در بازارهای مالی همواره اصطلاحاتی مرسوم است که در میان سرمایه‌گذاران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. برای تمام کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را دارد، شناخت درست و کسب آگاهی از این اصطلاحات نیاز ضروری به شمار می‌رود. نرخ بازگشت سرمایه، مفهومی است که معمولاً در بازارهای مالی و بازار بورس از آن حرف به میان میاید و بهتر است در مورد آن اطلاعات خود را افزایش دهیم تا از آن برای بهره‌بردن از معاملاتی موفق و کم ریسک، استفاده کنیم. به همین خاطر در این مقاله قصد داریم تا به مفهوم نرخ بازگشت سرمایه بپردازیم.
نرخ بازگشت سرمایه چیست؟
نرخ بازگشت سرمایه یا Return on Investment که به طور اختصار ROI نیز خوانده می‌شود، از معیارها و شاخص‌های مهم برای ارزیابی میزان موفقیت و سودآوری یک واحد مالی یا تجاری به کار می‌رود. این مفهوم بیشتر در بازارهای مالی و بعضاً برای چینش استراتژی تبلیغاتی به کار برده می‌شود و میزان بازدهی حاصل از سرمایه‌گذاری مورد سنجش قرار می‌گیرد.
یکی از ساده‌ترین تعاریف نرخ بازگشت سرمایه، نسبت سود حاصل شده به میزان هزینه و سرمایه است. به طور کلی منظور از این مفهوم، میزان سودآوری، بازدهی و محاسبه درآمد بر اساس معیارهای موجود می‌باشد. برای هر سرمایه‌گذاری این یکی از فاکتورهای برجسته است که میزان منبع مالی که در بازارهای مالی و تجاری، سرمایه‌گذاری کرده است تا چه حد توانسته برای او بازگشت مالی و یا سودآوری داشته باشد.
فرمول محاسبه نرخ بازگشت سرمایه (ROI)
محاسبه نرخ بازگشت سرمایه دارای فرمول محاسباتی خاصی است که در این قسمت می‌خواهیم در مورد آن بحث کنیم. این فرمول چندان هم پیچیده نیست و از مفاهیم اولیه محاسبه سود تبعیت می‌کند.
به بیان بسیار ساده نرخ بازگشت سرمایه از تقسیم سود به دست آمده به میزان هزینه و سرمایه‌گذاری محاسبه می‌شود. ضرب این نسبت به 100، می‌تواند نرخ را به درصد نشان دهد.
برای محاسبه نرخ بازگشت سرمایه در بازارهایی مثل بورس یا ارز و سکه، می‌توان نسبت زیر را در نظر گرفت:
به همین ترتیب، نسبت دیگری را نیز برای محاسبه نرخ بازگشت سرمایه می‌توان تعریف کرد که برای بازارهای تجاری و مالی استفاده می‌شود به‌صورت زیر می‌باشد:
محاسبه نرخ بازگشت سرمایه در بازارهای مالی مختلف ابعاد گسترده‌ای دارد. در بازار بورس سهام‌داران می‌توانند با استفاده از آن، از میزان سودآوری سهام خریداری شده به نسبت سرمایه‌ای که برای آن کنار گذاشته‌اند، اطلاع دقیق پیدا کنند.
در بازارهای مالی دیگر، مدیران شرکت‌های مختلف می‌توانند با محاسبه نرخ بازگشت سرمایه، میزان سودآوری کالا را نسبت به هزینه‌های شرکت، خرید کالا و تجهیزات به دست بیاورند.
مثال برای محاسبه نرخ بازگشت سرمایه (ROI)
فرض کنیم در بازار بورس، فرد سرمایه‌گذار تعداد 1000 سهم از شرکتی را خریداری کرده است. قیمت هر سهم این شرکت در بازار بورس، 2000 تومان بوده است. بعد از گذشت یک سال، قیمت سهام به میزان 4500 تومان می‌رسد. حال اگر در این قیمت سهام خود را بفروشد، می‌توان نرخ بازگشت سرمایه را از این سرمایه‌گذاری محاسبه کرد. طبق آن چیزی که در قسمت قبل گفته شد، در این شرایط ROI برابر خواهد بود با 1.25 یا 125 درصد. یعنی به ازای هر 1000 تومانی که در این معامله سرمایه‌گذاری کرده است، 1250 تومان سود کسب کرده.
