سرمایه گذاری خطرپذیر، سرمایه گذاری در اموری است که با ریسک و بازدهی بالا همراه است. افرادی که تمایل به پذیرش ریسک دارند و به دنبال بازدهی بالا هستند، ممکن است به سرمایه‌گذاری خطرپذیر روی بیاورند. این شامل سرمایه‌گذاری در بازار سهام، بازار ارز، املاک و مستغلات، سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها و دیگر فعالیت‌هایی است که با ریسک سرمایه‌گذاری همراه است. اما مهم است که در نظر داشته باشید که هرگونه سرمایه‌گذاری خطرپذیر نیازمند تحلیل دقیق، آگاهی از شرایط بازار و مدیریت مناسب ریسک می‌باشد.
در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار قصد داریم به بیان ویژگی‌ها و مزایای سرمایه گذاری خطرپذیر بپردازیم. با ما همراه باشید.
سرمایه گذاری خطرپذیر چیست؟
سرمایه گذاری خطر پذیر Venture capital (VC) همانطور که از نام آن پیداست، یک نوع سرمایه گذاری پرریسک است. در این نوع سرمایه گذاری، شرکت یا یک شخص سرمایه‌ای را جمع آوری و در یک استارتاپ با پتانسیل رشد بالا سرمایه گذاری می‌کند. سرمایه گذاری خطرپذیر مناسب کسانی است که انتظار بالایی از بازدهی سرمایه گذاری دارند و در ازای آن مقدار ریسک بیشتری را می‌پذیرند. سرمایه‌گذاری خطرپذیر یکی از محرک‌های اصلی رشد و نوآوری در اقتصادهای مدرن است و به شرکت‌های نوپا کمک می‌کند تا از مراحل اولیه سخت و پرچالش عبور کرده و به شرکت‌های بزرگ و موفق تبدیل شوند.
انواع سرمایه گذاران خطرپذیر
- سرمایه‌گذاران خطرپذیر منفرد: سرمایه گذاران منفرد به سرمایه گذاری در طرح‌ها به صورت شخصی می‌پردازند. سرمایه گذاری‌های خانوادگی و آشنایی در این دسته قرار می‌گیرد.
- سرمایه‌گذاران خطرپذیر سازمانی: در این نوع سرمایه گذاری افراد حرفه‌ای وجود دارند که به عنوان تحلیل‌گر به بررسی طرح‌ها و در نهایت سرمایه گذاری می‌پردازند. صندوق‌های سرمایه گذاری، صندوق‌های وقفی و بازنشستگی جزو این دسته قرار دارند.
ویژگی سرمایه گذاری خطرپذیر
سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital) به نوعی از سرمایه‌گذاری اشاره دارد که در آن سرمایه‌گذاران به کسب‌وکارهای نوپا یا شرکت‌های در حال رشد که دارای پتانسیل بالای رشد و بازدهی هستند، سرمایه تزریق می‌کنند. این نوع سرمایه‌گذاری ویژگی‌های خاص خود را دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
1- ریسک بالا و پتانسیل بازدهی بالا:
سرمایه‌گذاری خطرپذیر به دلیل ماهیت نوآورانه و عدم قطعیت‌های بالا در مراحل اولیه کسب‌وکارها با ریسک زیادی همراه است. با این حال، در صورت موفقیت، بازدهی بسیار بالایی را نیز به دنبال دارد.
2- تمرکز بر نوآوری و تکنولوژی:
بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر به سمت شرکت‌هایی است که در حوزه‌های نوآورانه و فناوری فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها اغلب به دنبال تغییر و تحول در بازارها و ایجاد محصولات یا خدمات جدید هستند.
3- حمایت و مشاوره:
سرمایه‌گذاران خطرپذیر علاوه بر سرمایه مالی، تجربه، شبکه‌های ارتباطی و مشاوره‌های مدیریتی را نیز به شرکت‌ها ارائه می‌دهند. این کمک‌ها می‌تواند به رشد سریع‌تر و مؤثرتر شرکت‌ها منجر شود.
4- زمانبندی خروج مشخص:
سرمایه‌گذاران خطرپذیر معمولاً با هدف خروج از سرمایه‌گذاری پس از چند سال وارد می‌شوند. روش‌های خروج معمول شامل فروش شرکت به یک شرکت بزرگتر، عرضه اولیه(IPO) یا فروش سهام به سایر سرمایه‌گذاران است.
5- مالکیت و کنترل:
در ازای سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران خطرپذیر معمولاً سهام و در نتیجه بخشی از مالکیت و کنترل شرکت را به دست می‌آورند. این امر می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و نظارت بر عملکرد شرکت کمک کند.
6- سرمایه‌گذاری در مراحل مختلف رشد:
سرمایه‌گذاری خطرپذیر می‌تواند در مراحل مختلف رشد یک شرکت انجام شود.
