اگر روزانه معامله می‌کنید، نقدینگی بیشترین اهمیت را برای شما دارد، به‌ویژه هنگامی که افق معاملات شما کوتاه‌مدت است. اگر نمی‌خواهید موقعیت سهام خود را برای مدت طولانی حفظ کنید، مهم است سهامی را معامله کنید که نقدشوندگی داشته باشند.
نقدشوندگی در بورس ضروری است، به‌ویژه زمانی که بازار ریزشی است، زیرا در غیر این صورت نمی‌توانید از معاملات خود به‌راحتی خارج شوید، در نتیجه ضررهای شما افزایش می‌یابد. نقدشوندگی جنبه‌های مختلفی دارد که هنگام سرمایه‌گذاری باید به همه آنها توجه کرد. در این مقاله به بررسی آن جنبه‌ها، راه‌های اندازه‌گیری نقدشوندگی سهام و ریسک نقدینگی می‌پردازد.
نقدشوندگی برای سرمایه‌گذاران به چه معناست؟
نقدشوندگی (Liquidity) به کارایی یا سهولت تبدیل دارایی یا اوراق بهادار به پول نقد، بدون تأثیر بر قیمت بازار اشاره دارد. هرچه مدت‌زمان تبدیل شدن دارایی به دارایی دیگر کوتاه‌تر باشد، به این معنا است که نقدشوندگی آن بیشتر است.
این بدان معناست که سهامی که معامله‌گر بتواند آن را در هر مقطع زمانی بفروشد، جزو سهام نقدشونده است.
در بازار با نقدینگی پایین، خریدار و فروشنده زیادی وجود ندارد و ضمانت نقدشوندگی کمتر است. این امر می‌تواند خریدوفروش در زمان و قیمت دلخواه را برای شما مشکل سازد؛ بنابراین، بازارهای دارای نقدینگی کمتر می‌توانند ریسک بیشتری نسبت به بازارهای با نقدینگی بیشتر داشته باشند.
اما چگونه می‌توان فهمید که سهام نقدشونده است یا خیر!
تشخیص میزان نقدشوندگی سهام سخت نیست تنها کافی است برای اندازه‌گیری نقدشوندگی سهام چند نسبت مانند نسبت‌های جاری، سریع و نقدی را بررسی نمایید.
انواع نقدشوندگی
هنگام سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی، نقدینگی عامل مهمی است که باید در نظر گرفته شود، زیرا تعیین می‌کند که سرمایه شما چقدر در دسترس است و چگونه می‌توان آن را به راحتی و به طور کارآمد به پول نقد تبدیل کرد.
دو نوع عمده نقدینگی وجود دارد که شامل: نقدشوندگی بازار و نقدشوندگی حسابداری است.
نقدشوندگی بازار
نقدشوندگی در بازار به این معنا است که بتوانید به سرعت و به راحتی یک دارایی را به دارایی‌های دیگر تبدیل کنید.
اگر سهمی حجم معاملات بالایی داشته باشد که با صف همراه نباشد، قیمتی که خریدار به ازای هر سهم ارائه می‌دهد (قیمت پیشنهادی) و قیمتی که فروشنده مایل به پذیرش آن است (قیمت درخواست) تقریباً به یکدیگر نزدیک است؛ بنابراین، سرمایه‌گذاران مجبور نخواهند شد که برای خرید یا فروش سریع از سودهای بیشتر صرف‌نظر کنند.
هنگامی که فاصله بین قیمت پیشنهادی و درخواست، افزایش یابد، بازار، نقدشوندگی بیشتری پیدا می‌کند.
بازارهای املاک معمولاً نقدشوندگی بسیار کمتری نسبت به بازارهای سهام دارند. نقدینگی بازارها برای سایر دارایی‌ها، مانند مشتقات، اختیارات، ارزها یا کالاها، اغلب به‌اندازه آنها بستگی دارد.
نقدشوندگی حسابداری
نقدشوندگی حسابداری به توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های جاری با دارایی‌های در طول یک سال جاری اشاره دارد. این یکی از عواملی است که هنگام تعیین سلامت مالی شرکت باید در نظر گرفته شود.
به عبارتی نقدشوندگی حسابداری، به معنای مقایسه دارایی‌های جاری با بدهی‌های جاری و ایفای تعهدات مالی است که در مدت یک سال سر رسید می‌شوند. (توانایی پرداخت بدهی‌ها در زمان سررسید)
توسط نسبت‌هایی می2توان نقدشوندگی حسابداری را اندازه‌گیری کرد که تحلیلگران و سرمایه‌گذاران از این موارد برای شناسایی شرکت‌هایی با نقدینگی قوی استفاده می‌کنند.
