سرمایه گذاری مستقیم در بازار بورس به گونه‌ای است که تمامی تصمیمات اعم از انتخاب سهم، خرید و فروش و ...، توسط خود شخص صورت می‌گیرند بنابراین معامله‌گر باید از دانش کافی در حوزه‌های تحلیل بازار بورس برخوردار باشد. مهارت‌های مورد نیاز برای تحلیل بازار بورس به 3 دسته کلی تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی و تابلوخوانی تقسیم می‌شوند. حال این سوال پیش می‌آید که تحلیل بنیادی چیست؟ تحلیل بنیادین یا تحلیل فاندامنتال یکی از روش‌های تحلیل بازار بورس است که در آن معامله‌گران باید صورت‌های مالی، نسبت‌های مالی و مدل‌های ارزش‌گذاری را تحلیل کنند.

تحلیل فاندامنتال (بنیادی) چیست؟

تحلیل بنیادی (تحلیل فاندامنتال) مجموعه فعالیت‌هایی است که تغییرات ارزش سهام را در بلندمدت بررسی می‌کند و ابزار تصمیم‌گیری درست برای خرید یا فروش سهام در آینده است. این تحلیل با آنالیز صورت‌های درآمدی، ترازنامه‌ها، گردش پول و سایر اسناد در دسترس عموم برای تجزیه و تحلیل سلامت مالی یک شرکت انجام می‌شود. با این حال اطلاعات دیگری نیز ممکن است روی آن تاثیر داشته باشند. با یک تحلیل بنیادی که طبق اصول انجام شده باشد، به راحتی می‌توان یک شرکت ضعیف را از شرکت قوی تشخیص داد و شرکت‌هایی را پیدا کرد که با کاهش یا افزایش ارزش واقعی سهام خود، تجارت می‌کنند.

اصول اساسی تحلیل بنیادی 

تمامی معامله‌گران برای آموزش تجلیل بنیادی باید درک اساسی از چگونگی عملکرد تحلیل بنیادی داشته باشند. موارد زیر فاکتورهای اساسی هستند که باید هنگام تحلیل بنیادی در نظر گرفت:

1. درآمد شرکت چقدر است؟
2.  آیا شرکت در حال رشد است و سودآوری دارد؟
3.  آیا شرکت بدهی‌های خود را می‌پردازد؟
4. نرخ گردش مالی آن‌ها چقدر است؟
5.  آیا مدیران از کارمندان در این شرکت‌ها مراقبت می‌کند؟

همه این‌ها به تعریف یک ارزش ذاتی عددی می‌پردازند که می‌تواند با قیمت فعلی سهام یک شرکت مقایسه شود تا مشخص شود که آیا ارزش آن بیش از حد ارزیابی شده یا پایین آمده است. 

پیش از آغاز آموزش تحلیل بنیادی، چه چیزهایی باید یاد بگیریم؟

تحلیل بنیادی دید بسیار وسیعی نسبت به آینده یک شرکت ارائه می‌دهد بنابراین برای انجام آن باید با بسیاری از حوزه‌های مرتبط آشنا باشید.

مبانی حسابداری

از آن جایی که سهام شرکت‌ها زیر شاخه‌ای از علم حسابداری هستند، برای درک بهتر اطلاعات مالی تحلیلگر باید به مبانی حسابداری آشنا باشد. در واقع بدون حسابداری، حتی ساده‌ترین اتفاقات بازار و تحلیل اتفاقات روتین مانند تحلیل جریان وجوه نقد، نقطه ورود و خروج از بازار و ... بسیار سخت خواهد شد.

مبانی مدیریت مالی

از آن جایی که سهام اساسا ارزش‌های مالی هستند، بدون شک داشتن دانشی حداقلی در مورد مدیریت مالی یکی از مسائلی است که در بلندمدت بارها به آن نیاز پیدا خواهید کرد. 

• در صورت آشنایی کامل با مدیریت مالی، می‌توانید انواع روش‌های ارزش‌گذاری را بشناسید و بدانید که ارزش اسمی، ارزش دفتری، ارزش انحلال، ارزش ذاتی و ارزش بازار چه تفاوت‌هایی با هم دارند. 
• از دیگر مسائلی که در آموزش تحلیل بنیادی بارها به آن برخورد خواهید کرد، مفاهیمی مانند ریسک و بازده، حاشیه سود و ... است که تمامی این‌ اصطلاحات، ریشه در مدیریت مالی دارند.

مبانی اقتصاد

اقتصاد و بازار بورس دو روی یک سکه هستند و بسیاری از اتفاقات بازار بورس، از فضای کلی اقتصاد تاثیر می‌پذیرند. مثلا اگر اقتصاد یک کشور دچار بحران شود، بازار بورس نیز از آن تاثیر می‌پذیرد و ارزش سهام بسیاری از شرکت‌ها دچار کاهش ارزش شده و سهام برخی دیگر از شرکت‌ها دچار افزایش می‌شود. 

