معامله گران موفق به دنبال تجزیه‌وتحلیل تکنیکال برای باز کردن کلید حرکت قیمت سهام هستند تا فرصت‌های تجاری بالقوه سودآور را شناسایی کنند.
تحلیل تکنیکالی شامل خطوط روند قیمت، الگوهای نمودار و شاخص‌های محاسبه شده است که برای دانستن زمان بهینه ورود و خروج به معامله باید تفسیر شود.
در تجزیه‌وتحلیل بنیادی تحلیلگران تلاش می‌کنند پایه و اساس خود را برای یادگیری روش ارزیابی یک اوراق بهادار، اندازه‌گیری ارزش ذاتی آن، بررسی عوامل اقتصادی مالی و سایر عوامل کیفی و کمی مرتبط کنند و اصول تحلیل بنیادی بورس و مراحل آن را نیز رعایت کنند.
تجزیه‌وتحلیل بنیادی به طور معمول نسبت به تحلیل تکنیکال اعتبار بیشتر و ریسک کمتر دارد.
معمولاً مهم‌ترین نکته‌ای که در تحلیل بنیادی به آن توجه می‌شود، میزان سودسازی شرکت است. به همین خاطر تحلیلگران بنیادی باید صنایع را بشناسند و عوامل مؤثر بر سودسازی آن را بررسی کنند.
بررسی سودسازی یک سهم را از صورت مالی شرکت می‌توانید مشاهده کنید و با تحلیلی که از سهم و برآورد ارزش ذاتی آن انجام می‌دهید، به ارزش ذاتی آن پی خواهید برد که با مقایسه قیمت واقعی و ارزش ذاتی متوجه ارزشمند بودن یا نبودن سهم خواهید شد.
در تحلیل بنیادی تحلیلگر با بررسی صورت‌های مالی که شرکت‌ها به‌صورت دوره‌ای و هر سه ماه یکبار موظف به انتشار آنها هستند، ارزش واقعی سهم را پیش‌بینی و عملکرد شرکت‌ها را بررسی و ارزیابی می‌کنند.
در بالا سعی کردم که به سوال تحلیل بنیادی چیست، پاسخ دهیم و در ادامه می‌خواهیم به آموزش گام به گام تحلیل بنیادی بپردازیم. با ما همراه باشید.
برای شروع تحلیل بنیادی سهام گام‌هایی را باید طی کنیم:
- بررسی وضعیت کلی اقتصاد جهان
- بررسی وضعیت اقتصاد کشور
- بررسی وضعیت صنعت
- بررسی وضعیت شرکت و سهم
مراحل تحلیل بنیادی سهم 4 گام ذکر شده است که باید طی شود و شما دو دیدگاه از پایین به بالا یا از بالا به پایین می‌توانید داشته باشید. یعنی از شرایط کلی و جزئی اقتصاد جهان، ایران، صنایع و شرکت‌ها باید مطلع شوید تا تحلیل جامع و درستی از ارزش سهم داشته باشید.
رویکرد تحلیل بنیادی بالا به پایین (Top-Down): تحلیلگر ابتدا شرایط سیاسی و اقتصادی کلان مانند: شرایط تجاری، سیاست‌های پولی و بانکی، رشد اقتصادی یا تولید ناخالص داخلی (GDP)، نرخ ارز و نرخ بهره، تورم و قیمت کالا و... را بررسی و سپس صنایع و شرکت‌های مناسب را انتخاب می‌نماید و باتوجه‌به شرایط بررسی شده سهمی که موقعیت مناسب‌تری دارد را انتخاب می‌کند.
رویکرد تحلیل بنیادی پایین به بالا (Bottom-Up): درواقع تحلیلگر بنیادی ابتدا سهمی که نسبت به هم‌گروهی‌های خود موقعیت بهتری دارد را شناسایی می‌کند و سپس به بررسی صورت‌های مالی، نسبت‌های مالی (حاشیه سود، نسبت P/E و... )، اعضای هیئت‌مدیره و سهام‌داران عمده، میزان تولید و فروش، مقایسه رشد میزان فروش در مقایسه با دوره‌های قبل و محصولات شرکت می‌پردازد. بعد از بررسی نگاه خرد و بنیاد شرکت، بر صنعت و عوامل جهانی تأثیرگذار بر شرکت متمرکز می‌شود.
بررسی وضعیت کلی اقتصاد جهان
آگاهی از شرایط اقتصاد جهانی موجب درک عوامل موثر و تأثیرگذار بر صنعت و شرکت‌ها می‌شود. برای مثال قیمت نفت بر صنایع پالایشی و بزرگ در بازار بورس تأثیرگذار است. از آنجایی که ایران یکی از صادرکنندگان نفت به شمار می‌رود، افزایش قیمت نفت بر اقتصاد کشور تأثیرگذار است.
