بازار پایه بخشی از بازار فرابورس است که نحوه پیوستن شرکت‌ها به این بازار جهت کسب سرمایه و بهره‌مندی از مزایای بازار سرمایه و اوراق بهادار بسیار راحت و سریع‌تر از بخش‌های دیگر فرابورس یا بورس است. شرکتهای حاضر در بازار پایه، نیاز کمتری به ارائه اطلاعات به بازار دارند. این بازار بنا شده است تا شرکت‌هایی در آن فعالیت کنند که در سازمان بورس هستند و ثبت شده‌اند اما نمی‌توانند در بازار بورس یا فرابورس وارد شوند. سرمایه‌گذاران باید بدانند که ریسک سرمایه‌گذاری در بازار پایه بیش از دیگر بازارهاست؛ از این رو در نظر داریم که شرایط شرکتهای موجود در این بازار را بیان کنیم. با ما همراه باشید.
بازار پایه فرابورس چیست؟
فرابورس محلی برای معامله سهام شرکت‌هایی است که نتوانستند در بورس پذیره نویسی شوند. شرکت‌هایی که شفافیت لازم را نداشتند و یا نتوانستند به سودآوری لازم برسند، وارد فرابورس می‌شوند. برای آشنایی بیشتر درباره بازار بورس و فرابورس به مقاله «تفاوت بازار بورس و فرابورس» مراجعه کنید.
شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس باید معیارهایی همچون زیان انباشته، حداقل سابقه فعالیت شرکت، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی و سودآوری، حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل تعداد سهامداران و حداقل سهام شناوری را داشته باشند. براین اساس فرابورس نیز مقررات خاص خودش را دارد و شرکت‌ها براساس داشتن شرایط پذیرش در فرابورس به دو دسته تقسیم می‌شوند:
دسته اول شرکت‌هایی هستند که برای عضویت در فرابورس فرآیند خاصی را طی کردند که شامل بازار اول، دوم، بازارهای کوچک و متوسط و بازار ابزارهای مالی نوین می‌شوند.
دسته دوم شرکت هایی هستند که بدون گذراندن هیچ مرحله‌ای وارد فرابورس شده‌اند. این شرکت‌ها براساس میزان سرمایه و معاملات که در مجمع سهام بازار پایه محسوب می‌شوند به سه دسته تابلوی زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شوند.
چرا شرکت‌ها به بازار پایه می‌روند؟
1- شرکت‌هایی که طبق ماده 99 برنامه پنجم توسعه موظف هستند که در این بازار درج شوند.
2- شرکت‌هایی که شرایط حضور در بازار بورس یا فرابورس را ندارند و لغو پذیرش شده‌اند، در بازار پایه درج می‌شوند.
3- شرکت هایی که نزد سازمان بورس ثبت شده‌اند اما شرایط حضور در بازار بورس را ندارند.
بازار پایه زرد چیست؟
بازار پایه زرد دارای دامنه نوسان 3 درصد است و در صورتی که سهمی به مدت سه روز متوالی صف خرید یا فروش باشد، دامنه نوسان آن 5 درصد خواهد شد. طبق اعلام شرکت فرابورس از بهمن 1401 حداقل سفارش خرید در بازار پایه 50 میلیون ریال معادل 5 میلیون تومان است. نمادهایی همچون آواپارس، بتهران، بهیر و پلوله جزء بازار پایه زرد فرابورس هستند.
شرکت‌هایی که دارای شرایط زیر باشند در پایه زرد فرابورس طبقه‌بندی می‌شوند:
- ارائه اطلاعات مطابق با دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات برای شرکتهای ثبت شده در سازمان فرابورس همراه با تاخیری کمتر از 100 روز باشد.
- شرکتهای فوق همچنین مطابق با دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات مجاز به عدم ارائه صورت های مالی خود بیش از 2 بار نیستند.
- شرکت های مذکور موظف به ارائه حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده هستند.
بازار پایه نارنجی چیست؟
دامنه نوسان در بازار پایه نارنجی 2 درصد است. در صورتی که سهمی به مدت سه روز متوالی صف خرید یا فروش باشد، دامنه نوسان آن 4 درصد خواهد شد. نمادهایی همچون پرسپولیس، حاریا، شصفها، شکف، فبیرا جزء بازار پایه نارنجی هستند.
