عرضه اولیه سهام به مرحله‌ای اشاره دارد که یک شرکت سهامی (سهامی عام) تصمیم به عرضه سهام خود برای نخستین بار در بورس می‌گیرد. در این فرآیند، شرکت اقدام به فروش سهام خود به عموم می‌کند. افراد حقیقی و حقوقی که به سهام این شرکت علاقه‌مند هستند، می‌توانند در مرحله اولیه عرضه سهام این شرکت، آنها را خریداری کنند. سود عرضه اولیه باعث استقبال سهامداران از عرضه اولیه‌ها شده است، به همین جهت قصد داریم در این مقاله به سوال عرضه اولیه چیست، پاسخ دهیم و روش جدید خرید عرضه اولیه را معرفی کنیم. با ما همراه باشید.
عرضه اولیه چیست؟
عرضه اولیه سهام به زبان ساده به سهامی اطلاق می‌شود که برای نخستین بار در بورس یا فرابورس عرضه می‌شود. با توجه به رشد سهام‌هایی که برای نخستین بار عرضه شده‌اند، استقبال از خرید عرضه اولیه زیاد است. همان طور که گفته شد، سود عرضه اولیه باعث استقبال سهامداران از خرید آن شده است اما سوال پیش می‌آید آیا عرضه اولیه ضرر هم دارد؟، باید بگوییم پس از عرضه عمومی سهام مدتی قیمت افزایش می‌یابد ولی بدانید که همیشه قیمت بازار سهم به ارزش ذاتی خود نزدیک می‌شود. در صورتی که ارزش گذاری سهام بیش از ارزش واقعی آن باشد، پس از مدتی قیمت بازار از قیمت عرضه اولیه نیز کم‌تر می‌شود. عرضه اولیه IPO (Initial Public Offering) علاوه بر سهامداران برای شرکت نیز جذاب است. سرمایه تنها در عرضه اولیه وارد شرکت‌ها می‌شود و شرکت‌ها بعد از عرضه با افزایش قیمت‌ها منفعتی کسب نمی‌کنند.
روش های خرید عرضه اولیه
- عرضه اولیه به روش حراج
- عرضه اولیه به روش قیمت ثابت
- عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ (ثبت سفارش)
- عرضه اولیه به روش ترکیبی
روش بوک بیلدینگ در خرید عرضه اولیه
بوک بیلدینگ، روش جدید خرید عرضه اولیه در بازار بورس تهران است. امکان ثبت سفارش در چندین قیمت این روش را جذاب کرده است.
در روش بوک بیلدینگ، هر یک از سفارش‌ها بر اساس حداکثر حجم تعیین شده در قیمتی که توسط شخص خریدار اعلام می‌کند، در سامانه معاملات به ثبت خواهد رسید. با این فرآیند در تخصیص سهام‌های عرضه اولیه هیچ نوع بی‌عدالتی دیده نمی‌شود.
در این روش هر یک از خریداران بر اساس بررسی‌هایی که دارند، درخواست خرید خود را در یک ساعت مشخص شده که توسط ناظر بازار اعلام می‌شود، در سامانه معاملاتی ثبت می‌نمایند.
چرا عرضه اولیه مورد استقبال قرار می‌گیرد؟
سهام عرضه اولیه از این جهت که در مدت زمان کوتاه رشد خوبی دارند، مورد استقبال سهامداران خرد قرار می‌گیرد. به طور معمول در هر عرضه اولیه بین یک میلیون و 500 تا 2 میلیون سهامدار شرکت می‌کند.
چگونه از عرضه اولیه سود کنیم؟
همانطور که در ابتدای مطلب عنوان شد، اغلب موارد خرید عرضه اولیه سوددهی خوبی دارد. جالب است بدانید که معمولا بیش از 90 درصد عرضه های اولیه حداقل بین 20 تا 30 درصد سود را برای خریداران به همراه دارند. گاها این سود به 100 درصد هم رسیده است. این نکات باعث شده که در زمان عرضه اولیه جدید یک دید مثبت به وجود بیاید. این نگاه مثبت، دلیل اصلی بالا رفتن تقاضای خرید سهم‌هایی است که برای بار نخست عرضه می‌شوند.
