نظریه موج الیوت (Elliott Wave Theory) به منظور بررسی پیشرفته روند حرکتی قیمت‌ها در بازار مالی و مشاهده الگوهای موجی تکرارشونده توسط شخصی به‌نام رالف نلسون الیوت در سال 1938 ابداع شد. امواج الیوت به عقیده رالف نلسون روند قیمتی و حرکت سهام را بر اساس رفتار معامله‌گران تعریف می‌کنند؛ به زبان ساده، تمام قیمت‌ها با گذشت مدتی دوباره به روند اولیه خود باز می‌گردند. از این رو، معامله‌گران حرفه‌ای بر اساس تحلیل الیوت از این ویژگی بازار استفاده کرده و با موج رفتارهای معامله‌گران حرکت می‌کنند. اصطلاحا، به این افراد "سوار بر موج‌ها" گفته می‌شود.

الیوت بر این باور بود که ریشه تمام اتفاقاتی که در بازار رخ می‌دهد مربوط به گذشته بوده و رفتارهای گذشته معامله‌گران تعیین کننده اصلی قیمت‌های کنونی است. او معتقد بود که رفتار تمام معامله‌گران در الگوهای روندها و قیمت‌های برگشت‌پذیر قابل شناسایی و تحلیل است. از این رو، نام "قانون موج" را برای این قابلیت شناخت‌پذیری انتخاب کرد؛ چراکه تمام رفتارها و الگوهای بازار مانند موج به یکدیگر متصل بوده و همگی رابطه مستقیمی با هم دارند.

معرفی امواج الیوت و چگونگی کشف آن

الیوت قانون امواج را بر اساس پنج موج محرک که با اعداد و سه موج اصلاحی که با حروف مشخص می‌شوند، پایه‌گذاری کرد. الیوت به کمک این موج‌ها قادر به تجزیه و تحلیل بازار در عمق بیشتر، شناسایی ویژگی‌های خاص الگوهای موجی و همچنین پیش‌بینی دقیق‌ بازار براساس الگوهای شکل گرفته شد. وی بخشی از کار خود را بر اساس تئوری مقدماتی داو، که حرکت قیمت را برحسب امواج تعریف می‌کند، استوار کرد؛ اما، الیوت علاوه‌بر این تعریف توانست ماهیت عملکرد مقطعی بازار را کشف کند.

الیوت صفر تا صد تئوری خود را درباره الگوهای بازار در کتابی تحت عنوان اصل موج در سال 1938 منتشر کرد. در این کتاب، حرکت در جهت روند در 5 موج (موسوم به موج انگیزه) توضیح داده شده است؛ به گونه‌ای که این حرکت در جهت روند با اعداد 1، 2، 3، 4 و 5 علامت‌گذاری شده‌است. سه موج اصلاحی نیز به شکل a، b و c بولد شده‌اند. این الگوها می‌توانند در بلند مدت و همچنین سیکل های کوتاه‌مدت دیده شوند.

انواع امواج الیوت

در مدل امواج الیوت دو نوع موج به نام‌های ایمپالسی و اصلاحی وجود دارند که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

امواج ایمپالسی

موج‌های ایمپالسی دارای 5 زیرموج بوده و به دنبال بزرگترین مسیر روند در حرکت هستند. این موج معروف‌ترین موج در بازار بوده و به راحتی قابل تشخیص است. موج ایمپالسی نیز به مانند تمام موج‌های محرک، دارای 5 زیرموج بوده و بین هر کدام دو موج اصلاحی و 3 موج محرک وجود دارد. الیوت این ساختار را 5-3-5-3-5 نام گذاری کرده است. این ساختار دارای قوانین غیرقابل نقض بوده و در صورت رعایت نکردن آن هرگز نمی‌توان نام این ساختار را ایمپالسی دانست؛ به گونه‌ای که باید مجددا نام‌گذاری شود.

