در دنیای پویا و پیچیده اقتصادی امروز، سرمایه گذاری به عنوان یکی از مهمترین فعالیت‌های اقتصادی شناخته می‌شود که تأثیر زیادی بر روی توسعه و رشد اقتصاد دارد. در کنار فرصت‌های سرمایه‌گذاری، ریسک‌های فراوانی نیز وجود دارد. ریسک سرمایه گذاری به عنوان جنبه‌ای حیاتی از فعالیت‌های سرمایه گذاری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به اهمیت موضوع ریسک سرمایه گذاری که یکی از انواع ریسک مالی است، در این مقاله، به بررسی مفهوم ریسک چیست و انواع آن، می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
ریسک سرمایه‌گذاری چیست؟
ریسک در اصطلاح مالی به عنوان شرایطی در نظر گرفته می‌شود که نتیجه یا سود واقعی سرمایه‌گذاری با نتیجه یا بازده مورد انتظار سرمایه گذاری متفاوت باشد. البته این نکته را باید بدانید که ریسک و بازده کمی با هم تفاوت دارند. ریسک شامل احتمال از دست دادن بخش یا کل سرمایه گذاری اصلی است. مهمترین وجه مشترکی که میان سرمایه گذاران موفق وجود دارد، این است که عمدتا آنها در زندگی خود بسیار ریسک می کنند. در حالی که بیشتر مردم ریسک کردن را امری ترسناک و دلهره آور می دانند، اما سرمایه گذاران موفق با تحلیل و شناسایی ریسک ها می توانند به موفقیت های چشم گیری دست یابند.
ریسک RISK در اصطلاح یعنی تفاوت بین آن چیزی که انتظار داریم به وقوع بپیوندد و آن چیزی که در حقیقت اتفاق می افتد . منظور از ریسک یک دارایی، طرح یا پروژه تفاوت بین بازده واقعی و بازده مورد انتظار آن دارایی طرح یا پروژه است. در مباحث مالی، معیارها و استانداردهای زیادی برای محاسبه میزان ریسک در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال انحراف معیار، نوسانات قیمت دارایی‌ها را در مقایسه با میانگین‌ها آنها در یک بازه زمانی مشخص اندازه گیری می کند. به طور کلی، مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری از طریق درک اصول ریسک و بازده در بورس و چگونگی اندازه‌گیری آن امکان پذیر است و هر چقدر میزان تمایل به پذیرش ریسک در سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، بازده بالقوه آن نیز بیشتر است.
انواع ریسک ها در سرمایه گذاری
هر اقدامی اعم از پس‌انداز و سرمایه‌گذاری شامل ریسک و بازدهی‌های مختلفی است. به طور کلی، در امور و مباحث مالی ریسک‌های سرمایه‌گذاری که بر ارزش دارایی تأثیر می‌گذارد را به 2 دسته طبقه‌بندی کرده‌اند.
ریسک سیستماتیک
خطرات سیستماتیک، که به آنها خطرات بازار نیز گفته می‌شود، خطراتی است که می‌تواند روی کل بازار اقتصادی یا درصد زیادی از بازار تأثیر بگذارد. ریسک بازار، خطر از دست دادن سرمایه‌گذاری‌ها به دلیل عواملی مانند ریسک سیاسی و ریسک اقتصاد کلان است که بر عملکرد کل بازار تأثیر گذار است.
انواع ریسک سیستماتیک
انواع متداول ریسک سیستماتیک عبارت اند از ریسک بازار و ریسک حقوق صاحبان سهام، ریسک نرخ بهره، ریسک ارزی و... که در ادامه آنها را کامل شرح می‌دهیم.
ریسک بازار
عبارت است از خطر کاهش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها به دلیل تحولات اقتصادی یا سایر رویدادهایی که کل بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
ریسک حقوق صاحبان سهام
این ریسک مربوط به سرمایه‌گذاری در سهام است. قیمت بازار سهام بی ثبات است و بر اساس عوامل مختلف افزایش یا کاهش می‌یابد.
ریسک نرخ بهره
ریسک نرخ بهره با توجه به اوراق بهادار بدهی در نظر گرفته می‌شود. نرخ بهره بر اوراق بهادار بدهی تأثیر منفی می‌گذارد، به عنوان مثال در صورت کاهش نرخ بهره، ارزش بازار اوراق بدهی افزایش می‌یابد.
