صنعت دارویی یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین بخش‌های صنعت بهداشت و درمان است که به تحقیق، توسعه، تولید، و توزیع داروها و محصولات پزشکی می‌پردازد. این صنعت نقش بسزایی در بهبود سلامت و کیفیت زندگی مردم ایفا می‌کند و در سطح جهانی به عنوان یکی از پویاترین و نوآورانه‌ترین صنایع شناخته می‌شود.
شرکت های دارویی زیادی در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده‌اند تا بتوانند راه توسعه را در پیش گیرند. با توجه به اهمیت این صنعت قصد داریم در این مقاله به بررسی صنعت دارویی از جمله فرآیند تولید، معرفی شرکت های دارویی بورسی و فرابورسی، چالش و فرصت های این صنعت بپردازیم. با ما همراه باشید.
زنجیره تامین محصولات دارویی
زنجیره تأمین محصولات دارویی شامل تمام مراحل و فرآیندهایی است که از تولید مواد اولیه تا تحویل محصول نهایی به دست مصرف‌کننده نهایی طی می‌شود. این زنجیره بسیار پیچیده و نیازمند هماهنگی و مدیریت دقیق در هر مرحله است تا داروها به‌موقع به دست مصرف‌کنندگان برسند. به طور کلی زنجیره تامین محصولات دارویی دارای سه مولفه، تولید دارو، توزیع دارو به نقطه عرضه و عرضه به مصرف کننده نهایی است.
چالش‌های زنجیره تامین دارویی
کنترل کیفیت: تضمین کیفیت و ایمنی داروها در تمام مراحل زنجیره تأمین اهمیت حیاتی دارد.
مدیریت موجودی: پیش‌بینی تقاضا و مدیریت موجودی برای جلوگیری از کمبود یا مازاد داروها چالش‌برانگیز است.
قوانین و مقررات: یکی از چالش های مهم صنعت دارویی، رعایت قوانین و مقررات سختگیرانه دارویی در کشورها و مناطق مختلف است.
توزیع جهانی: توزیع داروها به بازارهای جهانی و مدیریت مسائل لجستیکی و تجاری مرتبط با آن نیز یکی از چالش های پیش روی این صنعت می باشد.
عوامل تاثیرگذار بر سودآوری شرکت های دارویی
- تغییرات نرخ ارز
- تحریم
- قاچاق دارو به داخل کشور
- تغییر ارز ترجیحی
- تغییرات در روابط بانک های داخلی و خارجی
- تغییر قوانین و مقررات مربوط به مالیات و تعرفه های گمرکی
- افزایش وصول مطالبات و کاهش نقدینگی و جریان نقدی شرکت های دارویی
- تغییر قوانین نظام بیمه ای کشور
- استفاده از تکنولوژی های جدید
نقاط قوت و ضعف صنعت دارویی
صنعت دارویی با وجود نقاط قوت بسیار از جمله نوآوری، تأثیر مثبت بر سلامت عمومی، استانداردهای کیفی بالا، و بازار جهانی قوی، با چالش‌ها و نقاط ضعفی همچون هزینه‌های بالا، مقررات سختگیرانه و مسائل قیمت‌گذاری نیز مواجه است. با این حال، این صنعت همچنان به عنوان یکی از حیاتی‌ترین و پویاترین صنایع جهانی به بهبود سلامت و کیفیت زندگی انسان‌ها ادامه می‌دهد.
| نقاط قوت | نقاط ضعف |
| افزایش تقاضا به جهت جمعیت سالمندان | وجود قوانین سخت گیرانه |
| دریافت ارز ترجیحی (حمایت دولت از صنعت دارویی) | قیمت گذاری دستوری |
| وجود نیروی کار موثر | حاشیه سود کم صنعت |
| سرمایه گذاری کم ریسک و سودآوری پایدار | هزینه‌های بالا و زمان‌بر بودن توسعه دارو |
محاسبه قیمت دارو در ایران
قیمت محصولات دارویی در ایران براساس قوانین قیمت گذاری سازمان غذا و دارو است. تنها داروهای مکمل شامل قوانین قیمت گذاری سازمان غذا و دارو نمی‌شود. روش قیمت گذاری دارو در ایران به این صورت می‌باشد که ابتدا صاحب پروانه دارو یک قیمت پیشنهادی ارائه می‌دهد. سپس سازمان غذا و دارو، قیمت پیشنهادی را با قیمت دارو در کشورهای مرجع و دیگر تولیدکنندگان داروی مشابه مقایسه می‌کنند.
