الگو‌های معکوس‌ساز (الگوی ستاره صبحگاهی و شامگاهی) از جمله ابزار‌هایی هستند که در بورس زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. بسیاری از تریدر‌های موفق از آنها برای تحلیل تکنیکال بازار‌ها استفاده می‌کنند. تعداد الگو‌های معکوس‌ساز بسیار زیاد است.
یکی از مهمترین ابزار‌های کاربردی تحلیل تکنیکال، نمودار‌ها هستند. در تحلیل تکنیکال نمونه الگو‌های بازگشتی و یا نمودار‌هایی وجود دارند که بازگشت قیمت سهم از مسیر قبلی خود را بیان می‌کنند و حالت هشداردهنده دارند.
در این مقاله با ما همراه باشید تا دو الگوی معکوس‌ساز، کندل ستاره صبحگاهی (morning star) و ستاره شامگاهی (evening star) که از سه کندل در کنار هم ایجاد می‌شوند و جز الگو‌های بازگشتی هستند را توضیح دهیم.
نمودار شمعی (کندل استیک) چیست؟
یکی از مواردی که باید در فعالیت‌های بورسی در نظر گرفت، میزان فشار خرید و فروش است. برای انجام فعالیت‌های به موقع و درست بورسی بایستی هشدار‌های نمودارهای شمعی (کندل استیک) را در نظر گرفت.
نمودار‌ها برای شناخت، روانشناسی بازار و همچنین پیدا کردن الگوها استفاده می‌شوند. نمودارهای شمعی از سه قسمت بادی یا بدنه، سایه پایینی و سایه بالایی تشکیل می‌شوند.
در اینگونه نمودار‌ها، بادی یا بدنه مثبت معمولاً با رنگ سبز یا سفید نشان داده می‌شود و بدنه منفی نمودارهای شمعی به رنگ مشکی یا قرمز مشخص می‌شود که البته معمولاً این رنگ‌ها بستگی به نرم‌افزار مورد استفاده دارد.
سایه بالایی کندل نمودار شمعی معمولاً بیانگر فشار فروش و سایه پایینی این کندل بیانگر فشار خرید است.
الگوی ستاره صبحگاهی (Morning star) چیست؟
الگوی ستاره صبحگاهی از 3 کندل تشکیل شده است که توسط تحلیلگران بازار به عنوان نشانه صعودی بودن روند بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این الگو معمولاً در اواخر روند نزولی پدیدار می‌شود و نشانه‌ای از معکوس شدن روند نزولی است.
الگوی ستاره به ترتیب از 3 کندل با مشخصات زیر تشکیل می‌شود:
- کندل بزرگ نزولی
- کندل با بدنه کوتاه
- کندل صعودی
هنگامی که الگوی کندل ستاره صبحگاهی تشکیل می‌شود، معمولاً انتظار می‌رود که قیمت سهم تغییر جهت بدهد و روند صعودی پیدا کند. بنابراین در چنین مواقعی بهتر است که وارد موقعیت خرید سهم شوید و تا زمان ادامه روند صعودی با الگوی کندل صبحگاهی همراه باشید.
نشانه‌های الگوی کندل ستاره صبحگاهی
اولین نشانه کندل الگوی ستاره صبحگاهی، کندل دوجی، فرفره با بادی (بدنه) کوچک در انتهای روند است که با فاصله از کندل قبلی (کندل منفی با بدنه‌ای بزرگ) ایجاد می‌شود. بنابراین بادی کندل اول و دوم با هم همپوشانی ندارند.
کندل دوم معمولاً نشان از عدم قطعیت بازار و گیجی آن دارد. لازم به ذکر است که رنگ این کندل هیچ اهمیتی ندارد.
کندل سوم حتماً باید بالاتر از کندل قبل (کندل فرفره یا دوجی) و مثبت باشد.
قیمت بسته شدن کندل سوم بایستی از مقدار نصف کندل اول، بیشتر باشد.
ستاره شامگاهی چیست؟
الگوی کندل ستاره شامگاهی(evening star) که به الگوی ستاره عصرگاهی morning star pattern نیز معروف است، معمولا در آخر روند صعودی تشکیل می‌شود و نشانگر آغاز روند نزولی است.