ریسک ارزی
ریسک ارزی همان طور که از نامش پیدا است به سرمایه گذاری‌های ارزی مربوط است. به دلیل تغییر نرخ ارز خطر از دست دادن پول در سرمایه گذاری‌های ارزی وجود دارد. به عنوان مثال، اگر ارزش دلار آمریکا نسبت به روپیه هند کاهش یابد، سرمایه گذاری به دلار آمریکا ارزش کمتری در مقابل روپیه هند خواهد داشت.
ریسک نقدینگی
یکی از مزایایی که برای بازار بورس وجود دارد، قابلیت نقدشوندگی آن است. اما اگر شما وارد سرمایه گذاری شوید که زمانی که می خواهید پول خود را از آن بیرون بکشید، به هر دلیلی مثلا به دلیل عدم وجود خریدار مناسب نتوانید این کار را انجام دهید، آن گاه است که سرمایه‌گذاری شما با ریسک نقدشوندگی همراه است.
ریسک اعتباری
زمانی رخ می‌دهد که نهاد دولتی یا شرکتی که اوراق قرضه را صادر کرده با مشکلات مالی روبرو شود و قادر به پرداخت سود یا بازپرداخت اصل پول نباشد. به ریسک اعتباری، ریسک نکول نیز می‌گویند.
ریسک سرمایه‌گذاری مجدد
ریسک سرمایه‌گذاری مجدد عبارت است از ، خطر از بین رفتن سرمایه اصلی یا درآمد با نرخ بهره پایین‌تر.
ریسک تورم
ریسک تورم عبارت است از خطر از دست دادن قدرت خرید، زیرا ارزش سرمایه گذاری‌های شما با تورم همگام نیست. تورم به مرور زمان قدرت خرید پول را از بین می‌برد.
ریسک سرمایه‌گذاری خارجی
عبارت است از خطر ضرر هنگامی که در کشورهای خارجی سرمایه گذاری کنید.
ریسک غیر سیستماتیک
ریسک غیر سیستماتیک را تحت عنوان ریسک خاص نیز می‌شناسند. این نوع ریسک فقط یک صنعت یا یک شرکت خاص را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ریسک غیر سیستماتیک، به خطر از دست دادن سرمایه گذاری به دلیل خطرات خاصی که یک شرکت یا صنعت را تهدید می‌کند اشاره دارد. به عنوان مثال می‌توان برای درک بهتر این خطرات به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر در مدیریت
- عرضه یک محصول جدید
- تغییر نظارتی منجر به کاهش فروش شرکت
- وجود یک رقیب جدید در بازار و احتمال اتخاذ بخشی از سهم بازار
بازده سرمایه‌گذاری چیست؟
بازده سرمایه (ROI) معیار عملکردی است که برای ارزیابی کارایی یک سرمایه گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. ROI سعی می‌کند به طور مستقیم، میزان بازده یک سرمایه گذاری خاص را نسبت به هزینه سرمایه گذاری اندازه گیری کند. برای محاسبه ROI، سود (یا بازده) یک سرمایه‌گذاری به هزینه سرمایه‌گذاری تقسیم می‌شود. نتیجه به صورت درصد یا نسبت بیان می‌شود.
رابطه ریسک و بازده چیست؟
رابطه ریسک و بازده در مدیریت مالی را می‌توان اینگونه بیان کرد که، سرمایه‌گذاران به طور کلی خطر پذیر تلقی می‌شوند. یعنی انتظار دارند که به طور متوسط برای ریسکی که هنگام سرمایه‌گذاری می‌پذیرند سود به دست آورند. بنابراین، در دراز مدت، بازده مورد انتظار و بازده مورد نیاز برابر خواهد بود. نرخ ریسک و بازده مورد نیاز سرمایه‌گذاران برای دارایی مالی در بازار مالی تعیین می‌شود و به عرضه وجوه موجود و همچنین تقاضای این وجوه بستگی دارد. نکته مهمی که در رابطه با ریسک و بازده در مدیریت مالی وجود دارد، این است که هرچه ریسک یک سرمایه‌گذاری بالاتر باشد میزان بازده آن نیز بالاتر خواهد رفت.
