کارشناسان اقتصاد، محاسبه نقطه سربه‌سر را این‌گونه تعریف می‌کنند که نقطه سربه‌سر، نقطه یا قیمتی است که هزینه کل (Total Cost) و درآمد کل (Total reveniue) با هم برابر می‌شوند.
اما قیمت سربه‌سر در بورس به نقطه‌ای گفته می‌شود که سود و ضرر با هم برابر می‌شوند. در بورس برای آنکه سهامدار مطلع شود چه زمانی می‌تواند اقدام به فروش سهم کند که متضرر نشود، باید با محاسبه قیمت سربه‌سر آشنا باشد. قیمت سربه‌سر به نقطه‌ای گفته می‌شود که با فروش سهم در آن قیمت، سهامدار متحمل ضرر نمی‌شود. به جهت اهمیت این موضوع در این مقاله به محاسبه قیمت سر به سر در بورس می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
قیمت سربه‌سر چیست؟
قیمت سر به سر در بورس (Break-even Point) نقطه‌ای است که سهامدار با فروش در آن نقطه از ضرر نجات پیدا می‌کند و پس از آن وارد سود شود. همچنین معامله‌گران نیز BEPها را برای معاملات اعمال می‌کنند و متوجه می‌شوند که یک اوراق بهادار یا سهام باید به چه قیمتی برسد تا بتواند تمام هزینه‌های مربوط به معامله که شامل مالیات، کارمزد و غیره می‌شود را پوشش دهد.
قیمت سر به سر در بورس امکان مقایسه قیمت فعلی و درصد سود و ضرر سهامدار را مشخص می‌کند و این قیمت زمانی به دست می‌آید که قیمت‌های خرید و فروش با هم برابر باشند.
فرض کنید سرمایه‌گذار، سهام شرکتی را با قیمت 1100 تومان خریداری می‌کند. این قیمت در حال حاضر نقطه سربه‌سر آنها در معامله است. اگر قیمت به بالای 1100 تومان برسد، سرمایه‌گذار در حال کسب سود است. اگر سهام زیر 1100 تومان کاهش یابد، آنها ضرر می‌کنند. اگر قیمت دقیقا 1100 تومان باقی بماند، آنها در BEP یا همان قیمت سر به سر در بورس هستند، زیرا نه سودی کسب کرده‌اند و نه از دست داده‌اند.
درک مفهوم نقاط سربه سر Breakeven (BEP)
یکی از روش‌های ارزیابی مالی و اقتصادی سرمایه‌گذاری، محاسبه و تحلیل قیمت سربه‌سر است.
نقاط Breakeven را می‌توان برای طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها به کار برد. به‌عنوان مثال، نقطه سربه‌سر در یک ملک این است که صاحب‌خانه چه قیمتی را باید برای فروش در نظر بگیرد که هزینه‌های پرداختی بابت مالیات، کارمزد، بیمه و سود پرداختی وام مسکن و همچنین هزینه‌های مربوط به نگهداری خانه را هم در بر بگیرد.
در حسابداری شرکت‌ها، فرمول نقطه سربه‌سر، با تقسیم کل هزینه‌های ثابت مرتبط با تولید بر درآمد هر واحد، منهای هزینه‌های متغیر در واحد تعیین می‌شود.
در این مورد، هزینه‌های ثابت به هزینه‌هایی اطلاق می‌شود که بسته به تعداد واحدهای فروخته شده تغییر نمی‌کند. به عبارت دیگر، نقطه سر به سر، سطح تولید است که در آن کل درآمد یک محصول برابر کل هزینه‌ها می‌شود.
در حسابداری زمانی که بهای تمام شده خرید و فروش با هم برابر شود، به آن نقطه سربه‌سر می‌گویند.
بهای تمام شده چیست؟
بهای تمام شده عبارت است از مجموع هزینه‌هایی که برای ارائه خدمتی خاص یا تولید محصول اختصاص داده می‌شود و به‌عنوان معیاری برای اندازه‌گیری قدرت سازمان شناخته می‌شود.