افزایش تقاضا به همراه محدودیت‌های خریدی که در هنگام عرضه اولیه وجود دارند، سبب می‌شود که تقاضاها جهت سهم عرضه شده در مقایسه با تعداد سهامی که در بازار عرضه خواهد شد، بالاتر باشد. از این رو اگر شما سهام ارائه شده در هنگام عرضه‌های اولیه یک شرکت را تهیه کنید، به دلایل گفته شده در این مطلب، به احتمال بسیار بالا چندین روز شاهد صف خرید در سهم خودتان خواهید بود.
چرا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از عرضه اولیه رشد می‌کند؟
سهام شرکت‌ها در چنین شرایطی به طور معمول، مقداری ارزان‌تر از ارزش اصلی آنها عرضه خواهد شد. این کار باعث جلب توجه و جذب سرمایه‌گذاران برای خرید سهام می‌شود. زمانی که سهام یک شرکت با قیمت پایین‌تری در قیاس با ارزش اصلی آن فروخته شود، طبعا تقاضا برای آن سهم نیز دچار افزایش خواهد شد. در واقع هر چقدر که قیمت عرضه اولیه، نسبت به ارزش ذاتی سهام پایین‌تر اعلام شود، سرمایه‌گذاران بیشتری برای خرید آن اقدام خواهند کرد.
این جذابیت قیمتی به همراه نکات و عواملی که بیان شد، باعث رشد قیمت سهام شرکت‌ها پس از عرضه اولیه می‌شود. با گذشت زمان و بالا رفتن قیمت سهم و عرضه سهامداران عمده و یا سرمایه‌گذارانی که در همان ابتدا سهم را تهیه کرده‌اند، به مرور زمان تقاضا برای سهام پایین می‌آید.
در این شرایط معمولا اصطلاح سهم متعادل به کار گرفته می‌شود. بعد از متعادل شدن سهم، افراد سرمایه‌گذار به مرور با آن سهم هم مثل دیگر سهام بازار برخورد خواهند کرد. از آن پس افزایش و یا افت قیمت سهم به نحوه عملکرد شرکت مربوطه بستگی خواهد داشت. حتی ممکن است سهمی که به شدت رشد کرده، به مرور زمان دچار افت زیادی شود.
عرضه اولیه همیشه سودآور است؟
همانطور که در ابتدای مطلب گفتیم، عرضه اولیه به طور معمول سوددهی مناسبی را برای سرمایه‌گذار به همراه خواهد داشت اما نکاتی هستند که باعث می‌شوند خرید عرضه‌های اولیه را منجر به ضرر کند. از این رو شما باید با ذهنیت اصولی و با بررسی خرید کنید و به فکر این نباشید که خرید عرضه اولیه، صد در صد سودمند خواهد بود.
موارد زیادی هم مانع رشد سهم پس از عرضه‌های اولیه شده است. حتی در بعضی از مواقع دیده شده که قیمت سهم بعد از عرضه اولیه، دچار افت شده است. این افت قیمت ممکن است دارای دلایل گوناگونی باشد. برای مثال قیمت سهم در زمان عرضه اولیه ، تفاوت زیادی با ارزش اصلی سهم مربوطه نداشته است. در واقع آن سهم دیگر از جذابیت‌های لازم برای خرید برخوردار نیست.
چطور عرضه اولیه بخریم؟
تا به اینجا شرح دادیم که عرضه اولیه یعنی چه، در ادامه می‌خواهیم بگوییم که چگونه می‌توانید عرضه اولیه خریداری کنید. برای خرید سهام عرضه اولیه، بایستی مثل خریداری سهام دیگر شرکت‌ها از کد معاملاتی برخوردار باشید. خریداری عرضه اولیه، برای همه سهامداران آزاد می‌باشد به شرط آن که دارای کد معاملاتی باشند. در نظر داشته باشید پس از مراجعه به یکی از شعب کارگزاری و احراز هویت، نام کاربری و رمز عبور جهت ورود به نرم‌افزار معاملاتی از طریق کارگزاری برای شما فرستاده می‌شود.
در طول سال به طور معمول چند عرضه اولیه داریم که جهت اطلاع از مشخصات و زمان انتشار آنها می‌توانید به سایت‌های بورسی مراجعه کنید و یا کانال اطلاع رسانی عرضه اولیه عضو شوید. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله: آموزش خرید و فروش سهام را مطالعه نمایید.
آیا می‌توان از طریق چند کارگزاری به صورت همزمان، عرضه اولیه خرید؟
با توجه به محدودیت سقف خرید در عرضه‌های اولیه، برخی از افراد جهت تهیه سهام بیشتر تصمیم می‌گیرند، از چندین کارگزاری مختلف کد بورسی بگیرند و از این طریق به طور همزمان از چند کارگزاری گوناگون، فرآیند خرید خود را انجام دهند.