یا تغییر قیمت کامودیتی‌ها بر فلزات اساسی که جزو بزرگ‌ترین صنایع بورسی محسوب می‌شوند، به صورت مستقیم و غیرمستقیم تأثیر بسزایی بر شرکت‌های بورسی و شاخص کل خواهد داشت.
معرفی برخی از سایت‌ها و منابع کاربردی جهت آگاهی از شرایط اقتصادی جهان:
https://www.lme.com
http://www.petrotahlil.com
http://www.bloomberg.com
https://www.metalbulletin.com
https://oilprice.com
http://www.kitcometals.com
https://finance.yahoo.com
https://markets.businessinsider.com
بررسی وضعیت اقتصاد کشور
اخبار و شرایط اقتصادی و سیاسی کشور بر صنایع و شرکت‌ها تاثیرگذار است. از مهم‌ترین عوامل موثر بر بازار و شرکت‌های بورسی نرخ تورم، نرخ بهره، نرخ ارز، بودجه کشور، سیاست‌های پولی و مالی را می‌توان نام برد.
به عنوان مثال تغییر نرخ ارز با قیمت و سود سهام شرکت‌های صادراتی رابطه مستقیم و با شرکت‌های وارداتی رابطه عکس دارد زیرا ممکن است با افزایش نرخ ارز شرکت‌های واردات محور، با مشکل تامین مواد اولیه موجه شوند.
معرفی برخی از سایت‌ها و منابع کاربردی جهت آگاهی از شرایط اقتصادی کشور:
www.cbi.ir بانک مرکزی
www.livedata.ir قیمت لحظه‌ای نرخ ارزش، سکه و شاخص‌ها
www.amar.org.ir مرکز آمار
www.amar.org.irگمرک
بررسی وضعیت صنعت
تحلیلگر بنیادی بعد از بررسی شرایط کلی سیاسی اقتصادی جهان و کشور و همچنین دید کلانی که به دست می‌آورد، می‌تواند صنایع برتر (فلزات اساسی، پترو پالایشی، خودرویی و ...) را تشخیص دهد.
با تحلیل عملکرد صنعت در گذشته و فرصت‌های پیشروی آن به انتخاب صنعتی که فرصت بهتری برای سرمایه‌گذاری دارد، خواهد پرداخت.
معرفی سایت‌ها و منابع کاربردی جهت آگاهی از شرایط وضعیت صنعت:
www.tsetmc.com شرکت مدیریت فناوری بورس تهران
www.ime.co.ir بورس کالا
بررسی وضعیت شرکت
جهت بررسی سهم مناسب از یک صنعت باید به مقایسه سهام هم‌گروه بپردازید.
برای مقایسه سهام هم‌گروه، از صورت‌های مالی و گزارش‌های شرکت‌ها که در سامانه کدال منتشر می‌شوند، استفاده کنید.
از طریق بررسی صورت‌های مالی، نسبت‌های مالی مانند حاشیه سود، نسبت مالکیت، نسبت بدهی، ارزش دفتری، P/E، PEG (Price/Earnings to Growth Ratio)، گردش دارایی، گردش وجه نقد و.. را محاسبه و تحلیل نمایید.
همچنین میزان درآمد و فروش شرکت به‌صورت ماهانه و فصلی، تولیدات و محصولات آن را مورد بررسی قرار دهید.
معرفی سایت‌ها و منابع کاربردی جهت آگاهی از شرایط وضعیت صنعت:
www.codal.ir
http://seo.ir
fipiran.com
تحلیلگران بنیادی باید علاوه بر آشنایی و دانش استفاده از صورت‌های مالی (صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت وجه نقد)، با اکسل نیز آشنا باشند زیرا جزو ابزار کار اصلی آنها محسوب می‌شود. با تهیه اکسل تحلیل بنیادی می‌توانید با جاگذاری اعداد به سرعت تمام سهم‌ها را بررسی کنید.
یک نمونه تحلیل بنیادی
فرض کنید طبق اخبار جهانی متوجه شده‌اید که قیمت مس جهانی افزایش یافته است. بنابراین صنعت فلزات اساسی را انتخاب می‌کنیم و باتوجه به اینکه سهام فملی و فباهنر از تغییرات قیمت مس تأثیر می‌پذیرند، متوجه می‌شویم که تمرکز خود را بر این دو شرکت بگذاریم.
اگر بخواهیم فقط یکی از این دو سهم را جهت سرمایه‌گذاری انتخاب کنیم، باید به سراغ سامانه کدال رفته و با توجه به عملکردهای این دو شرکت که در صورت‌های مالی‌شان منعکس شده است نسبت مالی و ارزش واقعی سهام را بررسی نماییم.
برای مقایسه عملکرد دو شرکت از fipiran.com هم می توانید استفاده کنید.