این مبلغ شامل هزینه مواد و نیروی کار مورد استفاده برای تولید کالا است اما هزینه‌های غیرمستقیم مانند هزینه‌های توزیع و هزینه‌های نیروی فروش را شامل نمی‌شود.
از آنجایی که هدف هر کسب‌وکار، کسب سود است تمام شرکت‌ها برای رسیدن به این هدف، هزینه‌هایی که برای تولید محصول یا ارائه خدمات صرف شده است را محاسبه می‌کنند. به این فرآیند محاسبه بهای تمام شده گفته می‌شود. هر واحد اقتصادی برای آنکه بتواند دستیابی به اهداف خود را متضمن شود، باید برای محاسبه بهای تمام شده خود برنامه‌ریزی درستی داشته باشد.
میانگین کم کردن در بورس
میانگین کم کردن، یک استراتژی سرمایه‌گذاری است که هدف آن کاهش میانگین مبالغ سرمایه‌گذاری شده به ازای هر سهم است. زمانی که قیمت سهمی پس از سرمایه‌گذاری اولیه به میزان قابل توجهی کاهش یابد، یک استراتژی برای کاهش ضرر، اقدام به کم کردن میانگین قیمت خرید است. به این ترتیب هزینه متوسط سرمایه‌گذاری شما نیز کاهش می‌یابد.
میانگین کم کردن اغلب توسط سرمایه‌گذارانی که افق سرمایه‌گذاری بلندمدت دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا افزایش سود را به همراه دارد. در مقابل اگر روند سهم همچنان در حال سقوط باشد، میانگین کم کردن منجر به افزایش زیان خواهد شد. پیش از این در مقاله «میانگین کم کردن (Averaging Down) چیست؟ و فرمول محاسبه» به بیان محاسبه فرمول میانگین کم کردن در بورس پرداختیم.
فرمول محاسبه قیمت سر به سر در بورس
همان‌طور که گفته شد قیمت سر به سر را باید محاسبه کنید تا متوجه درصد سود و زیان خود شوید.
محاسبه فرمول قیمت سربه‌سر پیچیده نیست؛ کافی است کارمزد معاملات کسر شود و مابقی مبلغ به حساب سهامدار واریز گردد.
به این نکته توجه کنید که تمام دارایی که قصد فروش آن را دارید، باید در یک قیمت خریداری شده باشد. اگر در بازه‌های قیمتی مختلف سهم را خریداری کرده باشید، نحوه محاسبه قیمت سربه‌سر متفاوت خواهد بود و باید متوسط قیمت هر سهم را ابتدا محاسبه کنید.
محاسبه قیمت سر به سر فروش در بورس
سهامداران باید بدانند که در نرم افزار محاسبه قیمت سر به سر سهام و محاسبه آنلاین قیمت سر به سر از حاصل ضرب مقدار سهم خریداری شده در مبلغ خرید به دست می‌آید. اگر سهمی را در چند مرحله (روز یا قیمت‌های مختلف) خرید کرده باشید، باید تعداد سهام خریداری شده را در بهای تمام شده خرید آنها ضرب کنید و حاصل آنها را با هم جمع و در نهایت تقسیم بر تعداد کل سهام نمایید.
به این ترتیب میانگین قیمت خرید هر سهم محاسبه می‌شود.
کارمزد فروش - 1 / (کارمزد خرید + 1)* میانگین قیمت خرید = قیمت سربه‌سر
در تمام معاملات کارمزد لحاظ می‌شود، بنابراین چه در هنگام خرید و چه فروش، باید کارمزد معاملات را به قیمت خرید و فروش اضافه کنید.
تفاوت مبلغ کارمزد در خرید و فروش در نظر گرفتن مالیات است که به هنگام فروش باید درصدی از ارزش معامله خود را به‌عنوان کارمزد پرداخت نمایید، به همین خاطر کارمزد پرداختی در زمان فروش نسبت به زمان خرید بیشتر است.
