افزایش و کاهش سرمایه در شرکت سهامی عام و خاص یک امر طبیعی است و پس از تایید مجمع عمومی فوق العاده انجام می‌شود. شرکت‌ها در مواقعی که نیاز به تامین مالی داشته اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. در مقالات پیشین در این خصوص توضیحاتی ارائه کردیم که برای توضیحات بیشتر می‌توانید به مقاله‌های مربوطه مراجعه کنید.
شرکت‌ها همچنین می‌توانند به صورت اختیاری و اجباری اقدام به کاهش سرمایه کنند. گاهی ادامه بقای فعالیت شرکت در گروی کاهش سرمایه می‌باشد، بنابراین با توجه به اهمیت موضوع قصد داریم در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار به بیان علت کاهش سرمایه و نحوه کاهش سرمایه در شرکت های سهامی عام و خاص بپردازیم.
انواع کاهش سرمایه در شرکت های سهامی عام و خاص
- کاهش اجباری سرمایه
- کاهش اختیاری سرمایه
علت کاهش سرمایه اختیاری شرکت‌ها
همان طور که از نام کاهش اختیاری سرمایه پیداست، زمانی رخ می‌دهد که سهامداران سرمایه زیادی به شرکت آورده و قصد خروج مازاد آن را دارند. طبق ماده 189، مجوز برداشت اضافه سرمایه در اختیار مجمع عمومی فوق العاده است.
هیات مدیره درخواست کاهش سرمایه را به مجمع عمومی فوق العاده داده و سپس مجمع عمومی در خصوص قبول یا رد درخواست تصمیم گیری می‌کنند. اگر مجوز کاهش سرمایه صادر شد، سرمایه تمام صاحبان سهام به نسبت مساوی کاهش می‌یابد. پس از کاهش سرمایه، سهام های قبلی شرکت ابطال و سهام با مبلغ اسمی جدید صادر می‌شود. یکی از شروط کاهش سرمایه این است که طلب تمام طلبکاران داده شده باشد.
شروط کاهش سرمایه اختیاری
برای کاهش سرمایه اختیاری دو شرط وجود دارد. نخست اینکه حقوق طلبکاران رعایت شود به این معنی که پیش از کاهش سرمایه، بدهی تمام طلبکاران تسویه شود. دیگر شرط کاهش سرمایه، عدم کاهش سرمایه شرکت به کمتر از مقدار قانونی آن است.
نباید سرمایه شرکت های سهامی خاص پس از کاهش سرمایه به کمتر از یک میلیون ریال و سرمایه شرکت های سهامی عام پس از کاهش سرمایه به کمتر از 5 میلیون ریال شود.در صورت کاهش سرمایه کمتر از مقدار قانونی، هر ذی نفع می‌تواند از دادگاه تقاضای انحلال شرکت را نماید.
نمونه صورتجلسه کاهش سرمایه شرکت
علت کاهش سرمایه اجباری شرکت‌ها
اگر حداقل نیمی از سرمایه شرکت از بین برود، هیات مدیره باید درخواست انحلال شرکت و یا کاهش سرمایه را صادر و مجمع عمومی فوق العاده را در اسرع وقت برگزار کند. مجمع عمومی فوق العاده با حضور سهامداران رای به انحلال شرکت و یا کاهش سرمایه می‌دهد. تا زمانی که شرکت زیان ده باشد امکان تقسیم سود وجود ندارد.
در صورتی که نیمی از سرمایه شرکت از بین برود اما هیات مدیره اقدامی برای تشکیل مجمع عمومی فوق العاده انجام ندهد، هر ذی‌نفع می‌تواند درخواست انحلال شرکت را از دادگاه مربوطه خواستار شود. برای درخواست انحلال شرکت به دادگاه باید مدارک مورد نیاز مبنی بر از بین رفتن نیمی از سرمایه شرکت ارائه گردد.
نحوه کاهش سرمایه شرکت سهامی
کاهش سرمایه اجباری از دو روش زیر انجام می‌شود:
- کاهش تعداد سهام
- کاهش مبلغ اسمی سهام
کاهش اختیاری سرمایه در شرکت سهامی نیز به روش های زیر صورت می‌گیرد:
- کاهش بهای اسمی سهام به نسبت مساوی
- رد مبلغ کاهش یافته هر سهم به سهامدار
مراحل کاهش سرمایه اختیاری و اجباری
- درخواست کاهش سرمایه از سوی هیات مدیره
- قرائت گزارش بازرس شرکت
- تصویب کاهش سرمایه در مجمع عمومی فوق العاده
- تهیه صورت جلسه کاهش سرمایه تا حداقل 45 روز بعد از مجمع
- ارسال یک نسخه از صورت جلسه کاهش سرمایه به اداره ثبت شرکت ها
- آگهی در روزنامه کثیرالانتشار و گذشت حداقل یک ماه از تاریخ آگهی