حال می‌توان این مورد را با نوع دیگری از معامله در بورس مقایسه کنیم. به طور مثال همین فرد در معامله دیگری، 1500 سهم از یک سهام بورسی به ارزش هر سهم 600 تومان خریداری کرده بعد از گذشت مدتی قیمت سهام به 900 تومان می‌رسد و سهام خود را در این قیمت به فروش می‌گذارد. طبق فرمول، باید سود خالص از معامله را تقسیم بر میزان سرمایه‌گذاری کرد. نرخ بازگشت سرمایه او در این حالت 0.5 یا 50 درصد است. این میزان از بازگشت سرمایه به نظر مناسب می‌آید اما نسبت به سرمایه‌گذاری قبلی، نرخ بازگشت پایین‌تری دارد.
به طور طبیعی وقتی نرخ بازگشت سرمایه مثبت باشد، اتفاق خوبی محسوب می‌شود اما در حالتی که با نرخ منفی مواجه شویم به این معنی خواهد بود که درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری به‌قدری نبوده است که بتواند هزینه‌های وارده در هنگام سرمایه‌گذاری را پوشش بدهد. که برای یک سازمان یا کارآفرین، هزینه های برند سازی و تبلیغات ابتدا نرخ بازگشت سرمایه را کاهش و سپس افزایش میدهد.
ROI چه کاربردی دارد؟
از نرخ بازگشت سرمایه در انواع و اقسام سرمایه‌گذاری‌ها و در انواع بازارهای سرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرد. سهام‌داران در بازارهای بورس، فارکس و یا سکه و ارز برای بازگشت سرمایه خود از این نرخ استفاده می‌کنند. همچنین مدیران شرکت‌ها و هلدینگ‌ها در بازارهای تجاری برای محاسبه سودآوری حاصل از سرمایه‌گذاری همیشه نرخ بازگشت سرمایه را در نظر می‌گیرند.
همین‌طور در بازار مسکن نیز محاسبه نرخ بازگشت سرمایه کاربرد زیادی دارد. برآورد سود در سرمایه‌گذاری با درنظرگرفتن میزان هزینه‌های حاصل از سرمایه‌گذاری از مواردی است که در این بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
معمولاً در کارآفرینی نیز، ROI کاربرد زیادی دارد. وقتی محصول جدیدی وارد بازار می‌شود، بهتر است برای بررسی عملکرد آن در طی سال، از نرخ بازگشت سرمایه برای سنجش وضعیت فروش محصول استفاده کرد.
ROI، همچنین در برآورد میزان سودآوری در کسب‌وکارهای خرد، متوسط و بزرگ، کاربرد ویژه‌ای دارد. به‌خصوص اینکه در دنیای امروزی کسب‌وکارهای اینترنتی و همچنین فروشگاه‌های اینترنتی از توجه بخصوصی در میان اقشار مختلف جامعه برخوردار هستند. برای بررسی برآیند عملکرد خود در محاسبه سود حاصل از فروش و سرمایه‌گذاری می‌توانند نرخ بازگشت سرمایه را به‌عنوان معیاری برای ارزیابی استفاده نمایند.
مزایا و معایب ROI
با تمام عملکرد مثبتی که ROI برای انواع بازارهای سرمایه و مالی دارد. نرخ بازگشت سرمایه دارای مزایا و معایب خاص خود می‌باشد که در این قسمت به آنها اشاره می‌کنیم.
مزایای استفاده از ROI:
- فرمول محاسباتی ساده: همان‌طور که مشاهده کردیم، محاسبه نرخ بازگشت سرمایه اصلاً پیچیده نیست و با ضرب و تقسیم ساده‌ای می‌توان آن را محاسبه نمود
- سنجش میزان بازدهی، کیفیت و سودآوری: در هر سرمایه‌گذاری، میزان بازدهی حاصل از آن سرمایه بسیار مهم تلقی می‌شود؛ بنابراین نرخ بازگشت سرمایه در تعیین سودآوری و بازدهی و کیفیت فروش نقش مؤثری دارد.
- تحلیل پروژه‌ها و عملکردها: این نرخ، یک معیار مناسب و تأثیرگذار در تحلیل و آنالیز شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران برای سنجش عملکرد خود می‌باشد.