- قیمت سربه‌سر خرید در بورس: ارزش معامله * ۰.۰۰۳۷۱۲
- قیمت سربه‌سر فروش در بورس: ارزش معامله * ۰.۰۰۸۸
0.5 درصد مالیات به عنوان درصد ثابت به هنگام فروش از فروشنده اخذ می‌شود و به ارزش معامله ارتباطی ندارد.
مثالی از محاسبه قیمت سر به سر سهام بورسی، با فرض خرید در قیمت‌های مختلف با هدف کم کردن میانگین قیمت خرید
خرید 300سهم از نماد X با قیمت 250 تومان
خرید 150سهم از نماد X با قیمت 400 تومان
محاسبه میانگین کلی سهام خریداری شده یا همان نقطه سربه‌سر سهام در تحلیل تکنیکال:
300 = 450 ÷ (4۰۰ × 150 + 250 × 3۰۰)
3037۰.۰۰۸۸ - 1 / (۰.۰۰۳۷۱۲ + 1) * 3000 = قیمت سربه‌سر
محاسبه قیمت سربه‌سر بعد از افزایش سرمایه
به طور کلی پس از افزایش سرمایه قیمت بازگشایی سهم بر اساس معیارهایی از جمله محل افزایش سرمایه و درصد آن، جو بازار و میزان تقاضایی که وجود دارد مشخص می‌شود.
نکته‌ای که باید بدانید این است که میزان سرمایه سهامدار پس از افزایش سرمایه تغییری نمی‌کند و فقط تعداد سهام او افزایش می‌یابد. اما برای محاسبه قیمت سربه‌سر بعد از افزایش سرمایه به روش زیر باید عمل کرد:
اگر محل افزایش سرمایه از آورده نقدی است N را صفر در نظر بگیرید اما اگر افزایش سرمایه از هر محلی دیگری است، پارامتر M را صفر در نظر بگیرید.
A + ((n ÷ 100) × M)] ÷ [1 + (N ÷ 100)] = B]
= A قیمت پایانی سهم قبل از مجمع افزایش سرمایه
= n درصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
= M آورده‌ی نقدی سهامداران به‌ازای مبلغ اسمی هر سهم که 1000 ریال است
= Nدرصد کل افزایش سرمایه از هر محلی
B = قیمت تئوریک سهم پس از مجمع افزایش سرمایه
اما نمی‌توان تنها به این قیمت اکتفا کرد زیرا همان‌طور که گفته شد قیمت سهم پس از بازگشایی تحت تأثیر میزان تقاضایی که برای آن وجود دارد هم قرار می‌گیرد. اما طبق فرمول فوق یا فرمول قیمت تئوریک سهم می‌توانید به صورت حدودی از قیمت سهم خود اطلاع یابید و متوجه شوید که چه میزان سود یا ضرر کرده‌اید. گفتنی است که قیمت سر به سر در کارگزاری که عضو هستید به تفکیک هر سهم نشان داده می‌شود.
جمع‌بندی
محاسبه قیمت سر به سر در بورس به شما کمک خواهد کرد که از میزان سود یا ضرر خود اطلاع یابید و با محاسبه بهای تمام شده سهم و مقایسه آن با قیمت فعلی، تصمیم به نگهداری یا فروش سهم بگیرید.
زمانی که سهمی را در مراحل مختلف خرید می کنید، یا به عبارتی میانگین قیمت خرید خود را کاهش می دهید ابتدا باید قیمت متوسط خرید هر سهم را محاسبه نمایید و طبق فرمول محاسبه قیمت سربه‌سر قیمت فروش خود را محاسبه کنید.
محاسبه نقطه سر به سر یا نه تنها در بورس بلکه در بسیاری از بازارهای دیگر به افراد در کاهش ضرر یا جلوگیری از آن کمک خواهد کرد.