اما دقت داشته باشید که عرضه اولیه، بر اساس کد بورسی شما است و هر فرد تنها می‌تواند از یک کارگزاری برای خرید عرضه‌های اولیه اقدام کند. در صورتی که فرد در چند کارگزاری، سفارش عرضه اولیه خود را ثبت کند درخواست وی فقط در یک کارگزاری مورد قبول واقع شده و سایر درخواستها لغو می‌گردد. بنابراین تعدد کدهای معاملاتی از کارگزاری‌های مختلف در خرید عرضه اولیه تاثیرگذار نیست.
خرید در روزهای پس از عرضه اولیه
عرضه اولیه در روز اول بسیار محدود عرضه می‌شود و با توجه به بزرگی شرکت و حداکثر تعداد سهام قابل فروش تعداد سهم تخصیص یافته به هر سرمایه‌گذار مشخص می‌شود. معمولاً در روز اول حداکثر تعداد سهام از قبل مشخص می‌شود، به این ترتیب نمی‌توان سهام بیشتری را خریداری کرد. در روز دوم سهامداران خرد می‌توانند سهام آن شرکت را همانند سهام سایر شرکت‌ها در بورس خریداری کنند، اما دیگر به این خرید عرضه اولیه گفته نمی‌شود. این همان عرضه عمومی اوراق بهادار است که همانند سهام سایر شرکت‌ها در روز دوم داد و ستد می‌شود.
با توجه به محدودیتی که در تخصیص تعداد سهام تخصیص یافته به افراد در هنگام عرضه اولیه وجود دارد، در زمان خرید تعداد کل سهامی که به سهامداران میرسد برابر و عادلانه تقسیم می‌شود. همچنین فروش عرضه اولیه به عوامل متعددی مانند میزان نقدینگی مورد نیاز، خرید عرضه اولیه به صورت اعتباری توسط کارگزار و... بستگی دارد. با در نظر گرفتن شرایط بازار و وضعیت مالی خود می‌توانید در زمان مناسب اقدام به فروش عرضه اولیه کنید.
خرید عرضه اولیه با خرید و فروش سهام چه تفاوتی دارد؟
همانطور که گفته شد، زمانی که یک سهام برای نخستین بار در بورس عرضه می‌شود، به آن عرضه اولیه می‌گویند ولی در روزهای بعد به صورت سهام عادی معامله می‌شود. در خرید و فروش سهام عادی، هر سهامدار در ساعات معاملاتی می‌تواند اوراق سهام را طبق دامنه نوسان و حداکثر حجم مجاز روزانه سفارش‌گذاری کند.
لیست عرضه اولیه 1402
از ابتدای سال 1402 تا انتهای آذر ماه، سهام 15 شرکت بورس و فرابورس عرضه شده است. لیست عرضه اولیه 1402 که به روش بوک بیلدینگ عرضه شده‌اند، به شرح زیر است:
| فن افزار | بمولد | تکاردان | حپرتو | کرومیت |
| پی پاد | زفجر | عالیس | والماس | شهر |
| نیان | کتوسعه | ناما | غمایه | فصبا |
بهترین زمان فروش عرضه اولیه
عرضه اولیه، ضمن محافظت از منافع کلیه سرمایه‌گذاران، باعث رونق گرفتن بازار ملی بورس و توسعه اقتصاد نیز می‌شود. با این کار شما یک رابطه دو سر برد را ایجاد خواهید کرد. این موضوع بدین معنی نیست که افراد سرمایه‌گذار، سهامی که به تازگی عرضه شده است را به مدت طولانی در سبد خود داشته باشند. از لحاظ تئوریک و بر مبنای آن چیزی که در جهان رواج دارد، قیمت عرضه‌های اولیه سهام را به شکلی اعلام می‌کنند که شرکت‌کنندگان در عرضه اولیه خود، بتوانند به سود 10 الی 20 درصدی دست پیدا کنند.
هیچ چیزی در خصوص زمان مناسب برای فروش عرضه‌های اولیه وجود ندارد، چون این مسأله به موارد بسیار زیادی مانند استراتژی، نیاز افراد به نقدینگی بدست آمده از عرضه اولیه، خرید عرضه‌های اولیه به شکل اعتباری از کارگزاری، تسویه حساب با کارگزار و سایر موارد از این دست بستگی دارد.