شرکت ها با شرایط زیر باشند در تابلو نارنجی بورس طبقه‌بندی می‌شوند:
- شرکت هایی که در دوره مورد رسیدگی دارای شرایط تابلوهای زرد و قرمز نباشند.
- اظهار نظر مردود یا عدم اظهار نظر بازرس قانونی و حسابرس مستقل در رابطه با صورت های مالی شرکت های اصلی یا تلفیقی گروه هر ناشر.
بازار پایه قرمز چیست؟
دامنه نوسان در بازار پایه نارنجی یک درصد است. این بازار پایه با ریسک زیادی همراه است. در صورتی که سهمی به مدت سه روز متوالی صف خرید یا فروش باشد، دامنه نوسان آن 2 درصد خواهد شد. نمادهایی همچون غیوان، فاهواز، فسدید، وزمین جزء بازار پایه قرمز هستند.
شرکت ها با شرایط زیر باشند در تابلو قرمز بازار پایه طبقه‌بندی می‌شوند:
- تائید ورشکستگی شرکت به واسطه صدور رای بدوی یا قطعی توسط مراجع قضایی برای آن شرکت
- صدور رای انحلال شرکت توسط مراجع قضایی یا مجمع فوق العاده
- عدم ارائه صورت مالی حسابرسی شده توسط شرکت در دوره‌های رسیدگی طی 3 سال متوالی یا بیش از آن؛ ارائه اطلاعات همراه با تاخیر بیش از 50 روز مطابق با بخش الف این ماده که از مصادیق بخش الف، بند 2 در رابطه با موضوع عدم ارائه اطلاعات است.
لازم به ذکر است در هر سال 2 بار یک بار در پایان مرداد ماه و بار دیگر در پایاین دی ماه در طبقه بندی ناشران در تابلوهای بازار پایه بازنگری صورت خواهد پذیرفت. در موارد دیگر بلافاصله تغییر طبقه بندی انجام خواهد شد.
لیست شرکتهای بازار پایه فرابورس
سهامداران باید بدانند که سرمایه گذاری در بازار پایه فرابورس ریسک بیشتری نسبت به بورس دارد. سرمایه‌گذاری در سهام‌هایی که در پایه قرمز هستند ریسک بیشتری نسبت به پایه زرد دارند.
سرمایه‌گذاران برای مشاهده لیست نمادها و تابلو زرد فرابورس، تابلوی نارنجی و قرمز فرابورس می‌توانند به سایت فرابورس به نشانی ifb.ir مراجعه کنند.
ساختار بازار پایه
اگر به سایت tsetmc.ir مراجعه و یکی از نمادهای بازار زرد، نارنجی و قرمز را جست‌وجو کنید، مشاهده خواهید کرد که عنوان مختلفی در کنار نماد نوشته شده است. عناوینی همچون «لغو پذیرش شده»، «انحلال»، «عدم اظهار نظر»، «اظهار نظر مردود»، «قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور» و «ورشکستگی» درج شده است. در ادامه هر کدام را به اختصار توضیح می‌دهیم.
لغو پذیرش شده: شرکت‌هایی که در بازارهای اصلی بورس یا فرابورس بوده‌اند اما در حال حاضر لغو پذیرش شده‌اند.
انحلال: شرکت‌هایی که فعالیت‌هایش متوقف و منحل شده است.
عدم اظهار نظر: زمانی که حسابرس براساس وجود ابهام در صورت های مالی شرکت، امکان اظهار نظر درست ندارد.
اظهار نظر مردود: زمانی که حسابرس نقص‌های با اهمیتی در صورت‌های مالی شرکت مشاهده کند، نظر مردود می‌دهد.
قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور: شرکت‌هایی که براساس قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور موظف به انتشار اطلاعات شرکت هستند جزو این گروه محسوب می‌شوند.
ورشکستگی: شرکت‌هایی که توانایی پرداخت دیون خود را ندارند و به اصطلاح ورشکسته شده‌اند.