این الگو از 3 کندل تشکیل شده است که به ترتیب زیر در کنار هم قرار می‌گیرند:
- کندل بزرگ صعودی
- کندل با بدنه کوتاه
- کندل نزولی
معمولاً هنگامی که الگوی کندل ستاره شامگاهی تشکیل می‌شود، انتظار می‌رود که قیمت سهم‌ها تغییر جهت داده و سیر نزولی بگیرند. بنابراین هنگام رویت کندل ستاره شامگاهی، معمولاً وضعیت به صورت هشداردهنده است. در اینگونه مواقع بهتر است که اقدام به خرید سهم نکنید.
البته دقت داشته باشید که در صورتی که سهام در بازار دو طرفه معامله شود، در چنین شرایطی می‌توان بعد از تشکیل الگوی کندل ستاره شامگاهی با در نظر گرفتن موقعیت فروش کسب سود کرد.
در واقع اتخاذ موقعیت فروش هنگام رویت کندل ستاره شامگاهی، تنها در بازار‌های دوطرفه امکان‌پذیر است.
نشانه‌های الگوی کندل ستاره شامگاهی
اولین نشانه این الگو وجود کندل دوجی یا فرفره با بادی کوچک است که در انتهای روند همراه با gap یا فاصله از کندل قبلی (کندلی با بدنه بزرگ و منفی) شکل می‌گیرد. بنابراین در این کندل هم کندل اول و دوم هیچگونه همپوشانی با هم ندارند.
در الگوی کندل ستاره شامگاهی، کندل دوم نشان از عدم قطعیت و گیجی بازار دارد و در اینجا هم مانند کندل ستاره صبحگاهی رنگ کندل میانی اهمیتی ندارد.
کندل سوم حتماً باید بالاتر از کندل قبل (کندل دوجی و فرفره) و مثبت باشد.
قیمت بسته شدن کندل سوم باید از نصف کندل اول پایین‌تر باشد.
به منظور کاهش ریسک معاملات بهتر است از الگو‌های ستاره صبحگاهی و ستاره شامگاهی در کنار دیگر ابزار‌های تکنیکالی مانند اندیکاتور‌های حجمی، سطوح حمایت و مقاومتی و استفاده کنید.
تفاوت الگوی ستاره صبحگاهی و شامگاهی
یکی از تفاوت‌های واضح در کندل ستاره صبحگاهی و شامگاهی، شکل کندل‌ها و همچنین رنگ آنها است.
تفاوت دیگر این دو نوع کندل در مکان تشکیل شدن آنهاست. همان‌طور که قبلا اشاره کردیم کندل ستاره صبحگاهی در آخر روند نزولی و کندل ستاره عصرگاهی یا شامگاهی در آخر یک روند صعودی شکل می‌گیرد.
شباهت الگوی ستاره صبحگاهی و شامگاهی
شباهت این کندل‌ها هم در این است که هر دو کندل صبحگاهی و کندل شامگاهی از 2 کندل تشکیل شده‌اند.
هر دو جز الگو‌های معکوس‌ساز هستند.
تفاوت الگوی ستاره شامگاهی و الگوی ستاره دوجی شامگاهی
الگوی ستاره عادی شامگاهی یک کندل با بدنه کوچک دارد اما ستاره دوجی عصرگاهی یک ستاره دوجی دارد، به این معنی که قیمت ابتدایی و قیمت پایانی در کندل دوم یکسان هستند.
وجود یک ستاره دوجی در سیر صعودی، نشانه وقوع احتمالی سقف است، البته اگر کندل بعد از ستاره دوجی، سفید رنگ با شکافی بالاتر از ستاره دوجی باشد، معمولاً اخطار برگشت ستاره دوجی خنثی می‌شود.
در سیر نزولی اگر پس از تشکیل کندل بزرگ سیاه، ستاره دوجی شکل گرفته باشد، هنگامی اخطار برگشت تایید می‌شود که یک کندل بزرگ سفید که به خوبی در کندل سیاه پیشروی کرده باشد، ایجاد شود.
