معاملات بورس اوراق بهادار توسط ناظر بازار طبق قانون در موارد خاص ابطال میشود. یکی از دلایلی که در صورت انجام منجر به ابطال معامله میشود، «معاملات چرخشی» است.
با توجه به اینکه معاملات چرخشی تخلف محسوب میشود و سرمایه‌گذاران باید با این نوع معاملات آشنایی داشته باشند، در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار به تعریف معاملات چرخشی در بورس می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
معاملات چرخشی چیست؟
انجام معاملات چرخشی طبق قانون تخلف محسوب شده و ناظر موظف است این معاملات را باطل نماید. در این حالت طرفین معامله (خریدار و فروشنده) یک شخص بوده و معامله در یک زمان و قیمت انجام می‌دهد. سپس اوراق مجدد جا به جا میشود و در نهایت تا پایان جلسه معاملاتی مالکیت مشتری تغییری نمی‌کند.
به زبان ساده‌تر، یک شخص حقوقی سهامی را به کد دیگری منتقل می‌کند و در نهایت مجدد اوراق به حساب خود بازمی‌گردد. این معامله به صورت بلوکی انجام میشود اما از آنجایی که باعث ایجاد قیمت ساختگی و القای رونق یا رکود در سهام میشود، از سوی سازمان بورس تخلف محسوب میشود.
تحت هر شرایطی معاملات چرخشی باطل میشود اما در صورتی که برای ناظر بازار محرز شود که این معامله سهوی نبوده است، تخلف محسوب شده و پرونده به مراجع رسیدگی به تخلفات ارجاع داده خواهد شد.
ضوابط معاملات چرخشی
در دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران درباره معاملات چرخشی آمده است:
ماده 112:
انجام معاملات چرخشی به نحوی كه تا پايان جلسه رسمی معاملاتی، وضعيت مالكيت طرفين معامله در خصوص تمام يا بخشی از اوراق بهادار موضوع معامله تغيير ننمايد در بورس ممنوع است و بورس معامله مذكور را تاييد نخواهد كرد.
ماده 113:
در صورتی كه اين معاملات سهواً انجام شوند، كارگزار مكلف است مراتب را بلافاصله به مدير عامل بورس اطلاع دهد؛ به هر ترتيب بورس اين معاملات را تأييد نخواهد كرد.
ماده 114:
چنانچه كارگزار از اعلام مراتب به بورس خودداری نمايد يا بورس انجام معامله را سهوی تشخيص ندهد، پرونده كارگزار متخلف براي رسيدگی به مراجع رسيدگي به تخلفات ارجاع میشود.
ماده 115:
در صورتی‌كه بورس تشخيص دهد انجام يک معامله بصورت مستقيم يا غيرمستقيم طی یک دوره زمانی منجر به تغيير مالكيت نشود و اين معامله با هدف شناسايی سود (زيان) انجام شده باشد، موظف است از تأييد آن خودداری نمايد.
پیام ناظر در مورد معاملات چرخشی
پس از پایان روز معاملاتی در صورتی که ناظر بازار معامله را از نوع چرخشی بداند و اوراق را ابطال کند، مشابه پیام زیر صادر میشود:
«به اطلاع می‌رساند، مطابق با ماده 112 دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران، مبنی بر انجام معاملات چرخشی بخشی از معاملات نماد معاملاتی شرکت ...... در روز جاری ...به تاریخ../../1402 تایید نگردید.
مدیریت عملیات بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران»