سامانه کدال را باز می‌کنیمwww.codal.ir نماد مورد نظر (فملی یا فباهنر) را جست‌وجو می‌کنیم.
گزارش ماهانه و صورت مالی شرکت از اطلاعیه‌های مهم است که برای تحلیلگران بنیادی حائز اهمیت است. از گزارش‌های منتشر شده شرکت‌ها در کدال به اطلاعاتی مانند افشای اطلاعات با اهمیت، برگزاری مجامع، تقسیم سود و بررسی گزارش تفسیری شرکت که در صورت‌های مالی عموماً پیوست شده است می‌توانید اطلاعات دقیق‌تری از شرکت به دست آورید.
اگر میزان فروش شرکت را بخواهید بررسی کنید، از گزارش ماهانه استفاده می‌شود. برای محاسبه نسبت‌های مالی، صورت مالی را انتخاب می‌کنیم. در ادامه نحوه محاسبه برخی از نسبت‌های مالی را توضیح خواهیم داد.
از قسمت صورت سود و زیان (The Income Statement) عملکرد فصلی شرکت، درآمد و هزینه‌ها طی دوره و از صورت وضعیت مالی (Balance Sheet) وضعیت دارایی‌ها و بدهی و سرمایه را بررسی می‌کنیم.
حاشیه سود
از تقسیم سود بر درآمد عملیاتی (فروش) نسبت حاشیه سود محاسبه می‌شود. اگر نسبت حاشیه سود بالا باشد، به معنای کنترل هزینه‌های شرکت است.
مثال: از تقسیم سود ناخالص 9 ماهه 99 شرکت ملی صنایع مس ایران (فملی) بر درآمد عملیاتی حاشیه سود ناخالص به دست می‌آید:
سود ناخالص و حاشیه سود خالص 9 ماهه 99 فملی به ترتیب 68 درصد و 62 درصد است.
نسبت بازده سرمایه‌گذاری (ROI)و نسبت بازده دارایی‌ها (ROA)
این نسب از تقسیم سود خالص بر دارایی‌ها و حقوق صاحبان سهام محاسبه می‌شود. بالاتر بودن این نسبت، نشان‌دهنده سودآورتر بودن شرکت است.
طبق گزارش 9 ماهه 99 فملی:
نسبت سرمایه در گردش یا نسبت جاری
حاصل تقسیم دارایی جاری بر بدهی جاری است که نشان‌دهنده میزان نقدشوندگی سهم و توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های جاری خود از محل دارایی‌های جاری است.
سود هر سهم (EPS)
از تقسیم سود خالص پس از کسر مالیات به تعداد سهام (سرمایه تقسیم بر ارزش اسمی هر سهم) سود خالص به ازایی هر سهم (EPS) محاسبه می‌شود. این نسبت نشان‌دهنده سودی است که طی یک سال مالی شرکت به هر سهم تعلق گرفته است.
EPS سه حالت مثبت، صفر و منفی دارد. اگر مثبت باشد که نشان‌دهنده عملکرد خوب شرکت است اما اگر منفی باشد یعنی شرکت زیاد ده است پس برای سرمایه‌گذاری مناسب نیست. EPS صفر یعنی نه سودده است نه زیان‌ده.
طبق صورت مالی 9 ماهه 99 فملی حدوداً سود خالص به‌ازای هر سهم آن 867 ریال می‌باشد. در صورت مالی نیز این مبلغ ذکر شده است.
با مقایسه EPS شرکت نسبت به دوره مشابه سال گذشته و سال مالی قبل می‌توانید عملکرد شرکت را مقایسه و بررسی نمایید. در مثال ذکر شده فملی در 9 ماهه 99 معادل 869 ریال سود به ازای هر سهم ساخته است که از سود به ازای هر سهم سال مالی 98 که 608 ریال بوده بیشتر است و 102 درصد بیشتر از 9 ماهه 98 (431 ریال) می‌باشد.
نسبت P/E
یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین نسبت‌های مالی،Price-Earnings Ratio یا همان P/E است که از تقسیم قیمت بر EPS (سود به‌ازای هر سهم) محاسبه می‌شود. اگر سود به ازای هر سهم منفی باشد، بالطبع نسبت P/E نیز منفی خواهد شد.
هرچه این نسبت کمتر باشد یعنی سود سهم نسبت به قیمت آن بیشتر و سهم ارزنده‌تر است. اما EPS تحلیلی را باید خود تحلیلگر به دست آورد.
جمع‌بندی
در این مقاله به آموزش بنیادی سهام و ابزارهای مورد نیاز آن پرداختیم و گام هایی که یک تحلیلگر برای محاسبه ارزش سهم و ارزنده بودن آن باید طی کند را تشریح کردیم.
در نهایت به برخی از نسبت های مالی که در تحلیل بنیادی مورد توجه قرار می‌گیرد در قالب یک نمونه پرداختیم.
