اوراق تبعی چیست؟

اکثر افراد وقتی کالاهای با ارزشی خریداری می‌کنند به بیمه کردن و محافظت از آن فکر می‌کنند. در بیشتر نقاط دنیا ابزارهایی به نام اوراق اختیار خرید یا فروش وجود دارد که در واقع جزء ابزارهای بازار مشتقات است و جهت پوشش ریسک سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از انواع این اوراق اختیار فروش تبعی است و مشتریان می‌توانند با استفاده از آن، سرمایه‌گذاری خود را در یک سهم خاص بیمه کنند.

در بازار بورس و اوراق بهادار ایران با افت یا نوسان شدید قیمت ها، سهامداران از انجام معاملات سهم اجتناب میکنند . در این شرایط شرکت ها برای حفظ ارزش سهام و نیز حمایت از سهامداران، اوراق اختیار فروش منتشر میکنند. این اوراق به دارنده‌ی آن، این اختیار را میدهد که در صورت تمایل در تاریخ معینی در آینده سهام خود را به قیمتی که از قبل مشخص شده است، به شرکت بفروشد. این مورد بدین معناست که شرکت به شما این تضمین را می‌دهد که در تاریخ معین در آینده در صورتی که قیمت سهام کاهش پیدا کرده باشد، این کاهش را تا قیمتی مشخص جبران خواهد کرد که در واقع نوعی بیمه سهم است.

به عنوان مثال شما 1000 سهم یک شرکت را به قیمت 1200 تومان خریداری میکنید. با توجه به وضعیت بازار احتمال میدهید که قیمت سهم کاهش پیدا کند. در این شرایط شرکت برای اینکه بابت سرمایه‌گذاری انجام شده به شما اطمینان دهد، اعلام میکند حاضر است سهام شما را برای 4 ماه دیگر، در قیمت 1500 تومان که به عنوان قیمت اعمال شناخته میشود، بیمه کند. در این وضعیت شما می‌توانید با خرید اوراق اختیار فروش تبعی به تعداد سهامی که مالک آن هستید، این سهام را بیمه نمایید.

نکات مهم:

• اوراق تبعی قابلیت معامله مجدد ندارند و فقط یک بار در زمان عرضه مورد معامله قرار می‌گیرند.
• خریدار نمی‌تواند بیش از تعداد سهام پایه‌ای که در اختیار دارد اوراق اختیار فروش تبعی خریداری نماید. لذا تعداد اوراق اختیار فروش تبعی معتبر در پایان هر روز معاملاتی حداکثر می‌تواند معادل دارایی سهامدار در سهم پایه باشد. در صورتی که تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت سهامدار از تعداد سهم پایه تحت مالکیت وی در پایان روز بیشتر شود، اوراق اختیار فروش‌ تبعی مازاد، باطل شده و عرضه کننده تعهدی در قبال آن نخواهد داشت.
• مبلغ پرداختی بابت خرید اوراق تبعی قابل برگشت نمی‌باشد.
• خریداران اوراق اختیار فروش تبعی فقط در”تاریخ اعمال” می‌توانند اختیار فروش خود را اعمال نمایند. پس از گذشت این تاریخ، اوراق اختیار فروش تبعی، اعمال‌نشده تلقی شده و عرضه کننده درخصوص آن تعهدی نخواهد داشت.

زمانی که به سررسید این اوراق برسیم، قیمت سهام پایه دو حالت دارد :

1. قیمت سهام پایه بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد: به عنوان مثال قیمت سهام شما بیشتر از 1500 تومان است که در این حالت علاقه ندارید که سهم را به قیمت 1500 تومان به شرکت بفروشید ، بنابراین از اوراق تبعی استفاده نخواهید کرد و فقط مبلغی که بابت خرید اوراق پرداخته اید را از دست خواهید داد.
2. قیمت سهام پایه کمتر از قیمت اعمال باشد: در این حالت به عنوان مثال؛ قیمت سهام شما در تاریخ سررسید، کمتر از 1500 تومان است و در صورتی‌که قیمت این سهام 1500 تومان باشد ، شما به ازای هر سهم 400 تومان ضرر کرده‌اید. در این شرایط با استفاده از اوراق تبعی خود، سهام را به قیمت 1500 تومان به شرکت می‌فروشید یا معادل اختلاف قیمت اوراق تبعی با قیمت بازار را از شرکت وجه نقد دریافت می‌کنید.

در کارگزاری اقتصاد بیدار، زمانی که سررسید اوراق نزدیک فرا رسید و تمایل به استفاده از آن داشتید می توانید با استفاده از سامانه‌ها مطابق تصاویر اقدام به ثبت درخواست نمایید:

 سامانه کلاسیک:

سامانه اکسیر:

زمان اعمال اوراق تبعی

مشتریانی که اوراق تبعی به ایشان تعلق گرفته است (دارایی پایه را داشته اند)، 2 روز قبل از سررسید در سربرگ "لیست درخواست‌های اعمال اختیار فروش تبعی" اوراق تبعی را مشاهده می‌نمایند و از 1 روز قبل از بازه سررسید از قسمت عملیات میتوانند نوع اعمال و تعداد را نیز مشخص نمایند. 

به‌عنوان مثال اوراق تبعی نمادهای کیمیاتک و فجهان از روز 13ام شهریور ماه در این تب قابل مشاهده بوده و از روز 15ام تا 16 شهریور ماه ساعت 14 امکان اعمال آن وجود داشته و بخش عملیات فعال می‌گردد. 

همچنین اوراق تبعی نمادهای فسبزوار و توسن نیز از تاریخ 20ام شهریور ماه در این تب قابل مشاهد بوده و بخش عملیات آن از روز 22 لغایت 23 شهریور ماه ساعت 14 فعال خواهد شد.