این الگوی سه شمعی ستاره دوجی صبحگاهی نامیده می‌شود. این نوع از ستاره صبحگاهی یک محدوده کف با اهمیت است که اگر در یک روند نزولی شمعی سیاه رنگ با شکاف از یک ستاره دوجی شکل بگیرد، در این شرایط خاصیت ستاره دوجی کاملا بی‌اثر می‌شود.
به همین دلیل است که تحلیلگران می‌گویند صبر کنید تا یک یا دو کندل بعد از ستاره دوجی، برگشت روند تایید شود.
شناسایی کندل ستاره صبحگاهی
شناسایی ستاره صبحگاهی در نمودار‌ها صرفا به شناسایی 3 کندل اصلی ختم نمی‌شود. در واقع آنچه لازم است درک عملکرد قبلی مکانی و قیمت است که الگوی آن در روند فعلی ظاهر می‌شود.
برای این کار بهتر است قبل از هر چیز ابتدا روند نزولی موجود در بازار را بررسی کنید که البته بازار باید پایین‌ترین سطح را داشته باشد.
کندل بزرگ نزولی معمولاً نتیجه ادامه روند نزولی موجود و همچنین فشار فروش زیاد است. در این مرحله معامله‌گران بورسی فقط باید به دنبال معاملات کوتاه مدت باشند، چرا که هنوز مدارکی مبنی بر تغییر روند وجود ندارد.
کندل دوم، کندلی کوچک است که گاهی اوقات کندل دوجی است و این اولین هشدار مبنی بر روند نزولی خسته است. در اینگونه موارد کندل صعودی یا نزولی بودن کندل اهمیتی ندارد چرا که اصلی‌ترین نکته در اینجا صرفا بلاتکلیفی بازار است. کندل بزرگ صعودی معمولاً اولین نشانه‌های واقعی فشار جدید خرید که نشانه شروع روند صعودی جدید است.
چگونه با در نظر گرفتن الگو‌های ستاره‌ای معامله مناسبی انجام دهیم؟
معمولاً الگو‌های ستاره صبحگاهی را می‌توان در نمودار EUR / GBP مشاهده کرد. مکانی که روند نزولی وجود دارد که معمولاً منجر به شکل‌گیری الگوی برگشتی می‌شود.
با مشاهده این گونه نمودار‌ها متوجه می‌شویم که بعد از این که شکل‌گیری الگو تمام شد، معامله‌گران می‌توانند در ورودی‌های کندل بعدی، وارد بازار شوند. معامله‌گران محافظه کار ورود خود را به تأخیر می‌اندازند و منتظر می‌مانند که آیا حرکت قیمت بالاتر می‌رود یا خیر. البته اشکال به تاخیر انداختن ورود به پوزیشن در این است که معمولا معامله‌گر نمی‌تواند در سطح مناسبی وارد پوزیشن شود، خصوصاً در بازار‌های پر سرعت.
در این گونه نمودار‌ها معمولاً بهتر است که هدف‌ها را در سطوح قبل از مقاومت قرار داد. استاپ‌ها هم در زیر کف قرار داده می‌شود، چراکه شکست در این سطوح باعث بی‌ارزش شدن و بی‌اعتبار شدن چرخش می‌شود. از آنجایی که هیچگونه اطمینانی در بازار بورس وجود ندارد معامله‌گران بازار همیشه باید با مدیریت صحیح سرمایه خود را حفظ کنند.
جمع‌بندی
در این مقاله الگوی ستاره صبحگاهی (Morning star) و عصرگاهی (Evening star) را بررسی کردیم. این دو الگو از نمودارهای کندل استیک هستند که برای شناخت و روانشناسی بازار استفاده می‌شوند. الگوی ستاره صبحگاهی معمولاً در اواخر روند نزولی پدیدار می‌شود و نشانه‌ای از معکوس شدن روند نزولی است و الگوی ستاره صبحگاهی معمولاً در آخر روند نزولی شکل می‌گیرد و این نشان از آغاز روند صعودی دارد. برای آشنایی با سایر الگوها و بهره‌گیری از آنها در تحلیل تکنیکال به سایت کارگزاری اقتصاد بیدار مراجعه فرمایید.