در این مورد ریسک نقدشوندگی ریسکی است که یک شرکت نمی‌تواند تقاضای مالی کوتاه مدت خود را برآورده کند. البته وقتی شرکتی از نظر مالی دچار مشکل می‌شود، این امر می‌تواند بر قیمت سهام تأثیر منفی بگذارد. با این وجود، صرف نظر از نقدشوندگی، سرمایه‌گذاری همیشه با خطر ضرر کردن همراه است. ما به شما توصیه می‌کنیم فقط در بازارهای مالی که با دانش و تجربه شما مطابقت دارد سرمایه‌گذاری کنید.
چرا نقدشوندگی در سهام مهم است؟
قبل از سرمایه‌گذاری در سهام، سرمایه‌گذاران موارد مختلفی، مانند رشد، بازده، ریسک و نقدینگی را در نظر می‌گیرند. اما اولین نکته در انتخاب سهم این است که سهمی را انتخاب کنید که در صورت نیاز به سرمایه، سریع‌تر بتوانید به پول نقد دست یابید و در صف خرید یا فروش آن باقی نمانید، به عبارتی ریسک نقدشوندگی کمتری داشته باشند.
به طور کلی سهام درج شده در بورس اوراق بهادار نقدشوندگی بیشتری نسبت به بسیاری از دارایی‌های دیگر دارند چون بسیاری از مردم آنها را خرید و فروش می‌کنند و به این معنا است که معاملات سهام آسان‌تر است.
نقدینگی بیشتر در بازار به معنای وجود خریداران و فروشندگان بیشتر است زیرا در این حالت معاملات می‌توانند بدون مشکل پیش بروند.
در بازار با نقدینگی کم، خریداران و فروشندگان کمتری وجود دارد و انجام معامله دشوارتر است و ریسک این که در سرمایه‌گذاری خود گیر کنید یا نتوانید آن را با قیمت دلخواه خود بفروشید افزایش می‌یابد.
به دلیل وجود دامنه نوسان قیمت در بورس، افزایش تقاضا و به‌تبع رشد قیمت یا افزایش عرضه و افت قیمت به‌راحتی می‌تواند موجب شکل‌گیری صف خرید یا صف فروش سهام شود. اما اگر سهام شما از نقدشوندگی بالایی برخوردار باشد، حتی اگر صف هم برای سهمی تشکیل شود، احتمال اینکه بتوانید سهم‌تان را معامله کنید وجود دارد.
اما همه سهام به یک اندازه نقدشونده نیستند. معمولاً شرکت‌های بزرگ نقدشونده‌تر هستند که مردم همیشه به دنبال خریدوفروش سهام آنها می‌باشند. در مقابل، سهام شرکت‌های کوچک‌تر، نقدشوندگی کمتری خواهند داشت و به این دلیل است که سرمایه‌گذاران کمتری به دنبال خرید یا فروش سهام آن شرکت‌ها هستند.
همچنین لازم به یادآوری است که نقدینگی سهام ثابت نمی‌ماند.
رویدادهایی مانند سقوط بازار، می‌تواند نقدینگی یک سهم یا کل بازار سهام را به میزان قابل‌توجهی تحت تأثیر قرار دهد. اما اغلب این اثر موقتی است، گاهی اوقات نیز می‌تواند طولانی‌مدت باشد.
عوامل مؤثر بر نقدشوندگی سهام
آیا سهام دارایی نقدشونده هستند؟ بسیاری از بخش‌های بازار سهام، دارای نقدینگی بالایی هستند. عوامل مختلفی بر نقدشوندگی سهام مؤثر است از جمله:
حجم معاملات بالا
قیمت سهم تابعی از حجم معاملات آن می‌باشد که حجم معاملات باتوجه به میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. هرچه حجم معاملات سهمی بالاتر باشد، کارایی و در نتیجه نقد شوندگی آن نیز بیشتر خواهدبود. به عبارتی حجم معاملات با نقدشوندگی سهام رابطه مستقیم دارد.
حجم مبنا
طبق قانون سازمان بورس اوراق بهادار تهران، به منظور جلوگیری از نوسانات قیمت در بازار، تمام شرکت‌ها موظف به معامله تعداد مشخصی برگه سهم هستند که در صورت معامله آن تعداد برگه سهم درصد تغییرات مجاز در روز معاملاتی جاری بر قیمت روز معاملاتی آتی تاثیر گذار باشد.
حجم مبنا بر تاثیر‌گذاری قیمت اثر عکس دارد. هرچه حجم مبنا افزایش یابد، نوسان قیمت کمتر خواهد شد و کاهش نقدشوندگی را به همراه خواهد داشت.