امواج اصلاحی

دومین نوع موج از امواج الیوت ، موج اصلاحی نام دارد. امواج اصلاحی که با نام امواج مورب (diagonal waves) نیز شناخته می‌شوند، دارای سه موج هستند که مسیر عکس بزرگترین روند را برای حرکت انتخاب کرده‌اند. الگوی امواج اصلاحی به دو دسته کلی تقسیم می شود که این دو دسته شامل اصلاح ساده و اصلاح ترکیبی (پیچیده) می باشد.

کاربرد امواج الیوت

همانطور که گفتیم این امواج با چندین زیرموج در حال حرکت به سمت روند‌های بازار و قیمت‌ها هستند. موج‌های الیوت به دلیل ساختاری که دارند، قادرند با تمام بازارهای مالی هماهنگ شوند. فرقی نمی‌کند که بازار مربوط به فارکس باشد یا بورس ایران، مهم این است که در تمامی این بازارها یک سری روند وجود دارد که موج‌های الیوت به خوبی آن‌ها را بر اساس رفتار معامله‌گران و گذشته بازار تحلیل می‌کنند.

الیوت در سال 1938 با مشاهده و بررسی بازار سهام مربوط به 70 سال قبل به داده‌هایی دست یافت که امروزه از آن برای تحلیل قیمت‌ها استفاده می‌شود. بسیاری از معامله‌گران معتقدند که هنگام افزایش ناگهانی قیمت‌ها باید منتظر سقوط ناگهانی آن و برعکس باشیم. موج‌های الیوت با سوار شدن بر روی هر یک از روندها، با توجه به سابقه بازار، اطلاعاتی به معامله‌گران در خصوص برگشت یا حرکت قیمت‌ها می‌دهند.

درجه موج به چه معناست؟

درجه موج الیوت برای شناسایی چرخه بازار است تا تحلیلگر بتواند موقعیت موج در پیشرفت کلی بازار را شناسایی کنند. الیوت 9 درجه از امواج الیوت را از موج های بزرگ‌تر تا کوچکتر شناسایی کرد که معمولا در قاب زمانی هفتگی و ماهانه تا درجه Subminuette یافت می‌شود. این درجه موجها همچنین در بازه زمانی ساعتی و لحظه‌ای نیز وجود دارد. درجه موج‌هایی که الیوت برای تحلیل بازار معرفی کرده به شرح زیر می‌باشد:

چرخه فوق‌بزرگ (Grand Supercycle)

چرخه بزرگ (Supercycle)

چرخه (Cycle)

زیرگروه بسیار جزئی (Sub-Minuette)

اولیه (Primary)

جزئی (Minute)

حد وسط (Intermediate)

کوچک (Minor)

بسیار جزئی (Minuette)

به دلیل آن‌که موج‌های الیوت به صورت فراکتال هستند، درجات موج الیوت تنها به این 9 درجه محدود نخواهند شد و در آینده بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند؛ به گونه‌ای که هر کدام از جزئیاتی ریز و دقیق‌تر برخوردار خواهند شد. معمامله‌گران حرفه‌ای و آماتور می‌توانند از طریق آموزش امواج الیوت خود را برای تحلیل بازار آماده کنند.

آیا اصل موج الیوت هنوز کاربردی است؟

پیشرفت علم کامپیوتر و اینترنت شاید مهم‌ترین پیشرفت در قرن بیست و یکم باشد. گسترش تجارت الگوریتمی مبتنی بر کامپیوتر یک روش جدیدی است که تاجران زیادی را پرورش داده است؛ به گونه‌ای که تاجران جدید صرفا براساس تحلیل‌های تکنیکال، احتمالات و آمار بدون جنبه عاطفی و هیجانات موجود در بازار در حال تجارت هستند. به علاوه، این الگوریتم‌ها از طریق کامپیوتر به سرعت در عرض چند ثانیه یا حتی یک صدم ‌ثانیه سیگنال‌هایی به معامله‌گران جهت خرید و فروش ارسال می‌کنند.

