افزایش سرمایه از محل سود انباشته چیست؟ مدت زمان آن

شرکت‌ها به‌خصوص شرکت‌های پذیرش شده در بورس به ‌منظور بهبود ساختار مالی، تأمین منابع مالی برای طرح‌های خود یا نجات از ورشکستگی و انحلال، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. اگر شما هم در بازار سرمایه فعالیت می‌کنید حتماً با اصطلاحات افزایش سرمایه و تعدیل قیمت آشنا هستید. اگر جزو آن دسته از سهامدارانی هستید که تمایل دارید تعداد سهامتان بدون پرداخت هیچ‌گونه هزینه اضافی افزایش یابد، پیشنهاد می‌کنیم حتماً این مقاله از کارگزاری را تا انتها با دقت بخوانید.

تعریف افزایش سرمایه

نشان‌ دادن افزایش سرمایه در ترازنامه شرکت معمولاً برای سهامداران خبر خوشایندی نیست زیرا انتشار سهام اضافی، ارزش سهام موجود سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد. اما باید بگوییم که افزایش سرمایه هرچند باعث کاهش قیمت سهم می‌شود اما منجر به افزایش بازده حقوق صاحبان سهام و همچنین تعداد سهام خواهد شد.

هر شرکتی که قصد افزایش سرمایه داشته باشد، باید تعدادی سهام جدید منتشر کند و با فروش سهام جدید، بتواند هدف تأمین مالی برای شرکت را محقق سازد.

به‌ طور کلی چهار نوع افزایش سرمایه وجود دارد:

• از محل سود انباشته (سهام جایزه)
• از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهام‌داران (حق‌تقدم)
• از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
• روش صرف سهام

افزایش سرمایه از محل سود انباشته

طبق ماده 140 قانون تجارت، شرکت‌های سهامی سودده موظف هستند هرسال درصدی از سود سالانه خود را در حساب سود انباشته ذخیره کنند تا به هنگام نیاز (برای مثال توسعه خدمات و طرح‌ها) طبق نظر و تصمیم هیئت‌ مدیره و سهامداران شرکت، از این مبلغ استفاده کنند یا آن را بین سهامداران شرکت تقسیم کنند. اینکه هر شرکت چه میزان سود انباشته دارد را در صورت مالی شرکت‌ها می‌توانید مشاهده کنید. در این روش تأمین مالی شرکت انجام می‌شود اما پولی از سهامدار دریافت نخواهد شد. تنها تأثیر آن بر صورت مالی به این شکل است که مبلغ از سود انباشته کسر و به آیتم سرمایه (حقوق صاحبان سهام) اضافه می‌شود.

به همین ترتیب جمع مبلغ حقوق صاحبان سهام در نهایت ثابت خواهد بود و نسبت به قبل تغییری نخواهد کرد. فقط جابجایی در اقلام صورت وضعیت مالی اتفاق خواهد افتاد. به زبان ساده‌تر در افزایش سرمایه از محل سود انباشته تغییری در درصد دارایی سهامدار ایجاد نمی‌شود. در واقع افزایش سرمایه از محل سود انباشته این‌گونه تعریف می‌شود که هرگاه شرکت از سود خوبی برخوردار باشد، می‌تواند از سود انباشته شده، جهت تأمین مالی شرکت بهره برد و اقدام به افزایش سرمایه کند. بدین ترتیب درصد زیادی از سود شرکت که در سال‌های اخیر کسب شده است، مجدد به چرخه فعالیت شرکت وارد می‌شود.

در این افزایش سرمایه هیچ پولی از سهامدار دریافت نخواهد شد و نقدینگی جدید وارد شرکت نمی‌شود اما سهام جدید منتشر می‌شود که بین سهامداران تقسیم خواهد شد. به سهام جدید منتشر شده، سهم جایزه گفته می‌شود. چون در این افزایش سرمایه بدون دریافت هیچ مبلغی، به سهامدار سهم جدید تعلق می‌گیرد، یکی از بهترین نوع افزایش سرمایه محسوب می‌شود.

هدف از افزایش سرمایه از سود انباشته، افزایش تعداد سهام و ارزش اسمی و کاهش قیمت سهم می‌باشد که همین امر موجب افزایش جذابیت سهم برای سرمایه‌گذار می‌شود.