مزایا و معایب سرمایه‌گذاری خطرپذیر
این نوع سرمایه‌گذاری مزایا و معایبی دارد که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد:
مزایا:
- بازدهی بالا: سرمایه‌گذاری در دارایی‌های خطرپذیر می‌تواند بازدهی بالاتری نسبت به دارایی‌های کم‌ریسک داشته باشد. با ریسک‌پذیری بیشتر، انتظار می‌رود که بازدهی بیشتری نیز بدست آید.
- پتانسیل رشد: شرکت‌ها یا صنایع جوان و در حال رشد، معمولاً نیاز به سرمایه‌گذاری خطرپذیر دارند. سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها می‌تواند به سرعت به دست آوردن سهام و سودآوری بیشتر کمک کند.
- تنوع در سبد سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری در دارایی‌های خطرپذیر می‌تواند به تنوع سبد سرمایه‌گذاری کمک کند و در نتیجه ریسک کلی سرمایه‌گذاری را کاهش دهد.
- الزامی نبودن پرداخت ماهانه: در این نوع سرمایه گذاری، استارتاپ مجبور به پرداخت ماهانه سود نیست.
- فراهم شدن فرصت های شبکه ای: سرمایه گذاری در استارتاپ‌ها باعث ایجاد فرصت های شبکه ای می‌شود.
معایب:
- ریسک بالا: سرمایه‌گذاری خطرپذیر همواره با ریسک‌های بالاتری همراه است. احتمال از دست دادن بخش یا تمامی سرمایه‌گذاری در این نوع دارایی‌ها بیشتر است.
- تقلب و نوسانات: بازارهای خطرپذیر معمولاً به نوسانات شدیدتری تمایل دارند. این می‌تواند باعث ایجاد تقلب و دشواری در پیش‌بینی بازار شود.
- افق زمانی بلندمدت: سرمایه‌گذاری خطرپذیر نیازمند صبر و زمانبندی مناسب است. از آنجایی که این سرمایه گذاری بیشتر بر روی استارتاپ‌های نوپا انجام می‌شود، بازدهی سرمایه گذاری بلندمدت می‌باشد.
به عنوان سرمایه‌گذار، شناخت دقیق این مزایا و معایب و همچنین تعیین میزان تحمل ریسک شخصی، قبل از هر نوع سرمایه‌گذاری، بسیار مهم است.
فرایند سرمایه‌گذاری خطرپذیر
- پیش غربالگری طرح
- غربالگری طرح
- گزارش از وضعیت طرح و ارزش‌گذاری
- مذاکره و عقد قرارداد
- سرمایه گذاری و حمایت از استارتاپ
انواع قرارداد سرمایه گذاری خطرپذیر
1- قرارداد سهامی
2- قرارداد تسهیلات قابل تبدیل به سهام
3- قرارداد حق الامتیاز
4- قرارداد مشارکت در پروژه
نکات عقد قرارداد سرمایه گذاری استارتاپ
- در قرارداد میزان سود، سهم و همه امور مالی در قرارداد به صورت قانونی ثبت شود.
- مدارک شناسایی، اطلاعات دقیق شرکت، میزان سرمایه نقدی و غیرنقدی تعیین گردد.
- میزان سهم افراد در این همکاری باید مشخص شود.
- مدت زمان دقیق قرارداد را مشخص کنید.
- مشخص شود که شرکت استارتاپی و سرمایه گذار در مدت زمان مشخص چه دستاوردی می خواهند داشته باشند.
- در بندهای قرارداد باید ذکر شود که طرفین قرارداد حق همکاری و مشارکت با رقبا را ندارند و نباید خودشان اقدام به راه‌اندازی یک شرکت مشابه کنند.
- مشخص شدن میزان سرمایه در هر بخش و شفافیت در آن بخش
- شرایط فسخ قرارداد مشخص شود. اگر اختلافی رخ داد باید مشخص شود که چه کسی داوری می‌کند.
- جریمه برای زیر پا گذاشتن مفاد قانونی قرارداد
- در قرارداد باید مشخص شود که سرمایه گذار در ازای پولی که می دهد چه میزان سهام دارد.
- میزان و نوع سرمایه گذاری (سهام، نقدی، غیرنقدی و ...) باید مشخص گردد.
- حقوق و تعهدات طرفین مشخص شود.
بهترین سرمایه گذاری در سرمایه گذاری خطرپذیر
انتخاب یک سرمایه گذاری خطرپذیر کار آسانی نیست و به افراد متخصص در این حوزه نیاز است. یکی از بهترین روش سرمایه گذاری در این نوع سرمایه گذاری، خرید اوراق صندوق جسورانه است. تحلیل‌گران حرفه‌ای در این نوع صندوق‌ها، منابع را در استارت آپ های تازه تاسیس سرمایه گذاری می‌کنند.