به طور کلی قیمت محصولات دارویی وارداتی و داخلی طبق 5 دسته، داروهای ژنریک تولید داخل، داروی ژنریک با برند ژنریک وارداتی، داروی برند ژنریک تولید داخل، داروی ساخته شده در خارج کشور به صورت ساخت قرارداد برون مرزی و داروی تولید شده در داخل کشور به صورت تحت لیسانس محاسبه می‌شود. هر کدام از این دسته ها بین 10 تا 100 درصد قیمت برند اصلی قیمت‌گذاری می‌شوند.
هلدینگ های بزرگ در صنعت دارویی
در ایران چهار شرکت سازمان تامین اجتماعی، بانک ملی ایران، ستاد اجرایی فرمان امام و البرز بزرگ ترین هلدینگ های صنعت دارویی به شمار می‌روند. حدود 65 درصد از مالکیت صنعت دارویی در اختیار سه هلدینگ ستاد اجرایی فرمان امام، تامین اجتماعی و گروه توسعه ملی است.
| برکت | دامین | دلقما | دجابر | دروز | دلر | تیپیکو |
| دزهراوی | ددام | والبر | دیران | دسبحان | دارو | دپارس |
| دکیمی | دالبر | دکپسول | دبالک | کی بی سی | کاسپین | دابور |
| دتوزیع | دفرا | درهآور | ریشمک | شتهران | درازی | بیوتیک |
| هجرت | دعبید | دقاضی | دحاوی | شفا | دتماد | داسوه |
| دسینا | دسبحا | درازک | وپخش | دشیری | ددانا | دتهران |
| پخش | داوه | دتولید | دسانکو | بیوتیک | درازی |
جمع بندی
صنعت دارویی یکی از ارکان حیاتی اقتصاد و بهداشت جهانی به شمار می‌رود که نقش بی‌بدیلی در بهبود کیفیت زندگی و سلامت انسان‌ها ایفا می‌کند. از دوران باستان که داروها از منابع طبیعی همچون گیاهان و مواد معدنی استخراج می‌شدند تا عصر حاضر که شاهد پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه بیوتکنولوژی و داروهای نوین هستیم، این صنعت همواره در حال تحول و پیشرفت بوده است. امروزه، صنعت دارویی با تکیه بر پژوهش‌های علمی و فناوری‌های پیشرفته، توانسته است به تولید داروهایی بپردازد که نه تنها به درمان بیماری‌ها کمک می‌کنند بلکه پیشگیری از آنها را نیز ممکن می‌سازند.
تحقیقات و توسعه (R&D) به عنوان قلب تپنده این صنعت، مسیر کشف و توسعه داروهای جدید را هموار می‌کند. این فرآیند که شامل سال‌ها تحقیق، آزمایشات بالینی گسترده و هزینه‌های قابل توجهی است، به خلق داروهایی منجر می‌شود که می‌توانند زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار دهند. علاوه بر این، چالش‌هایی همچون هزینه‌های بالای تولید، مقررات سختگیرانه از جمله مسائلی هستند که این صنعت با آنها مواجه است.
در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار به بررسی صنعت دارویی پرداختیم. همان طور که گفته شد، قیمت گذاری داروها توسط سازمان غذا و دارو انجام می‌شود و در مقابل ارز ترجیحی به این صنعت تعلق می‌گیرد. بنابراین در صنعت دارای نقاط قوت و ضعفی است که باید قبل از خرید یک سهام دارویی آنها را مورد بررسی قرار دهید. یکی از موضوعات قابل اهمیت در بررسی تحلیل بنیادی صنعت دارویی این است که مدیر شرکت با توجه به سوابق آنها، یک امتیاز محسوب می‌شود. بنابراین پیش از بررسی صورت های مالی شرکت های دارویی، در خصوص مدیر شرکت نیز تحقیق نمایید.