درصد شناوری بالای سهام
هرچه درصد شناوری سهام بیشتر باشد، نقدشوندگی سهم نیز بالا می‌رود. اگر درصد شناوری پایین باشد، تمایل برای سرمایه گذاری و بالطبع نقدشوندگی نیز کاهش خواهد یافت.
ارزش معاملات
بررسی ارزش معاملات در بازه‌های زمانی مختلف جهت محاسبه میزان جابه‌جایی پول، معیار مناسبی برای بررسی نقدشوندگی سهام است.
هرچه ارزش معاملات بیشتر باشد به معنای گردش بیشتر پول و افزایش نقدشوندگی سهام می‌باشد. زمانی که حجم و ارزش معاملات افزایش می‌یابد، می‌تواند نشانه ورود پول به سهم باشد.
گزارش اطلاعات با ارزش
بالا بودن کيفيت اطلاعات افشاءشده مي تواند تاثير بسزايي در افزايش مطلوبيت سهام شرکت‌ها و افزايش حجم معاملات آنها داشته باشد که تاثيري مثبت بر حجم معاملات خواهد داشت و بر ارزش معاملات انجام شده نیز تاثير مثبت و معناداري خواهد داشت که در مجموع با افزایش نقدشوندگی سهام رابطه معنادار و مثبتی دارد.
عوامل داخلی شرکت
رابطه معناداری بین عوامل داخلی یک شرکت و نقدشوندگی سهام شرکت وجود دارد. هر چه عوامل داخلی یک شرکت بهتر باشد، نقدشوندگی سهام آن شرکت نیز بهتر خواهد بود.
نقدشوندگی بالا در سهام به چه معناست؟
نقدینگی بالا در سهام به معنی حجم معاملات بیشتر است. یک سهم بسیار نقدشونده محسوب می‌شود اگر دارای موارد زیر باشد:
- به طور متوسط حداقل 100 بار در هر روز معامله شده است.
- ارزش معاملاتی سهام به طور متوسط بین چهل تا صد میلیارد باشد.
- سهامی که به طور متناوب دادوستد می‌شوند و تعداد تراکنش‌های آن ها بالا است، میانگین حجم ماه آنها نیز بالا خواهد بود.
- برای سهمی با درصد شناوری بالا، احنتمال تشکیل صف طولانی کمتر است و نقدشوندگی بازار آن هم بیشتر خواهد شد.
- شرکت‌هایی که حجم مبنای کمتری دارند در ایامی که روند شرکت نزولی است هم منطقی‌تر خواهند بود.
- اگر اطلاعات مالی شرکت کیفیت نداشته باشند، روند سودآوری شرکت پیوسته‌ای نخواهد بود و تمایل سهام‌داران برای خرید سهام شرکت کاهش خواهد یافت.
- هرچه تعداد افراد معامله‌گر و سرمایه‌گذاران بیشتر باشد، نقدشوندگی سهم نیز بالاتر خواهد بود.
- هر چه عوامل داخلی یک شرکت بهتر باشند، نقدینگی سهام آن شرکت نیز بهتر است.
ریسک نقدشوندگی سهام چیست؟
ریسک نقدشوندگی (Liquidity Risk) به این معنا است که وقتی بین قیمت پیشنهادی خرید و فروش، و ارزش واقعی سهم شکاف قیمتی ایجاد شود، سهامدار نمی‌تواند سهم خود را به ارزش واقعی و سریع بفروشد، در نتیجه نمی‌توان از ضرر بیشتر جلوگیری کرد. هرچه تعداد سهام و نقدشوندگی سهم کمتر باشد، این ریسک بیشتر خواهد شد.
ضمانت نقدشوندگی چیست؟
ضمانت نقدشوندگی یا قابلیت نقدشوندگی یک امتیاز محسوب می‌شود و در واقع توافقی است که به موجب آن طرف مقابل مسئولیت پرداخت وجه را حتی در صورت ابطال نیز برعهده می‌گیرد و اطمینان ایجاد می‌شود که مشکلی بابت تامین وجه نقد وجود نخواهد داشت.
نحوه اندازه گیری نقدینگی در سهام
یکی از معیارهایی که برای سنجش ویژگی‌های سهم‌هایی با نقدشوندگی بالا مورداستفاده قرار می‌گیرد، اختلاف تقاضای پیشنهادی است. تفاوت بین بیشترین قیمتی که خریدار حاضر است بپردازد در مقابل کمترین قیمتی که فروشنده مایل به پذیرش آن است و معامله زمانی اتفاق می‌افتد که پیشنهاد خریدوفروش مطابقت داشته باشند.
