برای هر فردی که می‌خواهد در بازار بورس معامله کند، کسب آگاهی از مفاهیم و اصطلاحات رایج در این بازار از اهمیت زیادی برخوردار است. بازار بورس، بر مبنای قوانین و اصول خاصی پایه‌ریزی شده است و هر شرکتی که در بورس پذیرفته و مورد معامله قرار می‌گیرد، موظف است که از این قوانین پیروی کند.
فرایند تعلیق در بورس یکی از مفاهیم مورد بحث در بازار می‌باشد که همواره باید آن را مد نظر قرار داد. در این مقاله سعی بر آن است تا به بررسی مفهوم فرایند تعلیق بپردازیم و ویژگی‌های آن را شرح و بسط بدهیم. با ما همراه باشید.
فرایند تعلیق در بورس چیست؟
روزانه شرکت‌های زیادی در بورس مورد معامله قرار می‌گیرند. این نمادهای بورسی موظف به رعایت قوانین و الزامات مندرج در قانون و دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس هستند. عدم رعایت این قوانین و دستورالعمل‌ها، باعث می‌شود تا نماد مذکور جزو موارد مشمول فرایند تعلیق در بورس شود.
ذکر این نکته ضروری است که مفهوم تعلیق یا مشمول فرایند تعلیق دارای تفاوت هستند. در مشمول فرایند تعلیق، شرکت در بورس به‌صورت عادی معامله می‌شود اما به نوعی هشداری برای آن نماد است تا از این فرایند بیرون بیاید. در صورتی که این روند ادامه پیدا کند، مفهوم تعلیق به میان میاید و نماد آن شرکت برای انجام معامله بسته و به حالت تعلیق در میاید.
مشمول فرایند تعلیق یعنی چه؟
همان‌طور که تا حدودی به آن اشاره شد، عدم رعایت برخی از مفاد در دستورالعمل قوانین پذیرش اوراق، سبب می‌شود تا شرکت‌های مورد نظر مشمول فرایند تعلیق شوند.
در مشمول فرایند تعلیق در بورس، نماد آن شرکت در بازار به طور معمول مورد معامله قرار می‌گیرد اما موظف است تا در زمان مشخص و معلوم جهت رفع ابهامات به وجود آمده، اقدامات لازم را انجام دهد و از رسیدن به تعلیق در بورس جلوگیری نماید.
این فرایند شامل رعایت نکردن برخی از بندهای قوانین پذیرش در بورس می‌باشد که در قسمت بعدی به این مفاد پرداخت می‌کنیم. لزوم رعایت بندهای قوانین برای شرکت‌ها اهمیت زیادی دارد و در غیر این صورت نماد آن شرکت مشمول فرایند تعلیق می‌شود.
علل مشمول فرایند تعلیق شدن شرکت‌ها
در این قسمت لازم است به بررسی مواد 38 و 39 دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار اشاره‌ای کنیم تا بدانیم عدم رعایت چه مواردی می‌تواند شرکتی را مشمول فرایند تعلیق کند.
ساختار قوانین بورس از چندین ماده تشکیل شده است که مواد 38 و 39 می‌گوید عدم رعایت حداقل سه مورد از الزامات زیر در بورس، شرکت را وارد فرایند تعلیق می‌کند و لزوم شفاف‌سازی در این موارد برعهده شرکت‌های بورسی خواهد بود.
- سرمایه ثبت شده
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها
- مثبت بودن جریان خالص وجه نقد ناشی از فعالیت‌های عملیات در دو سال مالی اخیر
- تعداد سهامداران
- داشتن حداقل یک بازارگردان
- درصد سهام شناور آزاد
در بازار بورس تمامی این موارد می‌بایست از سوی شرکت پذیرفته شده دارای شفافیت لازم باشد؛ بنابراین هر شرکت نیازمند است تا در این خصوص اقدامات لازم را در دستور کار خود قرار دهد و در غیر این صورت، فرایند تعلیق در بورس شامل حال آن خواهد شد.
چرا برخی شرکت‌ها مشمول فرایند تعلیق می‌شوند؟
در برخی از مواقع دیده می‌شود که شرکت‌های مورد معامله در بورس، با عدم شفافیت در موارد ذکر شده مواجه می‌شوند. سازمان بورس از این شرکت‌ها در خصوص این بندها درخواست شفافیت و اطلاع‌رسانی دارد.
شرکت‌هایی که نتوانند این الزامات را برآورده کنند بلافاصله مشمول فرایند تعلیق در بورس می‌شوند و باید در نهایت نسبت به آن اقدامات مقتضی و ضروری را به انجام برسانند.
در برخی موارد که زیاد دیده می‌شود، عدم ارسال گزارش ماهانه از سوی شرکت، باعث مشمول شدن فرایند تعلیق برای آن نماد می‌شود.
نمادهای مشمول فرایند تعلیق چه کنند؟
اعطای فرصت مناسب به شرکت‌های مشمول فرایند، یکی از راهکارهای سازمان بورس است تا شرکت‌های بورسی در زمان مشخص بتوانند خود را از لیست مشمول فرایند تعلیق خارج کنند. آنها باید در زمان مشخص شده نسبت به رفع ابهامات دستورالعمل‌ها، اقدامات لازم را انجام دهند و بعد از پایان یافتن این مهلت، نماد مذکور تعلیق خواهد شد.
