم برای واردکنندگان در خارج از کشور تأمین می‌شود. در حال حاضر صرافی‌های معتبر نقش واسطه‌گری را در صدور حواله نیمایی دارند و با پشتیبانی آن‌ها، تأمین ارز در سامانه آنلاین، امکان‌پذیر است.

جمع‌بندی

سامانه الکترونیکی یکپارچه‌سازی ارز با عنوان سامانه نیما، چند سالی است که فعالیت خود را آغاز کرده و بر مبنای ساماندهی درخواست ارز برای مبادلات کالاها و اقلام، صورت گرفته است. در سال‌های اخیر استفاده از ارز نیمایی برای واردات و صادرات کالا، تبدیل به شیوه مرسوم و رایجی شده که بسیاری از شرکت‌های تجاری و صادراتی، برای تأمین ارز مورد نیاز خود از این سامانه استفاده می‌نمایند.