مدیریت شرکت

اگر بتوانید نسبت به نحوه مدیریت شرکت‌ها و تصمیم‌های سرنوشت‌ساز مدیریت آشنایی پیدا کنید، خواهید فهمید که چه شرکتی از بحران‌های مالی جان سالم به در خواهد برد و چه شرکتی حتی در بهترین شرایط اقتصادی کشور نیز فقط رشد موقتی دارد و در آینده عملکرد ضعیفی خواهد داشت.

رقابت در بازار

رقابت به صورت کلی یک مفهوم تاثیرگذار بر دنیای بورس است و در تحلیل بنیادی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. بررسی رقبا در تحلیل بنیادی به موارد زیر بستگی دارد:

• بررسی سهم بازارهای شرکت‌ها
• منحصر به فرد بودن محصول هر شرکت
  
• محصولات جایگزین در هر شرکت
  
• مقدار انحصاری بودن هر شرکت
• میزان همکاری با رقبا
  

شناخت صنعت

بدون شک زمانی که 2 شرکت را با هم مقایسه می‌کنید، هر 2 شرکت‌ باید در یک صنعت حضور داشته باشند به این علت که هر صنعت، شاخص‌ها و عملکردهای مخصوص به خود را دارد. برخی از صنایع با یک سخنرانی از سوی مقامات سیاسی زیر و رو می‌شوند و برخی دیگر از شرایط اقتصادی و فرهنگی تاثیر بیشتری می‌گیرند. شناخت جایگاه صنایع در بازار جهانی نیز به شما کمک می‌کند که تحلیل بنیادی مناسبی داشته باشید و با اطمینان خاطر روی صنایعی سرمایه‌گذاری کنید که در حال رشد هستند یا ضرر مالی آن‌ها را تهدید نمی‌کند.

آشنایی با ابزارها

در تحلیل فاندامنتال، از نرم‌افزارها و سایت‌های مختلفی استفاده می‌شود که معامله‌گر باید دانش و توانایی کار با این ابزارها را داشته باشد. این ابزارها عبارتند از:

اکسل و فرمول‌نویسی: در تحلیل بازار بورس، معامله‌گر  با حجم عظیمی از داده‌ها مواجه می‌شود که استخراج داده‌ها، از طریق افزونه‌ها یا فرمول‌نویسی امکان‌پذیر است. یک فرد بنیادی کار باید فرمول نویسی ساده با اکسل را بلد باشد تا بتواند اطلاعات را داخل ترازنامه‌ها و گزارشات مالی استخراج کند. همچنین برای استخراج مالی شرکت‌ها در سایت بورس ایران (که اصلی‌ترین سایت اطلاع رسانی در مورد ارزش سهام بورس در ایران است) به فرمول نویسی نیاز است. 

سایت کدال و سایت‌های کارگزاری‌ها: آشنایی با این سایت‌ها برای ورود به بازار بورس الزامی هستند زیرا از این طریق می‌توانید با بازارهای بدهی آشنا شده یا سهام بنیادی را بشناسید.

قوانین مالی و تجاری

قوانین یکی از اصلی‌ترین مولفه‌های تاثیرگذار بر بورس و ارزش سهام در ایران هستند. بسیاری از شرکت‌ها با تصویب یک قانون کشوری با کاهش یا افزایش ارزش سهام مواجه می‌شوند. سهام و اوراق بهادار برخی دیگر از شرکت‌ها نیز تحت تاثیر یک قانون صنفی یا داخلی دچار تغییر ارزش می‌شوند. شاید اگر بدانید گاهی حتی برگزاری مجمع های عمومی نیز می‌تواند باعث افزایش یا کاهش ارزش سهام شود!

همچنین باید با قوانین مالیات عملکرد، قوانین تجارت شرکت‌های ایرانی با شرکت‌های خارجی نیز آشنا شوید تا با استفاده از آن‌ها، تصویری واقع بینانه از وضعیت یک شرکت به دست آورید.

مفاهیم تحلیل بنیادی

در تحلیل بنیادی باید 3 عبارت زیر بررسی شوند که هر کدام دارای انواع مختلفی هستند:

صورت‌های مالی

صورت‌های مالی گزارش‌هایی هستند که جزییات اطلاعات مالی یک شرکت را به صورت عمومی اعلام می‌کنند. 3 نوع از مهم‌ترین صورت‌های مالی عبارتند از:

ترازنامه

ترازنامه که به آن صورت وضعیت مالی نیز می‌گوند، نشانگر دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام  در پایان یک دوره است.

صورت سود و زیان

صورت سود و زیان یک نوع از صورت‌های مالی است که اطلاعاتی از قبیل درآمدها، هزینه‌ها و سود یا زیان شرکت برای یک مدت زمان مشخص را گزارش می‌کند.

صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد یک نوع از صورت‌های مالی است که وضعیت و حرکت پول نقد شرکت را گزارش می‌دهد. این صورت مالی دارای 3 بخش اصلی است که عبارتند از:

• جریان نقدی حاصل از عملیات
• جریان نقدی حاصل از سرمایه گذاری
• جریان نقدی حاصل از تامین مالی

سود به ازای هر سهم (EPS)

سود به ازای هر سهم (Earnings Per Share) مقدار سودی است که برای هر سهم شرکت محقق شده است یا در آینده محقق خواهد شد. در واقع اگر EPS شرکتی عدد بزرگ‌تری را به خود اختصاص دهد، سودآوری آن شرکت بیشتر بوده و آن سهم از شرایط بنیادی بهتری برخوردار است.

