گام مخفف اوراق گواهی اعتبار مولد و نوعی اوراق صکوک بانکی بدون کوپن سود است. این اوراق ساز و کاری را ایجاد کرده تا بنگاه‌های تولیدی نیازهای مالی خود را با استفاده از اعتبار برطرف کنند. یکی از مزایای اوراق گام قابلیت نقل و انتقال آن در بازار بورس و بازار پول است. اگر سرمایه گذار حقیقی هستید و قصد خرید و فروش اوراق گام را دارید باید بدانید که اشخاص حقیقی امکان معامله اوراق گام را ندارند. تنها بنگاه‌هایی که مراحل اعتبارسنجی را نزد بانک عامل گذرانده باشند می‌توانند به معامله اوراق گام بپردازند. برای آشنایی بیشتر با مفهوم اوراق گام و مراحل دریافت اوراق گام تا انتهای این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار با ما همراه باشید.
اوراق گام چیست؟
اوراق گام به زبان ساده، تامین مالی مورد نیاز بنگاه متعهد برای خرید کالا و خدمات است. بنگاه متعهد که نقدینگی کافی ندارد، متقاضی که تولیدکننده خدمات و کالا است را به بانک معرفی می‌کند. بنابراین بنگاه متعهد درخواست انتشار اوراق گام را به بانک می‌دهد و بانک مسئولیت اعتبارسنجی بنگاه را برعهده دارد. جهت درخواست وام اوراق باید حداقل یک سال از شروع بهره برداری فعالیت بنگاه متعهد گذشته باشد.
بانک مرکزی سالانه سقف ضمانت اوراق را مشخص و به بانک‌ها و موسسات اعتباری اعلام می‌کند. بانک‌ها با در نظر گرفتن سقف ضمانت اوراق، بنگاه‌ها را اعتبارسنجی می‌کنند. یکی از وظایف بانک و موسسات اعتباری، بررسی بنگاه‌ها جهت صوری نبودن معامله و وجود تناسب بین موضوع معامله و فعالیت بنگاه متعهد و متقاضی است.
پس از اعتبارسنجی تا سقف مشخص شده، بانک اوراق گام را صادر می‌کند. متقاضی می‌تواند تا زمان سررسید اوراق را نگهداری کند و یا پیش از سررسید با مراجعه به بانک اوراق را به کسر بفروشد.
در اوراق گام، بنگاه متعهد می‌شود که در زمان سررسید (یکسال بعد) اصل مبلغ و سود آن را پرداخت کند. اگر متعهد در زمان سررسید نتواند به تعهدات خود عمل کند، بانک به توقیف وثایق بنگاه متعهد می‌پردازد و همچنین بنگاه دیگر نمی‌تواند درخواست انتشار اوراق گام را بدهد.
سقف اعتبار اوراق گام
بنگاه متعهد می‌تواند تا سقف 70 درصد از دارایی خود درخواست اوراق گام کند. سقف اعتبار هر بنگاه متعهد معادل 120 درصد از فروش سال آخر بنگاه پس از کسر مانده تسهیلات و تعهدات ناشی از اوراق گام قبلی تعیین می‌گردد. سقف ضمانت اوراق گام توسط بانک مرکزی مشخص و به صورت سالانه ابلاغ می‌شود.
سامانه اوراق گام
بانک مرکزی جهت سهولت در نقل و انتقال اوراق گام، سامانه گام را راه اندازی کرد. معامله اوراق گام در سامانه گام به قیمت اسمی است. علاوه بر این امکان نقل و انتقال اوراق گام در فرابورس و بورس کالا وجود دارد.
ریسک اوراق گام
اوراق گام برای بنگاه های تولیدی و بانک های صادر کننده اوراق، حداقل ریسک را دارد اما بدون ریسک نیستند. از ریسک‌های اوراق گام می‌توان به ریسک نوسانات نرخ ارز و ریسک نرخ بهره اشاره کرد.
ارکان گام
ارکان گواهی اعتبار مولد شامل موارد زیر می‌شود:
بنگاه متعهد: بنگاه متعهد به دنبال تامین مالی برای خرید کالا و خدمات است.
متقاضی: واحد تولیدی است که بنگاه متعهد برای خرید مواد اولیه به آن مراجعه می‌کند.
بانک: بانک تعهدات بنگاه متعهد را در برابر متقاضی یا فروشنده تضمین می‌کند.
ارزش اسمی اوراق گام
ارزش اسمی اوراق گام همان ارزش صوری اوراق است و در زمان انتشار اوراق در فرابورس تعیین می‌گردد. مبلغ اسمی هر ورقه اوراق گام معادل 100 هزار تومان است. هر برگه از اوراق گام پس از کسر مبلغ اسمی از ارزش هر برگه به قیمت کسر شده معامله می‌شود.
مراحل دریافت اوراق گام
1- اعتبارسنجی: پس از ثبت درخواست شرکت خواهان اوراق گام، بانک به اعتبار سنجی شرکت می‌پردازد تا میزان سقف انتشار اوراق مشخص شود.
2- معرفی متقاضی به بانک: پس از اعتبارسنجی، خواهان اوراق گام باید شرکتی که قصد خرید مواد اولیه از آن را دارد به بانک معرفی کند. متقاضی اوراق همان شرکتی است که مواد اولیه را به فروش می‌رساند و در ازای آن اوراق با سود و سررسید مشخص دریافت می‌کند. اجباری برای نگهداری اوراق گام تا سررسید وجود ندارد و متقاضی می‌تواند پیش از سررسید آن را به فروش برساند.
3- درخواست صدور اوراق گام: متقاضی که مواد اولیه را تامین کرده است، فاکتور و اسناد مورد نیاز را به بانک تحویل و درخواست صدور اوراق گام را می‌دهد.
مزایا و معایب اوراق گام
مزایا:
- کم شدن فشار مالی از بانک‌ها: تا پیش از شروع معاملات اوراق گام، بنگاه‌ها برای تامین مالی مورد نیاز خود برای دریافت وام به بانک مراجعه می‌کردند اما پس از انتشار اوراق گام، فشار مالی از بانک‌ها برداشته شد.
- عدم توقف چرخ تولید: شرکت متعهد با استفاده از اوراق گام، مواد اولیه خود را تهیه می‌کند و یک سال بعد در زمان سررسید اصل و سود آن را پرداخت می‌کند.
- قابلیت فروش اوراق گام پیش از سررسید: بنگاه ها می‌توانند پیش از زمان سررسید، اوراق خود را به فروش برسانند.
- افزایش فروش بنگاه‌های تولیدی: با تسهیل تامین مالی مورد نیاز شرکت‌ها، فروش بنگاه های تولیدی افزایش می‌یابد.
- تضمین نقدشوندگی توسط بانک ها: بانک های عامل نقدشوندگی اوراق گام را تضمین می کنند.
- قابلیت انتقال در بازار پول و سرمایه: اوراق گام قابلیت انتقال در بازار سرمایه و پول را دارا می‌باشد.
معایب:
- متعهد باید وثیقه‌ای را نزد بانک قرار دهد.
- تامین کنندگان مواد اولیه نباید مشکل سرمایه در گردش داشته باشد.