حجم معاملات در بورس یکی از پارامترهایی است که در نظر بسیاری از افراد بی‌اهمیت است. معامله گران حرفه‌ای می‌دانند که چگونه حجم معاملات با آن‌ها از شرایط سهام، سخن می‌گوید. آن‌ها می‌دانند که در چه نقاطی افزایش حجم معاملات سهم ضروری و در چه نقاطی این افزایش حجم سیگنالی برای خروج است.

در تابلوخوانی و فیلترنویسی مفهوم حجم معاملات مشکوک را به‌صورت کامل توضیح دادیم و آموزش دادیم که چگونه با کمک فیلترنویسی سهم‌هایی با حجم معاملات مشکوک را به‌سرعت پیدا کنیم. در این مطلب قصد داریم به طور کامل و تخصصی با مفهوم حجم معاملات آشنا شویم و روش تحلیل آن را به شما آموزش دهیم. شما پس از مطالعه‌ی این مطلب، دیگر از حجم معاملات سهم چشم‌پوشی نخواهید کرد.

آنچه پس از مطالعه این مطلب خواهید آموخت:

حجم معاملات چیست؟

حجم معاملات در سهم برای ما چه نشانه ای دارد؟

روش تحلیل حجم معاملات در بازار سهام چگونه است؟

اندیکاتور های مهم حجم معاملات کدام اند؟

حجم معاملات چیست؟

در ابتدا می‌خواهیم با تعریف حجم معاملات آشنا شویم. حجم معاملات به معنی تعداد سهامی (اوراق بهادار) است که در یک بازهٔ زمانی مشخص معامله شده است. برای مثال در روز یکشنبه حجم معاملات سهم ایکس 10 میلیون بوده، این عدد به ما نشان می‌دهد که در آن روز 10 میلیون برگه سهم بین خریداران و فروشندگان معامله شده است. در تحلیل حجم معاملاتی اغلب از بازهٔ زمانی روزانه استفاده می‌شود ولی می‌توانیم در بازه هفتگی و ماهانه نیز آن را بررسی کنیم. حجم معاملات ازآن‌جهت اهمیت دارد که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی میزان تمایلات خریداران و فروشندگان و همچنین نشانهی اقبال بازار به آن سهم یا صنعت باشد.

حجم معاملات در سهم برای ما چه نشانه‌ای دارد؟

ساده‌ترین کاربردی که حجم معاملات برای سرمایه‌گذاران دارد، استفاده از میانگین حجم معاملات در 30 روز اخیر می‌باشد. این میانگین معاملات را به‌اصطلاح نقدشوندگی سهم می‌گویند. به این معنی که اگر در شرایطی شما تصمیم به فروش سهم بگیرید، در یک بازهٔ 5درصدی بتوانید معامله خود را نهایی کنید. سهم‌هایی وجود دارند که میانگین حجم معاملات آن‌ها به‌سختی 500 هزار می‌باشد. این سهم‌ها از نقدشوندگی پایینی برخوردارند و در مقابل سهم‌هایی وجود دارند که در روز بیش از 50 میلیون برگه سهم معامله می‌شوند و قدرت نقدشوندگی آن‌ها بالاست. به‌طورکلی می‌توان گفت میانگین حجم معاملات سهم بالای 5 میلیون، نقدشوندگی قابل قبولی دارد.

افراد بسیاری نیز روزانه در حال رصد کردن حجم معاملات سهم و مقایسه آن با میانگین حجم معاملات یک ماه اخیر هستند. هیچ زمانی افزایش ناگهانی حجم معاملات بی‌دلیل نیست. برای مثال سهمی که تا روزهای گذشته حجم معاملاتش به طور میانگین 2 میلیون بوده است، امروز حجم معاملات 10 میلیون را ثبت می‌کند. این افزایش حجم، یک سیگنال اولیه جهت بررسی بیشتر وضعیت سهم می‌باشد.

دیگر کاربرد حجم معاملات، خاصیت تأییدکنندگی ادامه روند است. در آغاز یک روند صعودی، جهت کسب اطمینان از ادامه روند لازم است تا با افزایش قیمت، حجم معاملات روزانه سهم نیز به‌صورت تدریجی افزایش یابد. این افزایش حجم معاملات نشان‌دهندهی تمایل خریداران جدید جهت ورود به سهم می‌باشد. از طرفی اگر با افزایش قیمت سهم، حجم معاملات آن کاهش یابد، احتمال تغییر روند در روزهای آتی زیاد است و در صورت دریافت سیگنال خروج از دیگر ابزارهای تحلیل، احتمال تغییر روند نیز بیشتر می‌شود.