- ارزیابی مالی و وضعیت شرکت یا کسب و کار: ROI شاخصی ایده‌آل برای انواع کسب و کار، هلدینگ و شرکت‌ها می‌باشد تا نسبت به ارزیابی مالی خود اطلاع کافی داشته باشند و اینکه آیا می‌توانند به حیات خود ادامه دهند یا نه
- معرفی محصولات بیشتر و سرمایه‌گذاری گسترده‌تر: محاسبه نرخ بازگشت سرمایه در صورتی که برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران مثبت باشد می‌تواند عامل محرکی برای شروع انواع سرمایه‌گذاری‌ها و در برخی موارد معرفی محصولات بیشتر برای فروش و کسب سود از طرف مدیران و سرمایه‌گذاران باشد.
معایب استفاده از ROI:
- تنها استفاده از ROI کافی نیست: طبیعتاً برای سنجش عملکرد مالی و نیز برآورد سودآوری، فقط شاخص ROI را نباید در نظر گرفت و تمامی معیارها و شاخص‌ها باید موردتوجه باشد. چراکه این نرخ تمامی عوامل اثرگذار را نمی‌سنجد.
- احتمال بروز خطا: همواره در محاسبات مالی و برآوردها احتمال اشتباه و خطا وجود دارد. می‌تواند محاسبه نرخ بازگشت با واقعیت منطبق نباشد. استفاده اشتباه از محاسبات دقیق بسیاری از مدیران و سرمایه‌گذاران را دچار گمراهی می‌کند.
- عدم تمرکز روی ریسک سرمایه‌گذاری: نرخ بازگشت سرمایه بر مبنای میزان ریسک سرمایه تمرکز ندارد و این عامل یکی از محدودیت‌های مهم در استفاده از این شاخص خواهد بود
- عدم توجه به ارزش پول در طی زمان: ارزش پول در طول زمان ممکن است دچار نوسانات و تغییرات زیادی شود و درنظرنگرفتن آن در محاسبات بلندمدت می‌تواند احتمال خطا و واقعی نبودن تحلیل را افزایش دهد.
روش‌های بهبود نرخ بازگشت سرمایه
برای بهبود نرخ بازگشت سرمایه راه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان آنها را امتحان کرد. بسته به نوع سرمایه‌گذاری‌ها این راه‌ها هم می‌تواند متفاوت باشد.
به طور اختصار می‌توان گفت، کاهش هزینه‌ها و مخارج تولید، افزایش راندمان شرکت‌ها، رصد مداوم عملکرد شرکت‌ها و ترازنامه‌های آنها، افزایش آگاهی از شرایط بازار، درک درست از محصول و دیگر فاکتورهای این‌چنینی در بهبود نرخ بازگشت سرمایه بسیار مؤثر و اثرگذار می‌باشد.
اگر در بازار بورس سرمایه‌گذاری می‌کنید، مطالعه انواع گزارش‌های ارسالی از سوی شرکت‌ها و سنجش میزان سودآوری و تقسیم سود آنها در طول سال، بررسی سبدهای مختلف برای سرمایه‌گذاری، محاسبه سود عملیاتی و سودهای حاصله از سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در بهبود راندمان معاملات شما و به‌تبع آن بهبود نرخ بازگشت سرمایه برای شما، تأثیرگذار خواهد بود.
در بازارهای مالی و تجاری نیز چیدن استراتژی برای برندینگ و افزایش فروش و تبلیغات گسترده در انواع مدیوم‌های تبلیغاتی می‌تواند نرخ بازگشت سرمایه را بهبود ببخشد.
جمع‌بندی:
نرخ بازگشت سرمایه یا ROI یکی از شاخص‌های مهم در محاسبه بازدهی و میزان کسب سود حاصل از سرمایه‌گذاری و سنجش موفقیت کمپین‌ها در بازار است که نیازمند محاسبات دقیق خواهد بود. برای هرکسی که در بازار بورس معامله می‌کند و یا هر شرکت یا کسب‌وکاری که به فکر سودآوری و فروش محصول است، محاسبه نرخ بازگشت سرمایه، معیار مهم و تأثیرگذاری می‌باشد که همواره آن را برای بررسی وضعیت موجود و بهبود عملکرد خود در نظر می‌گیرند. در این مقاله به بررسی مفهوم نرخ بازگشت سرمایه پرداختیم و کاربردها، مزایا و معایب آن را شرح دادیم.
کارگزاری بیدار با بهره گیری از مشاورین و متخصصین بازار سرمایه، خدمات مشاوره و آموزش متنوعی به مشتریان و سرمایه‌گذاران حوزه‌های مختلف ارائه میدهد و امید است این مطلب موردتوجه واقع شده باشد.
