شرکت‌ها سهم بزرگی در گردش سرمایه دارند. در ایران شرکت‌های تجاری به 7 دسته شرکت سهامی، شرکت تضامنی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت مختلط غیر سهامی، شرکت مختلط سهامی، شرکت‌های نسبی و شرکت تعاونی طبقه بندی می‌شود. یکی از مهم‌ترین شرکت‌ها در این دسته بندی، شرکت سهامی است که به دو دسته سهامی عام و سهامی خاص تقسیم می‌شود.
برخی این دو شرکت را یکسان می‌دانند در حالی که تفاوت‌های اساسی زیادی با یکدیگر دارند. اگر قصد سرمایه گذاری در شرکت‌های سهامی دارید و یا می‌خواهید بدانید که آیا شرکت‌های بورسی همه شرکت سهامی عام هستند یا خیر، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
شرکت سهامی چیست؟
شرکت‌های سهامی جزو شرکت های بازارگانی محسوب می‌شوند که سرمایه آنها به سهام تبدیل شده است. مسئولیت صاحبان سهام در شرکت‌های سهامی محدود به مبلغ اسمی سهام آنها می‌باشد. شرکت‌های سهامی به دو دسته شرکت‌های سهامی عام و شرکت‌های سهامی خاص تقسیم می‌شوند. در این شرکت‌ها تعداد شرکا نباید از سه نفر کمتر باشد.
شرکت سهامی عام چیست؟
شرکت های سهامی عام برای امور مختلفی همچون تجارت بین المللی، تاسیس کارخانه، تاسیس بانک، ایجاد سد و ... تشکیل می‌شوند. سرمایه مورد نیاز برای این نوع فعالیت‌ها بسیار زیاد است به همین جهت بخشی از سرمایه شرکت توسط فروش سهام تامین می‌شود.
شرکت‌هایی که طبق قانون تجارت قسمتی از سرمایه را از طریق فروش سهام به عموم مردم تامین می‌کنند، جزو شرکت سهامی عام محسوب می‌شوند. در شرکت های سهامی عام موسسان باید 20 درصد سرمایه را تعهد کرده و حداقل 35 درصد از مبلغ تعهد شده را در حساب شرکت بسپرد و اظهارنامه آن را با دیگر مدارک به مراجع ثبت شرکت‌ها تحویل دهد.
سرمایه شرکت سهامی عام در زمان تاسیس حداقل 500 هزار تومان و حداقل تعداد اعضاء 5 نفر است. شرکت‌های سهامی عام امکان انتشار اوراق مشارکت و همچنین داد و ستد سهام شرکت در بورس وجود دارد.
مثال برای شرکت سهامی عام
شرکت فولاد مبارکه اصفهان یک نمونه از شرکت سهامی عام در ایران است. این شرکت یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات فولادی در کشور می‌باشد. این شرکت در زمینه انواع محصولات فولادی از جمله تیرآهن، ورقه‌های فولادی و ... فعالیت می‌کند. نماد «فولاد» در بورس قابل داد و ستد است.
شرکت سهامی خاص چیست؟
شرکت‌هایی که طبق قانون تجارت تمام سرمایه آنها در زمان تاسیس شرکت توسط موسسین آن تامین گردد، شرکت سهامی خاص Privately held company نامیده می‌شود. این نوع شرکت سهامی امکان حضور در مزایده های دولتی و مناقصات را دارد. مسئولیت سهامداران در شرکت سهام خاص محدود به میزان سرمایه گذاری آنها است.
موسسین شرکت سهامی خاص موظف هستند تمام سرمایه شرکت را در زمان تاسیس تامین کنند. یکی از این سرمایه گذاران به عنوان مدیر شرکت انتخاب می‌شود.
تفاوت شرکت سهامی عام و خاص
- روش تامین سرمایه: شرکت های سهامی عام برای تامین سرمایه می‌تواند اوراق و سهام را در بورس عرضه کنند این در حالی است که شرکت های سهامی خاص مجاز به چنین تامین سرمایه ای نیستند.
- تعداد شرکا: تعداد شرکا در شرکت سهامی عام حداقل ۵ نفر و تعداد شرکا در سهامی خاص حداقل ۳ نفر است.
- حداقل مبلغ سرمایه گذاری: حداقل مبلغ سرمایه گذاری در شرکت های سهامی عام 500 هزار و حداقل مبلغ سرمایه گذاری در شرکت سهامی خاص 100 هزار تومان است.
- انتقال مالکیت: انتقال مالکیت در شرکت سهامی عام بدون نیاز به توافق مدیران و به سادگی امکان پذیر می‌باشد اما نقل و انتقال سهام در شرکت های سهامی خاص با توافق مدیران انجام می‌شود.