روش تحلیل حجم معاملات در بازار سهام چگونه است؟

پایین بودن حجم معاملات در یک سهم می‌تواند نشان‌دهندهی بی تصمیمی و سردرگمی خریداران و فروشندگان در خصوص روند آتی سهم باشد. برای بررسی بالا و یا پایین بودن حجم معاملات یک سهم، نمی‌توان از یک عدد ثابت پیروی کرد، بلکه باید حجم معاملات یک سهم را با گذشتهی همان سهم مقایسه کرد. برای مثال حجم معاملات 10 میلیون برای سهمی مانند فولاد بسیار پایین است درحالی‌که برای بسیاری از سهم‌های دیگر حجم معاملات بسیار بالایی می‌باشد.

با پیداکردن نقاط حمایت و مقاومت تکنیکالی می‌توان به محدوده‌هایی که افزایش حجم در آن‌ها بسیار حائز اهمیت است، دست‌یافت. هنگامی‌که سهم در روند نزولی قرار دارد و در حال نزدیک شدن به یک محدوده حمایتی است، افزایش حجم معاملات می‌تواند از اولین نشانه‌های تغییر روند سهم و شروع روند صعودی آن باشد. در نقطهی مقابل می‌توان گفت زمانی که سهم در یک روند صعودی قرار دارد و به محدوده مقاومتی نزدیک میشود، افزایش حجم معاملات می‌تواند نشان‌دهندهی خروج پول از سهم و تغییر جهت روند و نزولی شدن آن باشد.

همان طور که گفته شد افزایش حجم معاملات هر سهم باید نسبت به گذشتهی همان سهم بررسی شود و نمی‌توان یک عدد مطلق برای تمامی نمادها در نظر گرفت. برای این کار می‌توان از میانگین حجم معاملات 30 روزه سهم که در پنل آنلاین کارگزاری مشاهده میکنید، کمک گرفت. اگر سهم در یک روز بیش از 2 برابر میانگین 30 روزه معامله شود، این افزایش حجم می‌تواند اولین نشانه از شروع تحرکات معامله گران در سهم باشد. برای سادهتر شدن جستجوی این سهم‌ها، می‌توانید از فیلتر حجم مشکوک که در مطلب فیلترنویسی آورده شده، کمک بگیرید.

یکی دیگر از کاربردهای حجم در تحلیل، بررسی اعتبار شکست سطوح تکنیکالی می‌باشد. در مطلب پولبک ویژگی‌های تشخیص پولبک معتبر و شکست معتبر را بیان کردیم. اصلی‌ترین مؤلفه در خصوص تأیید شکست سطوح، شکست مقاومت با حجم معاملات بالا می‌باشد. 

اندیکاتورهای مهم حجم معاملات کدام‌اند؟

اندیکاتورهای حجم، همانند سایر اندیکاتورها فرمول‌های هستند که با استفاده از اطلاعات بازار سعی در استخراج آمار مفید برای معامله گران دارند. اندیکاتورهای حجم، اطلاعات حجم معاملات سهم را بررسی می‌کنند و سعی در سیگنال دادن به سرمایه‌گذاران دارد. در ادامه به معرفی و بررسی 3 اندیکاتور کاربردی در مورد حجم معاملات می‌پردازیم.

1. اندیکاتور حجم معاملات (VOLUME)
2. اندیکاتور حجم معاملات تعادلی (OBV)
3. اندیکاتور شاخص جریان پول (MFI)
4. اندیکاتور حجم جریان پول (CMF)

اندیکاتور حجم معاملات (VOLUME)

می‌توان گفت اصلی‌ترین اندیکاتوری که اطلاعات خالص حجم معاملات را در اختیار ما قرار می‌دهد، اندیکاتور حجم یا همان VOLUME است. این اندیکاتور حجم معاملات سهم را در بازهٔ موردنظر ما بر روی نمودار و در قسمت پایین صفحه، به‌صورت میله‌هایی با رنگ سبز یا قرمز نمایش می‌دهد. بلند بودن این میله‌ها نشان‌دهنده‌ی حجم معاملات بالا و کوتاه بودن آن نشان‌دهنده‌ی حجم معاملات کمتر است. این میله‌های بلند اگر در حوالی حمایت و مقاومت تکنیکالی شکل‌گرفته باشند، اولین نشانه از تغییر روند احتمالی را به ما می‌دهند.

