اگر تا به حال در بازار سرمایه از سامانه‌های معاملاتی استفاده کرده یا حتی تابلو سهام شرکت‌های فعال در بازار را دیده باشید، حتماً متوجه شدید که تا پیش از ۱۵ فروردین ۱۴۰۱، برای هر یک از نمادهای فعال در بازار بورس، ۵ سفارش قیمت خرید و ۵ سفارش اول قیمت فروش در قالب پنج ردیف قابل مشاهده بود. به طور کلی به این لیست که قیمت و حجم پیشنهادی در سفارشات در آن قابل مشاهده هست را عمق مظنه بازار می‌گویند.
عمق مظنه بورس چیست؟
بورس اوراق بهادار تهران مانند اغلب بازارها، اطلاعات سفارش‌های پیشنهادی و ثبت شده از طرف خریداران و فروشندگان در قیمت‌های مختلف را فهرست کرده و در قالب ردیف‌هایی، در معرض دید فعالان بازار قرار می‌دهد. به این فهرست که اطلاعات خرید و فروش پیشنهادی خریداران و فروشندگان را به نمایش عموم می‌گذارد، عمق مظنه بورس می‌گویند. مشخص است که تعداد سفارشات ثبت شده برای هر نماد به این پنج ردیف محدود نمی‌گردد و تعداد بسیار بیشتری از قیمت‌های مختلف توسط خریداران و فروشندگان ثبت شده است. از این رو طبق دستوالعمل سازمان بورس از ۱۵ فروردین ۱۴۰۱، این عدد از پنج ردیف به ۲۰ ردیف افزایش یافت تا ضمن رفع تبعیض بین سرمایه‌گذاران و ایجاد چشم‌انداز دقیق‌تر برای معامله‌گران، باعث شفافیت بیشتر بازار شود.
قانون جدید مظنه‌های عمق بازار
همان‌طور که ذکر شد، طبق دستور مصوب شده از جلسه اعضای هیات مدیره سازمان بورس، عمق مظنه بازار بورس تهران از پنج ردیف به ۲۰ ردیف افزایش یافت. پیش از این با وجود محدود بودن عمق مظنه بازار، عده‌ای خاص به تمامی لیست سفارشات دسترسی داشتند و می‌توانستند با برهم زدن نظم بازار، سود کنند. مثلاً حقوقی‌ها می‌توانستند با ثبت چند سفارش در پنج سفارش قابل نمایش، حقیقی‌‌ها را به تشکیل صف خرید یا فروش ترغیب کنند در حالی که در سفارشات همزمان خواستار فروش یا خرید عمده بودند. این در حالی است که با عمیق‌تر کردن مظنه بازار، سازمان بورس گام موثری در مقابله با سودجویان بازار برداشت.
مزایای مشاهده اطلاعات عمق مظنه‌های بازار
مشخص است که هرچقدر تعداد ردیف‌های قیمتی نمایش داده شده بیشتر باشد، مظنه‌های خرید و فروش عمق بیشتری دارند و سهامداران اطلاعات بیشتری برای تصمیم گیری خواهند داشت. با این حال مزایای مشاهده اطلاعات عمق مظنه بازار، به این محدود نمی‌شود. در ادامه به مهم‌ترین مزایای مشاهده عمق مظنه‌های بازار اشاره می‌کنیم.
تشخیص جهت حرکت قیمتی
فعالان بازار می‌توانند با استفاده از اطلاعات عمق بازار، نمای کلی از تمام سفارشات مربوط با یک نماد را مشاهده کنند و با استفاده از این دسترسی، می‌توانند سمت و سوی احتمالی قیمت سهم را تشخیص دهند. علاوه بر این تحلیلگران می‌توانند با دسترسی به اطلاعات مربوط به سفارشات ثبت شده، از نوسانات کوتاه‌مدت قیمت بهره ببرند.
تشخیص اردرهای ترس و حمایت کاذب
با مشاهده دقیق و بررسی نمودار عمق بازار می‌توان اردر ترس و اردر حمایت را تشخیص داد و فریب این سفارش‌ها را نخورد. با بررسی عمق مظنه بازار، تشخیص اردر ترس که جهت ایجاد اطمینان کاذب در خصوص منفی بودن سهم و همچنین اردر حمایت که با هدف ایجاد انگیزه خرید کاذب در تابلوی سهم ثبت می‌شوند، آسان‌تر می‌شود. چرا که با دسترسی به اطلاعات تمام سفارشات ثبت شده به راحتی می‌توان سفارشاتی که برخلاف جهت واقعی سهم هستند را تشخیص داد و از هدف آن‌ها مطلع شد.
شناسایی حمایت و مقاومت لحظه‌ای
یکی دیگر از مزایای دسترسی عموم سرمایه گذاران بورس به عمق مظنه‌های بازار و سفارشات ثبت شده، این است که با توجه به تابلوی هر نماد، می‌توان سفارشات پر حجم در قیمت‌های خاص را دید و سطوح حمایت و مقاومت روزانه را متوجه شد.
نحوه مشاهده همه مظنه‌های عمق بازار
برای مشاهده و دسترسی به تمام سفارشات ثبت شده در تابلوی نمادهای فعال در بازار بورس، کافی است به سامانه معاملاتی بیدارکس به نشانی ebb.exirbroker.com مراجعه کرده و پس از ورود به سامانه، سهم مورد نظر را انتخاب کنید. مطابق تصویر زیر روی آیکون مشخص شده کلیک کنید تا به همه سفارشات (عمق بازار) دسترسی داشته باشید.
جمع‌بندی
نمایش عمق مظنه بازار یا همان مظنه‌های خرید و فروش از قابلیت‌هایی است که اخیرا به سامانه معاملاتی اضافه شده است. با وجود این قابلیت، سرمایه‌گذاران بورس به تمام سفارشات ثبت شده دسترسی دارند. نمایش عمق مظنه به همه افراد فعال در بازار، باعث کاهش دستکاری قیمت و سوء استفاده‌های احتمالی شود. در این مقاله سعی شد تا به جزییات این موضوع پرداخته شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره موضوعات مربوط به بازار سرمایه، می‌توانید به سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار مراجعه کنید.