اطلاعیه و افشای اطلاعات لازم توسط شرکت‌ها در سایت کدال به آدرسCodal.ir منتشر می‌شود و در معرض دید عموم قرار می‌گیرد. شرکتی که می‌خواهد از فرایند تعلیق خارج شود باید در زمان معلوم نسبت به شفافیت و درج اطلاعات لازم در سامانه کدال اقدام کند.
سازمان بورس همیشه قبل از تعلیق کردن نماد یک شرکت بورسی، مهلت مشخص شده‌ای را به شرکت می‌دهد تا سهامداران آن شرکت بتوانند در این فرصت زمانی همچنان به خرید و یا فروش سهام در طی معاملات روزانه بپردازند. از طرفی شرکت موظف است تا در این مهلت نسبت به اجرای دستورالعمل افشای اطلاعات در بورس اوراق بهادار اقدامات لازم را انجام دهد.
در صورتی که این ابهامات برطرف نشود، نماد شرکت در بورس به حالت تعلیق در می‌آید و قابل معامله تا مدت زمانی نخواهد بود.
از کجا بفهمیم یک شرکت مشمول فرایند تعلیق شده است؟
هر سرمایه‌گذار در بورس باید به این نکته توجه داشته باشد که سهامی را که مدنظر برای خرید قرار داده است، جزو مشمول فرایند تعلیق است یا خیر. این مورد می‌تواند یکی از فاکتورهای تصمیم‌گیری برای معامله باشد.
سایت Tsetmc.com مهم‌ترین سایت برای رصد بازار بورس برای معامله گران بازار است. در این سایت قسمتی وجود دارد که می‌توان لیست نمادهای مشمول فرایند تعلیق را مشاهده کرد. در شکل زیر این قسمت قابل ملاحظه می‌باشد.
اگر به سایت گفته شده مراجعه نمایید، خواهید دید که لیستی برای مشمولین فرایند تعلیق، و لیستی برای شرکت‌های تعلیق شده وجود دارد. در این لیست به ترتیب نمادهای شرکت‌ها و دلایل فرایند تعلیق برای آنها آورده شده است. به همین ترتیب با مراجعه به لیست تعلیق شده‌ها، می‌توانید وضعیت نماد و دلایل تعلیق را مشاهده کنید.
بازگشایی نماد بعد از تعلیق
همه چیز کاملاً بستگی به شفاف‌سازی شرکت دارد. شرکت مذکور هر زمانی که بتواند ابهامات پیش آمده را کاملاً رفع کند و گزارش‌ها و اطلاعات کافی و مورد نظر را منتشر کند که مورد قبول سازمان بورس باشد، از فرایند تعلیق خارج و برای انجام معامله بازگشایی می‌شود.
به طور معمول این پروسه، در عرض دو سه روز صورت می‌پذیرد. فقط در صورتی که این ابهامات آن‌قدر پیچیده باشد که نیاز به اقدامات بیش از حد معمول است، امکان دارد تا نماد شرکت طولانی‌مدت بسته باشد تا در زمان مناسب بازگشایی شود.
برای به دست آوردن زمان دقیق بازگشایی و شناخت از وضعیت پیش‌آمده برای سهام بهتر است همواره سامانه کدال را بررسی کنید و اطلاعیه‌های درج شده در نماد مورد نظر را مطالعه نمایید.
تحت احتیاط و مشمول فرایند تعلیق یعنی چه؟
معمولاً فرصتی که سازمان برای رفع ابهامات در وضعیت مشمول فرایند تعلیق می‌دهد، یک‌ماهه است. اگر این مهلت بگذرد نماد وارد تعلیق در بورس می‌شود و در صورتی که بعد از آن اقدامی صورت نگیرد و یا به طور کامل شفاف‌سازی نشود، نماد سهام یا با عنوان «تحت احتیاط» بازگشایی می‌شود تا سهامداران بدانند این شرکت به طور کامل شفاف نیست و یا برای اخراج از بورس در سازمان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در این باره باید بگوییم نمادهایی که تحت احتیاط باز می‌شوند، به‌نوعی هشدار جدی برای سهامداران آن است تا درک بهتری نسبت به آن شرکت داشته باشند و در صورت صلاحدید از آن خارج شوند.
به طور کلی می‌توان گفت، تحت احتیاط زنگ خطر محسوب می‌شود اما مشمول فرایند تعلیق می‌تواند حکم اخطار برای شفاف‌سازی و رفع ابهام برای خروج از این فرایند قلمداد شود.
معامله‌گران حرفه‌ای معمولاً قبل از انجام معامله از سامانه‌های مذکور، استعلام وضعیت نماد شرکت را ارزیابی می‌کنند تا در شرایط مطلوبی از لحاظ شفاف‌سازی باشند وگرنه اگر با وضعیت تحت احتیاط یا مشمول فرایند تعلیق مواجه شوند سعی می‌کنند تا در مورد معامله احتیاط لازم را انجام دهند.
جمع‌بندی
در بازار بورس تمامی شرکت‌ها ملزم به رعایت شفاف‌سازی در خصوص سرمایه شرکت، افشای اطلاعات و ارائه گزارشات ماهانه هستند. عدم رعایت برخی از مواد قوانین موجود در سازمان بورس بخصوص ماده 38 و 39، بسیاری از شرکت‌های بورسی را در وضعیت مشمول فرایند تعلیق قرار می‌دهد که در این حالت شرکت باید نسبت به رفع ابهامات، اقدامات لازمی را انجام دهد. در غیر این صورت وضعیت تعلیق برای آنها پیش خواهد آمد.