احتمالا مصرع، خلق را تقلیدشان بر باد داد از مولانا را چندین بار شنیده‌اید. اما مقصود چیست؟ این مصرع تاکید بر آن دارد که معمولا تقلید از دیگران باعث ضرر شده و موجب اشتباه در تصمیم‌گیری می‌شود. محققان معتقند که اینگونه رفتارها به علت گرایش طبیعی انسان‌ها به دنباله‌روی از جمع است. این رفتارها می‌تواند در تمام عرصه‌ها رخ دهد، چرا که افراد ذهنیتی گله‌وار نسبت به تصمیم‌گیری‌های خود دارند. یکی از مهم‌ترین عرصه‌ها که این رفتار در آن بروز می‌کند، بازار بورس است.
رفتار گله‌ای و قبیله‌ای چیست؟
تفکر گله‌ای (قبیله ای)، پدیده‌ای فکری و روانی است که بر طبق این رفتار، برخی از افراد هر کاری که گروهی از مردم انجام می‌دهند را فارغ از باور و اعتقاد خود، دنبال می‌کنند. جنبه مثبت رفتار گله ای در زندگی انسان، خرد جمعی و بهبود نتایج حاصل از اتکا به نظر جمع و تقلید از آن است. در حالی‌که جنبه منفی آن شورش‌ها، حباب‌های اقتصادی، و ریزش‌های شدید اقتصادی است.
رفتار گله‌ای (Herd behavior) در بازار بورس
رفتار گله‌ای (Herding Behavior) را می‌توانید در تمام عرصه‌ها مشاهده کنید اما در بازارهای مالی به دلیل عدم وجود آگاهی و دانش مالی کافی، سرمایه‌گذاران همسو با جریانات بازار حرکت می‌کنند در حالی که این رفتار، صحیح نیست.
برخی از سهامداران زمانی که مشاهده می‌کنند که عده‌ای در حال خرید یا فروش سهمی هستند، بدون بررسی و تحلیل و صرفا بر اساس هیجان کاذب و رفتار گله‌ای، به آن گروه ملحق می‌شوند و از آن‌ها پیروی می‌کنند. در مقابل گاهی اوقات افراد صف های خرید و فروش را به اشتباه ناشی از رفتار گله‌ای می‌دانند که این فکر نیز اگر با تحلیل و بررسی همراه نباشد، ممکن است به ضرر فرد تمام شود.
دلایل بروز رفتارهای گله‌ای در بازار بورس
نداشتن علم و دانش کافی در حوزه اقتصاد و بازار بورس
عدم یادگیری مهارت‌های تحلیلی اعم از تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی و تابلوخوانی
لحظه‌ای بودن بازار بورس که به موجب آن باید تصمیمات در لحظه و بدون تحلیل، گرفته شوند.
ثبت سفارشات زیاد برای یک سهم، در میان معامله‌گران این حس را به وجود آورده که تقاضا برای آن سهم زیاد است و در نتیجه افراد به خرید سهم روی می‌آورند.
در بسیاری از موارد ترس، فعالان بازار را به خرید یا فروش بد موقع وادار می‌کند.
مثال رفتار گله‌ای در بازار بورس
برای مثال حباب دات کام (Dot-com Bubble) بر اثر همین رفتارهای گله‌ای ایجاد شد. چرا که عموم افراد تصور می‌کردند هر شرکتی که در بستر اینترنت فعالیت دارد، بدون شک بسیار ارزنده است. سپس افراد بدون هیچ دانش و تحلیل کافی از این نوع شرکت‌ها به سرمایه گذاری در آن‌ها پرداختند و قیمت سهام این شرکت‌ها به طرز عجیبی افزایش پیدا کرد. اما در نهایت این حباب از بین رفت و قیمت سهامی این شرکت‌ها بسیار افت پیدا کرد.
پرهیز از رفتار قبیله‌ای در بورس
بهتر است برای عدم وقوع رفتار قبیله ای، پرتفوی مناسبی را انتخاب کنید و برای هر معامله خود تحلیل و منطقی را مدنظر داشته باشد.
طبیعتا کسب سود از معاملات در بازار از اهداف هر معامله‌گری است اما برای کسب سود باید هیجانات خود را کنترل نموده و سعی بر انجام معاملات صحیح و اصولی داشته‌باشید. شناخت انواع هیجانات و رفتارهای اشتباهی که در معامله‌گری ممکن است اتفاق بیافتد؛ باعث می‌شود که دچار این اشتباهات نشوید و در فضایی آرام و امن از منظر روانشناسی به معاملات خود ادامه دهید.
برای اینکه اسیر رفتارهای گله‌ای نشوید بهتر است به خاطر نوسانات کوتاه مدت یک سهم دچار هیجان نشوید و تا زمان ایجاد سیگنال‌های معتبر و منطقی برای ورود یا خروج سهم خود صبر کنید. قبل از تصمیم‌گیری برای خرید یا فروش سهمی، همه جوانب را بسنجید و تجزیه و تحلیل کنید.
معایب و آسیب‌های رفتار گله‌ای در بورس
بروز رفتار گله‌ای ممکن است در کوتاه‌مدت برای گروهی از فعالان بازار سودآور باشد اما در نهایت منجر به ضرر آنان می‌شود.
- بروز رفتارهای هیجانی
- پیروی غیر اصولی از تصمیمات جمع بدون تجزیه و تحلیل
- تصمیم‌گیری غیر منطقی برای خرید و فروش سهم
توجه داشته باشید هر صف خرید یا فروشی هم به دلیل رفتار گله‌ای نیست، بنابراین سعی نکنید بر خلاف آن عمل کنید. ممکن است افراد با کسب سود در چندین معامله این چنینی به این باور برسند که رفتار اکثریت در بازار درست است و سایر معاملات خود را طبق این ذهنیت انجام دهند، در حالی که فرد دچار زیان می‌شود.
رفتار گله‌ای بیشتر در کدام گروه از سرمایه‌گذاران دیده می‌شود؟
افراد غیر متخصص و تازه وارد معمولا برای کسب سود بیشتر، از رفتار جمعی سرمایه‌گذاران پیروی می‌کنند.
افراد حرفه‌ای که تحت تاثیر رانت یا یک توصیه جمعی قرار می‌گیرند.
افرادی که طبق روانشناسی بازار، عدم کنترل هیجانات دارند و بدون تجزیه و تحلیل، اقدام به خرید یا فروش می‌کنند.
جمع‌بندی
یکی از عوامل نوسان‌های بازار، رفتار قبیله‌ای می‌باشد. طبیعتا بازاری با چنین رفتارهایی اصلا بازار منطقی نیست و رفتارهای هیجانی در آن مشاهده می‌شود. برای جلوگیری از چنین رفتارهایی بهتر است احساسات خود را کنترل کنید و از انجام هر گونه معاملات هیجانی بپرهیزید.