همچنین هنگامی‌که الگوهای کلاسیک تحلیل تکنیکال در نمودار تشکیل می‌شود، پیش‌بینی شکست الگوهای مثلث، سر و شانه، و الگوی پرچم با کمک بررسی حجم معاملات در آن محدوده صورت می‌گیرد.

اندیکاتور حجم معاملات تعادلی (OBV)

یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین اندیکاتورهایی که بر اساس حجم معاملات کار می‌کنند، اندیکاتور OBV می‌باشد. این اندیکاتور توسط جوزف گرانویل معرفی شد، او بیان کرد حجم، عامل اصلی حرکت‌های بازار است. نحوه محاسبه این اندیکاتور بسیار کاربردی، بر اساس مقایسه قیمت بسته شدن (Close) روز جاری و روز گذشته است. در این محاسبه 3 حالت زیر ممکن است پیش بیاید:

1. اگر قیمت بسته شدن روز جاری بالاتر از قیمت بسته شدن دیروز باشد، حجم تعادلی روز گذشته با حجم امروز جمع می‌شود و شاخص اندیکاتور افزایش می‌یابد و به‌صورت صعودی نمایش داده می‌شود.
2. اگر قیمت بسته شدن روز جاری تغییری نسبت به قیمت بسته شدن دیروز نداشته باشد، شاخص اندیکاتور OBV نیز ثابت می‌ماند و افقی می‌شود.
3. اگر قیمت بسته شدن روز جاری در مقایسه با قیمت بسته شدن روز گذشته افت کرده باشد (کاهش پیدا کرده باشد)، حجم روز جاری از شاخص حجم تعادلی روز گذشته کم می‌شود و شاخص اندیکاتور کاهش می‌یابد و به‌صورت نزولی نمایش داده می‌شود.

صعودی بودن این شاخص به معنی روند صعودی در سهم و روند نزولی آن نیز به معنی ادامه حرکت قیمت در جهت نزول است.

به‌طورکلی این اندیکاتور بیان‌کننده این است که باتوجه‌به حجم معاملات، پول در جهت صعود حرکت می‌کند و یا در جهت نزول. اندیکاتورهای حجمی در کنار اندیکاتورهای قیمت بسیار راهگشا هستند اما استفاده از آن‌ها به‌صورت جداگانه گاهاً سبب بروز خطا در معاملات می‌شود.

اندیکاتور شاخص جریان پول (MFI)

اندیکاتور MFI یا همان شاخص جریان پول همان طور که از نامش پیداست، جهت حرکت نقدینگی و پول هوشمند را در سهم نشان می‌دهد. با کمک این اندیکاتور می‌توان ورود پول هوشمند در سهم را شناسایی کرد و در انتهای روندهای نزولی از آن سیگنال خرید گرفت. این اندیکاتور نیز خاصیت تأیید کنندگی ادامه روند را دارد.

اندیکاتور MFI یا همان شاخص جریان پول همان طور که از نامش پیداست، جهت حرکت نقدینگی و پول هوشمند را در سهم نشان می‌دهد. با کمک این اندیکاتور می‌توان ورود پول هوشمند در سهم را شناسایی کرد و در انتهای روندهای نزولی از آن سیگنال خرید گرفت. این اندیکاتور نیز خاصیت تأیید کنندگی ادامه روند را دارد.

 در یک روند صعودی، با صعودی بودن شاخص MFI ، باتوجه‌به ورود پول هوشمند می‌توان همچنان به ادامهٔ روند امیدوار بود. اما اگر در نزدیکی محدودهٔ مقاومتی سهم شاهد نزولی شدن شاخص اندیکاتور MFI بودیم، نشان‌دهنده‌ی خروج پول هوشمند و اتمام روند است. به این صورت می‌توان احتمال شکست حمایت و مقاومت‌ها را با کمک این اندیکاتور بررسی کرد.

اندیکاتور MCF

سخن پایانی

حجم معاملات همواره باید مورد بررسی قرار گیرد زیرا عامل اصلی تحرکات سهام، پول است. حتی اگر همهی افراد باور داشته باشند که سهم باید ریزش کند اما پول در جهت صعود وارد سهم شود، آن سهم محکوم به صعود است. در این مطلب آموختیم حجم معاملات در حوالی سطوح تکنیکالی می‌تواند قبل از تغییر جهت روند، ما را نسبت به آن مطلع کند. با کمک اندیکاتورهای معرفی شده کار تحلیل حجم معاملات در سهم ساده‌تر می‌شود و شما اکنون می‌توانید از حجم معاملات روزانه سهام در پازل تحلیلی خود استفاده کنید.