نسبت‌های مالی

از صورت‌های مالی می‌توان اعدادی استخراج کرد که به نسبت‌های مالی معروف هستند. از مهمترین کاربردهای نسبت‌های مالی می‌توان به ارزیابی نقدینگی، میزان سودآوری و نرخ بازده شرکت اشاره کرد. 4 نوع از مهم‌ترین نسبت‌های مالی عبارتند از:

نسبت قیمت بر درآمد (P/E)

نسبت قیمت بر درآمد (P/E)، حاصل تقسیم قیمت بر سود پیش‌بینی شده شرکت است که بیانگر زمان بازگشت سرمایه یا دارایی است.

نسبت بدهی به صاحبان حقوق سهام (D/E)

نسبت بدهی به صاحبان حقوق سهام (D/E)، نشان می‌دهد که یک شرکت برای تامین مالی دارایی‌های خود از چه مقدار بدهی نسبت به ارزش سهام صاحبان سهام استفاده می‌کند. هر چقدر این‌ نسبت عدد بالا‌تری را نشان دهد، بدهی شرکت بیشتر است.

حقوق صاحبان سهام / کل بدهی‌ها = نسبت بدهی به صاحبان حقوق سهام

نسبت جاری (نسبت سرمایه در گردش)

نسبت جاری، ارتباطی میان میزان دارایی‌های جاری یک شرکت با میزان بدهی‌های جاری آن برقرار می‌کند. در واقع، این نسبت میزان توانایی و قدرت شرکت در بازپرداخت بدهی‌ها و تسویه آن‌ها را بررسی می‌کند.

بدهی‌های جاری / دارایی‌های جاری = نسبت جاری

مدل‌های ارزش‌گذاری

ارزش‌گذاری‌ها مبنای مفاهیم دیگری مانند رویکردهای مختلف (رویکرد تنزیلی، رویکرد نسبی، رویکرد ترازنامه‌ای و...) نیز هستند که با فراگیری مدیریت مالی و جنبه‌های مختلف آن، با این مفاهیم نیز آشنا می‌شوید.

تفاوت تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال

تحلیل فاندامنتال تفاوت‌های اساسی با تحلیل تکنیکال دارد چرا که روی نوسان قیمت لحظه‌ای تمرکز ندارد و دید کلی‌تر و وسیع‌تری را ارائه می‌دهد. در واقع تحلیلگر تکنیکالی، به بررسی تاریخچه و حجم معاملات یک سهم می‌پردازد و مطابق آن آینده سهم را پیش‌بینی می‌کند ولی تحلیلگر بنیادی به بررسی صورت‌های مالی و نسبت‌های مالی شرکتی که سهم را عرضه کرده است پرداخته و آینده بلند مدت سهم را پیش‌بینی می‌کند. بنابراین برای دستیابی به بهترین نتیجه، باید از تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال به طور همزمان استفاده کنید.

مزایای تحلیل بنیادی

• مناسب برای سرمایه‌گذاری بلند مدت 
• درک کامل و مناسب از تجارت و انواع دسته‌بندی سهام در گروه‌های صنعتی مختلف
• آشنایی با شرکت‌هایی با دارایی‌های ارزشمند، ترازنامه قوی، درآمد پایدار و ...

معایب تحلیل بنیادی

• زمان‌گیر بودن به منظور تحلیل صورت‌های مالی، نسبت‌های مالی و مدل‌های ارزش‌گذاری
• تخصصی بودن
• منحرف کردن معامله‌گران به سمت شرکت‌های بزرگ و غفلت از شرکت‌های کوچک 
• به منظور اطلاع از زمان مناسب برای ورود به سهم، باید از تحلیل تکنیکال و تابلوخوانی در کنار تحلیل بنیادی استفاده کنید.

جمع‌بندی

بدون شک تحلیل بنیادی یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین کلید‌های موفقیت در بازار بورس است. هر کسی که بتواند به خوبی تحلیل بنیادی را یاد بگیرد، می‌تواند به راحتی وضعیت یک شرکت را تحلیل کند، میزان قدرت و توانایی‌های مدیریتی آن را تشخیص دهد و تفاوت ارزش واقعی با ارزش ذاتیرا بسنجد. بدیهی است کسی که چنین دانشی دارد به راحتی می‌تواند در بازار عمل کند و سهام مورد نظر خود را خرید و فروش کند. 

اصلی‌ترین نکته پیش از ورود به بازار بورس، داشتن دانش نسبت حسابداری، مدیریت مالی، بازارهای اقتصادی و نحوه عملکرد آن‌ها، آشنایی با ابزارها و قوانین‌ مربوطه است. شما نیز اگر قصد دارید وارد دنیای پرتلاطم بورس شوید، عجله را کنار بگذارید و نسبت به یادگیری مطالب گفته شده اقدام کنید تا در بازار با شکست مواجه نشوید.