قیمت سهام پس از اعمال افزایش سرمایه از سود انباشته

در افزایش سرمایه از محل سود انباشته، به این دلیل که باید درصد مالکیت سهامداران قبل و بعد از افزایش سرمایه ثابت بماند، تعداد سهام بعد از افزایش سرمایه از محل سود انباشته به نسبت درصد افزایش سرمایه، افزایش پیدا خواهد کرد و میزان دارایی سهامدار تغییری نخواهد کرد.

به همان نسبت که قیمت سهم کاهش می‌یابد، تعداد سهم سهامداران افزایش پیدا می‌کند. حاصل‌ضرب تعداد سهم در قیمت قبل از افزایش سرمایه باید برابر با حاصل‌ضرب تعداد جدید سهام در قیمت پس افزایش سرمایه باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص قیمت سهام پس از افزایش سرمایه به مقاله «قیمت سهم بعد از افزایش سرمایه» مراجعه کنید.

محاسبه قیمت سهم پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته

مثال: فرض کنید شرکتی تصمیم به افزایش سرمایه 38 درصدی از محل سود انباشته دارد. قیمت سهم پیش از برگزاری مجمع عمومی فوق العاده 2 هزار ریال می‌باشد.

سهامداری دارای 1000 سهم 20 هزار ریالی است؛ بنابراین قیمت تئوریک سهم بعد از اعمال افزایش سرمایه به شکل زیر محاسبه می‌شود:

0.38=  100 / 38=   A

20000/ (1+ 0.38) = 14492 = قیمت جدید هر سهم

قیمت تئوری سهم 14492 ریال می‌باشد اما قیمت سهم در روز بازگشایی با توجه‌ به میزان عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد. ممکن است کمتر یا بیشتر از این مبلغ تعیین شود.

در صورتی ‌که قیمت سهم در روز بازگشایی، بیشتر از قیمت تئوریک باشد، سهامدار سود خواهد کرد. همچنین در صورتی ‌که قیمت بازگشایی کمتر از قیمت تئوریک باشد، سهامدار زیان خواهد کرد.

شخصی که هزار سهم داشته، اکنون پس از افزایش سرمایه دارای 1380 سهم خواهد شد، بدون آنکه هزینه‌ای بابت 380 سهم اضافی پرداخت نمایید.

مدت‌زمان افزایش سرمایه از محل سود انباشته

تصمیم به افزایش سرمایه و صورت‌ جلسه افزایش سرمایه شرکت در مجمع‌ عمومی فوق‌العاده به امضای هیئت‌ رئیسه مجمع می‌رسد و حداکثر ظرف یک ماه باید به اداره ثبت شرکت‌ها تحویل داده شود.

اگر افزایش سرمایه کمتر از ۱۰۰ درصد باشد، تقریباً بعد از دو هفته سهام جایزه به پورتفوی شما اضافه خواهد شد اما درصورتی‌که درصد افزایش سرمایه بیش از 100 درصد باشد، بیش از 2 ماه (حدود سه الی چهار ماه) زمان نیاز است تا پس از تأیید شرکت سپرده‌گذاری، سهام جایزه به پورتفوی سهام دارد اضافه گردد.

فروش سهام جایزه بعد از اعمال بر روی پورتفوی امکان‌پذیر است اما فروش سهام عادی از همان زمان برگشت از مجمع و بازگشایی سهم امکان‌پذیر می‌باشد.

به‌ تمامی سهامداران سهام جایزه تعلق می‌گیرد اما برای فروش آن باید تا زمان تبدیل‌شدن به سهام عادی صبر کرد و بعد تصمیم به نگهداری یا فروش سهام جایزه اضافه شده بگیرید.

 مدارک لازم برای ثبت افزایش سرمایه شامل:

 آگهی روزنامه افزایش سرمایه

اظهارنامه افزایش سرمایه

مزایا و معایب افزایش سرمایه از محل سود انباشته

لزوماً تصمیم هیئت‌ مدیره برای افزایش سرمایه خوب یا بد نیست. در صورتی ‌که شرکتی قصد داشته باشد ساختار مالی خود را به صورت بهینه اصلاح کند و موجب توسعه یا کاهش بدهی‌ها شود، برای سهام‌داران اتفاق مثبتی است. در صورتی‌ که مدیریت بهینه نباشد، تصمیم به افزایش سرمایه نشان از عملکرد ضعیف شرکت خواهد بود.