نسبت بازده به ریسک
این نسبت سود بالقوه را بر ضرر احتمالی تقسیم می‌کند. برای مثال، اگر هدف به دست آوردن 1میلیون تومان در مقابل خطر 200 هزار تومان باشد، آنگاه RRR که نسبت متوسط سود به متوسط ضرر معاملات را نشان می دهد، برابر است با :
5 = 1.000.000/200.000
یک قانون سخت و صریح در مورد نسبت سود به ضرر وجود دارد و آن این است که اگر RRR حداقل 2 نیست، هرگز وارد آن معامله مشخص نشوید. البته RRR های کوچک‌تر در انواع خاصی از استراتژی های معاملاتی قابل قبول هستند. تجزیه و تحلیل نسبت بازده و ریسک به معنای پرداختن به رفتار سرمایه‌گذاران و یک نقطه شروع است. نکته اصلی این است که بازده بالقوه یک سرمایه‌گذاری هرگز نباید بدون در نظر گرفتن ریسک بالقوه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. ریسک و بازده مالی جدایی ناپذیر هستند.
رابطه ریسک و بازده مورد انتظار در بورس
به طور کلی، سطح پایین خطر با بازده بالقوه کم و سطح بالای خطر با بازده بالقوه بالا در ارتباط است. هر سرمایه گذار باید تصمیم بگیرد که مایل به پذیرش چقدر ریسک است و آیا قادر به قبول بازده مورد نظر است یا خیر. این موارد بر اساس عواملی مانند سن، درآمد، اهداف سرمایه گذاری، نیازهای نقدینگی، افق زمانی و شخصیت متفاوت خواهد بود. مهم است که به خاطر داشته باشید که خطر بالاتر به طور خودکار با بازده بالاتر برابر نیست. رابطه بین ریسک و بازده مورد انتظار در بورس فقط نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های با ریسک بالاتر احتمال بازده بالاتری را دارند، اما هیچ تضمینی در این زمینه وجود ندارد.
از نظر تئوری، نرخ بازده بدون ریسک حداقل بازدهی است که برای هر نوع سرمایه گذاری انتظار دارید، زیرا ریسک اضافی را قبول نمی‌کنید.
همه ما هر روز با خطراتی روبرو می‌شویم، خواه در حال رانندگی به محل کار خود باشیم، خواه در زمینه سرمایه‌گذاری و مدیریت مالی. ریسک به این احتمال اشاره دارد که بازده واقعی یک سرمایه‌گذاری با آنچه انتظار می‌رود ممکن است متفاوت باشد. این احتمال وجود دارد که یک سرمایه گذاری به ایده‌آلی که مد نظر شما است و آن گونه که می‌خواهید پیش نرود و یا حتی ضرر کنید. یافتن تعادل مناسب بین ریسک و بازده به سرمایه گذاران و مدیران مشاغل کمک می‌کند تا از طریق سرمایه گذاری‌هایی راحت‌تر، به اهداف مالی خود دست یابند.
جمع‌بندی
ما در این مقاله سعی کردیم به طور تعریف ریسک و بازده در سرمایه گذاری بپردازیم. تمام سرمایه گذاری‌ها دارای درجه خاصی از ریسک و بازدهی مالی هستند، اما با درک بهتر و متنوع سازی ریسک، سرمایه گذاران می‌توانند این ریسک‌ها را مدیریت کنند. با مدیریت بهتر ریسک، سرمایه گذار می‌تواند ثروت خوبی برای خود فراهم کند و به اهداف مالی خود بیش از پیش نزدیک شود.
سوالات متداول:
ریسک چیست؟
در بیمه، ریسک به معنای عدم اطمینان از وقوع خسارت و غیرقابل پیش‌بینی بودن وقوع پیش‌آمدها است. در ادبیات مالی، ریسک را می‌توان به صورت رویدادهای غیرمنتظره که معمولاً به صورت تغییر در ارزش دارایی‌ها یا بدهی‌ها می‌باشد، تعریف کرد. در واقع در مفهوم مالی به اختلاف بین بازده مورد انتظار و بازده واقعی یک سرمایه‌گذاری، ریسک گفته می‌شود.
انواع ریسک کدامند؟
ریسک انواع مختلفی دارد و برای هر کدام باید اقدامات متفاوتی انجام دهید. طبق نظریه نوین، ریسک به 2 نوع سیستماتیک و غیر سیستماتیک تقسیم می‌شود.