بدون شک محیط تجاری و الگوهایی که امروز با آن مواجه هستیم کاملا با اولین الگوهایی که رالف نلسون با ابداع امواج الیوت خود معرفی کرد، متفاوت است. سوالاتی مطرح می‌شود که آیا اصل موج الیوت را می توان در محیط تجاری جدید امروز اعمال کرد؟ در پاسخ به این سوال می‌توان این گونه بیان کرد که الگوی الیوت بسیار قدرتمند و کاربردی بوده که تاکنون هیچ الگویی نتوانسته جایگزین مناسبی برای آن باشد.

امواج اصلاحی الیوت

امواج الیوت دارای 3 موج اصلاحی اصلی می‌باشد که در آن قیمت‌ها مدام در حال تغییرند و زمان زیادی طول می‌کشد تا ثابت باقی بمانند. ردیابی امواج اصلاحی کمی دشوار است، اما آن‌ها از قوانینی پیروی می‌کنند که تا حدودی کار را برای تحلیلگران ساده کرده است. اولین نوع از مجموعه الگوهای اصلاحی الیوت، اصلاح زیگ‌زاگ نام دارد.

اصلاح زیگ‌زاگ ساده

• الگوی اصلاح زیگ‌زاگ ساده شامل سه موج ساده A - B - C می باشد. امواج اصلاحی ABC ساده‌ترین شکل در بین همه الگوهای اصلاحی الیوت است. در قسمت زیر قوانین اصلی اصلاح زیگزاگ ساده را مشاهده می‌کنید:
• الگوی اصلاحی ABC تبدیل به الگوی موج داخلی 5-3-5 می‌شود.
• موج B از موج A کوچکتر است.
• موج C از موج B بزرگتر است.
• موج A و موج C موجهای انگیزشی و موج B موج اصلاحی می باشد
• امواج A و C تمایل به برابری دارند.
• موج الیوت ABC معمولا در موقعیت موج 2 ظاهر می‌شود.
• موج اصلاحی ABC معمولا 61 درصد از روند اصلاح‌شده حرکت را هدف قرار می‌دهد.
• وقتی ساختار کامل شود و موج C اصلاحی به پایان برسد، یک معامله گر می‌تواند منتظر بازگشت قیمت و روند بماند.

اصلاح زیگ‌زاگ دوگانه

این اصلاح نسخه پیچیده‌تر زیگ‌زاگ ساده است که دو خط مارپیچ مجزا از دو طرف به سمت هم حرکت کرده تا ساختار بزرگ‌تری را تشکیل دهند.برای شمارش امواج در الگوی زیگزاگ دوگانه معمولا از w،x و y استفاده می شود. موج های اول و سوم هر کدام به تنهایی یک الگوی زیگزاگ هستند. قوانین موج اصلاح زیگزاگ دوگانه به شرح زیر است:

• موج اول یک الگوی زیگزاگ و دارای سه موج است.
• موج سوم نیز یک الگوی زیگزاگ سه موجی می باشد.
• موج وسط (دوم) که بین دو الگوی زیگزاگ قرار دارد می تواند هریک از سه الگوی زیگزاگ، فلت و یا مثلث باشد.

برای استفاده از این الگوی اصلاحی امواج الیوت ، یک معامله گر با بررسی قیمت سهم در انتهای موج Y از همان رویکرد زیگ‌زاگ ساده استفاده می‌کند؛ به گونه‌ای که هرگاه مشخصه های تغییر روند در سهم نمایان شود، اقدام به سفارش گذاری می‌نماید. علاوه بر این اندیکاتوری به نام زیگزاگ نیز داریم که یکی از آسان‌ترین استراتژی‌ها برای معامله سود‌ده در بازار‌های مالی است. اندیکاتور زیگزاگ، روندهای قیمتی را به صورت خطوط زیگزاگی نشان می‌دهد.