مزیت‌های افزایش سرمایه از محل سود انباشته:

• با افزایش حساب شرکت، اعتبار شرکت نیز افزایش می‌یابد.
• کاهش قیمت هر سهم، موجب ترغیب سهامداران برای خرید سهم می‌شود و می‌تواند موجب افزایش قیمت سهم نیز شود.
• کاهش قیمت سهم موجب ایجاد پتانسیل برای شرکت می‌شود که در بلندمدت به قیمت قبل بازگردد.
• در این روش سهامدار بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای دارای تعداد سهام بیشتری خواهد شد و نسبت به افزایش از محل آورده نقدی، سهم اضافه شده زودتر به سهم عادی تبدیل می‌شود.
• برای سهامداران جذابیت بیشتری دارد چون بابت سهام اضافه شده پولی پرداخت نخواهند کرد.
• علاوه بر اینکه به توسعه فعالیت‌ها و سودآوری شرکت کمک می‌شود، تعداد سهم سهامدار نیز اضافه می‌شود و درصد مالکیتش حفظ می‌شود. به همین خاطر هم برای شرکت و هم برای سهامدار جذابیت دارد.
• کمک به توسعه و سودآوری شرکت که همانا هدف اصلی هر افزایش سرمایه‌ای است.
• خریداران بیشتری برای خرید سهام شرکت ترغیب می‌شوند و همین دلیل می‌تواند باعث افزایش و رشد قیمت سهام در بازار بورس و سرمایه باشد.

معایب افزایش سرمایه از سود انباشته:

• در صورتی‌ که افزایش سرمایه بیش از 100 درصد باشد، حداقل به مدت دو ماه سهم قفل خواهد بود. امکان معامله آن را نخواهید داشت؛ بنابراین اگر به سرمایه خود به مدت حداقل 2 ماه نیاز ندارید، در این افزایش سرمایه شرکت کنید.
• پس از آنکه سهم بعد از 2 ماه بازگشایی شد، سهم جایزه تعلق‌ گرفته به شما بعد از گذشت 2 ماه قابل معامله خواهد بود و ممکن است بعد از 2 ماه، عرضه سهامداران افزایش یابد که این امر منجر به افت قیمت سهم شرکت می‌گردد.
• در این روش بر خلاف افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، نقدینگی جدیدی وارد حساب شرکت نمی‌شود و پولی می‌باشد که حاصل پس‌انداز شرکت طی سال‌های اخیر است.
• این افزایش سرمایه برای شرکت‌هایی که بازدهی و سود مناسبی ندارند قابل استفاده نخواهد بود و تنها برای شرکت‌هایی قابل استفاده است که سود اندوخته قابل‌ توجهی دارند.

جمع‌بندی

بنابراین، طبق توضیحات گفته شده، افزایش سرمایه از محل سود انباشته یکی از بهترین نوع افزایش سرمایه می‌باشد. شرکت‌های سودده طبق قانون تجارت درصدی از سود خود را در حساب سود انباشته ذخیره می‌کنند تا در موارد نیاز جهت پیشرفت طرح توسعه و یا تأمین مالی شرکت و جلوگیری از ورشکستگی، از این مبلغ پس‌انداز شده استفاده کنند.

در افزایش سرمایه از انباشته نقدینگی جدیدی وارد شرکت نخواهد شد و تنها در بخش اقلام سرمایه جابجایی رخ خواهد داد و از سود انباشته کسر و به حقوق صاحبان سهام اضافه می‌شود. در واقع تعداد سهام زیاد و قیمت هر سهم کاهش می‌یابد.

در این افزایش سرمایه بدون آنکه مبلغی از سهامدار دریافت شود، به وی سهم جایزه تعلق خواهد گرفت به همین خاطر افزایش سرمایه از محل سود انباشته هم به نفع سهامداران و هم خود شرکت است.