شباهت شرکت سهامی عام و خاص
- قوانین مالیاتی: شرکت های سهامی عام و خاص باید در پایان سال مالی براساس میزان درآمد، اظهارنامه مالیاتی را تکمیل کنند. قوانین مالیاتی در شرکت های سهامی یکسان است.
- سرمایه: سرمایه هر دو نوع شرکت سهامی به سهام تبدیل می‌شود.
- مسئولیت سهامداران: مسئولیت سهامداران در هر دو نوع شرکت سهامی به مبلغ اسمی آنها بستگی دارد.
- مسئولیت موسسین: مسئولیت موسسین در شرکت های سهامی عام و خاص یک مسئولیت تضامنی است.
- نوع شرکت: شرکت سهامی عام و خاص هر دو جزو شرکت بازرگانی شناخته می‌شوند.
نحوه تبدیل شرکت سهامی خاص به سهامی عام
شرکت‌های سهامی خاص که قصد فروش سهام خود در بورس اوراق بهادار را داشته باشند، باید مراحل زیر را طی کنند:
- تصویب حداقل دو ترازنامه در مجمع عمومی عادی
- تغییر اساسنامه شرکت و تنظیم آن براساس شرکت سهامی عام
- حداقل سرمایه شرکت به 5 میلیون ریال برسد
- موضوع تغییر شرکت سهامی خاص به سهامی عام در مجمع عمومی فوق العاده مطرح و تایید شود.
یک ماه پس از تایید تغییر شرکت سهامی خاص به سهامی در مجمع عمومی فوق العاده، مدارک مورد نیاز باید به مرجع ثبت شرکت‌ها تسلیم شود. پس از تبدیل شرکت سهامی خاص به سهامی عام، این شرکت‌ها می‌توانند با تامین سرمایه از بورس، طرح های جدید و توسعه‌ای خود را اجرا کنند.
علاوه بر این یکی از مهم‌ترین مزایای تبدیل سهامی خاص به سهامی عام، تامین سرمایه از طریق افزایش سرمایه است. از سوی دیگر پس از عرضه سهام شرکت در بورس، برند شرکت‌ها شناخته شده و شرکت‌ها اعتبار بیشتری برای دریافت وام پیدا می‌کنند.
تفاوت شرکت سهامی خاص با شرکت مسئولیت محدود
یکی از سوالات پرتکرار در خصوص شرکت‌های تجاری، تفاوت شرکت سهامی خاص با شرکت مسئولیت محدود است. در ادامه به بیان تفاوت این دو نوع شرکت می‌پردازیم:
- تفاوت شرکت سهامی خاص شرکت با مسئولیت محدود
- تعداد شرکا حداقل 3 نفر حداقل 2 نفر
- میزان سرمایه گذاری سرمایه گذاران تنها 35 درصد از سرمایه را در یک سپرده واریز می‌کنند. تمام سرمایه و اختیار آن بر عهده مدیرعامل شرکت است.
- انتخاب مدیر مدیر شرکت از میان سهامداران انتخاب می‌شود. مدیر شرکت از میان هیات مدیره و یا فردی خارج از شرکت انتخاب می‌شود.
آیا شرکت سهامی عام دولتی است؟
جالب است بدانید که شرکت های سهامی عام جزو شرکت های دولتی محسوب نمی‌شود چرا که برای تامین سرمایه شرکت بخشی از سرمایه شرکت به سهام تبدیل و به عموم فروخته شده است. احتمال اینکه نهادهای دولتی و یا اشخاص حقیقی و حقوقی جزو سهامداران شرکت سهامی عام باشند وجود دارد اما این امر ملاک بر دولتی بودن شرکت نیست.
جمع بندی
شرکت های سهامی به دو دسته شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص تقسیم می‌شود. این دو نوع شرکت سهامی در کنار شباهت‌ها، تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. همان طور که در این مقاله گفته شد، سرمایه شرکت های سهامی عام به سهام تبدیل شده و در سطح عمومی قابل معامله هستند. محدودیتی در انتقال مالکیت سهام شرکت های سهامی عام وجود ندارد. اما شرکت سهامی خاص در مقابل شرکت سهامی عام، نقل و انتقال سهام آن با موافقت مدیران صورت می‌گیرد. از سوی دیگر موسسان باید سرمایه شرکت را تامین کنند.
شرکت‌های سهامی خاص برای ورود به بازار سرمایه باید به شرکت های سهامی عام تبدیل شوند. در صورتی که دو ترازنامه به تصویب مجمع رسیده، اساسنامه شرکت سهامی خاص به سهامی عام تغییر کرده و موضوع تبدیل شرکت سهامی خاص به عام مورد تصویب مجمع عمومی فوق العاده رسیده باشد، امکان تبدیل شرکت سهامی خاص به عام وجود دارد.