گردش سهام، یکی دیگر از معیارهای نقدینگی سهام است که با تقسیم تعداد کل سهام بر تعداد متوسط سهام موجود، در یک دوره محاسبه می‌شود. گردش بیشتر سهم به معنای نقدینگی بیشتر است و بالعکس.
اندازه‌گیری نقدینگی
بنگاه‌ها و تحلیلگران به‌جای محاسبه نقدینگی هر دارایی به طور مستقیم، از نسبت‌های مالی برای ارزیابی میزان نقدینگی یک شرکت استفاده می‌کنند.
در زیر فرمول محاسبه نقدشوندگی نسبت‌های نقدینگی که معمولاً برای اندازه‌گیری نقدشوندگی سهام شرکت استفاده می‌شود آورده شده است.
اگر یک شرکت دارای نقدینگی ضعیفی باشد، می‌تواند نشان دهد که شرکت به دلیل کمبود بودجه کوتاه‌مدت با مشکل روبه‌رو خواهد شد و ممکن است سود کافی برای تعهدات فعلی خود ایجاد نکند. از سوی دیگر، اگر شرکتی دارای سطح نقدینگی بسیار بالایی باشد، می‌تواند نشان دهد که شرکت به‌درستی سرمایه خود را سرمایه‌گذاری نمی‌کند.
به‌طورکلی، نسبت بزرگ‌تر از یک برای همه موارد زیر مطلوب است.
- نسبت جاری (Current ratio): این نسبت دارایی‌های جاری را در برابر بدهی‌های جاری اندازه‌گیری می‌کند و نشان‌دهنده توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت (بدهی‌های یک‌ساله) با دارایی‌های کوتاه‌مدت جاری (پول نقد یا چیزهایی که می‌توانند در یک سال نقد شوند) موجود است. ساده‌ترین نسبت نقدینگی نسبت جاری است و فرمول محاسبه این است:
نسبت جاری = دارایی‌های جاری / بدهی‌های جاری
نسبت 1 نشان می‌دهد که یک شرکت فقط می‌تواند تمام تعهدات کوتاه‌مدت خود را پوشش دهد.
- نسبت سریع(Quick Ratio): این نسبت به‌عنوان نسبت آنی نیز شناخته می‌شود. به عنوان شاخص نقدشوندگی سهام و شاخصی برای اندازه‌گیری توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت با دارایی‌های سریع (دارایی‌های جاری که می‌توانند به‌سرعت به پول نقد تبدیل شوند، مانند اوراق بهادار قابل‌فروش) استفاده می‌شود.
دارایی‌هایی که باسرعت به وجه نقد تبدیل نشوند (مانند موجودی کالا) در این شاخص استفاده نمی‌شود.
نسبت سریع = (نقدی + معادل نقدی + مطالبات حساب) / بدهی‌های جاری
برای اکثر صنایع، نسبت سریع بالای 1 خوب است.
- نسبت نقدی: این نسبت توانایی شرکت را در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت (تنها با پول نقد و معادل آن) محاسبه می‌کند. از این نسبت برای شرکت‌هایی که وام بسیار کوتاه‌مدت می‌دهند استفاده می‌شود. نسبت وجه نقد معیاری برای سنجش توانایی شرکت به هنگام ایفای تعهدات مالی و بازپرداخت بدهی‌های بسیار کوتاه‌مدت است. از دارایی‌هایی که بیشترین نقدینگی را دارند در این فرمول استفاده می‌شود. فرمول این است:
نسبت نقدی = (نقدی + معادل نقدی) / بدهی‌های جاری
به طور کلی نسبت نقدی بالا ترجیح داده می‌شود. نسبت کمتر از 1 یک علامت هشداردهنده بالقوه است، زیرا ممکن است نشان دهد که یک شرکت نمی‌تواند تعهدات خود را از طریق عملیات تجاری عادی انجام دهد.
جمع‌بندی
نقدشوندگی در بورس به این معنا است که شرکت‌های با سرمایه بزرگ، در مقایسه با سرمایه کوچک، دارای ضمانت نقدشوندگی بیشتری هستند. به‌طورکلی سهام و اوراق قرضه نقدشونده محسوب می‌شوند، با این حال، برخی از آنها نسبت به سایر سهام نقدشونده‌تر می‌باشند. بنابراین نقدینگی در سهام مهم است، زیرا تعیین می‌کند که چقدر سریع می‌توانید در معامله یک سهم وارد شوید یا از آن خارج شوید. همچنین، نقدینگی بالا در سهمی، متضمن ریسک کمتری است.
هیچ فرمول محاسبه نقدشوندگی فرمولی برای محاسبه نقدینگی وجود ندارد. بااین‌وجود سرمایه‌گذاران برای مقایسه نقدشوندگی در بورس از نسبت‌های مالی استفاده می‌کنند.
