فعالیت در بازار‌های مالی و به خصوص بازار سرمایه بورسی نیازمند دانش تخصصی است و در این میان نکات آموزشی و تکنیک‌های بسیاری دست به دست هم می‌دهند تا در کنار همدیگر بتوانند شرایط را برای یک رقابت سالم و البته پر بازده در میان سرمایه گذاران بسیار این بازار فراهم کنند. یکی از این نکات آموزشی مهم برای موفقیت در بازار، حد ضرر متحرک است که برای پیشگیری از افزایش ضرر‌های مالی ضروری خواهد بود. اگر می‌خواهید بدانید حد ضرر متحرک چیست و نحوه کار با آن چگونه است، ما را همراهی کنید تا هر آنچه که به این مبحث مرتبط است را در خدمت شما عزیزان تشریح کنیم.
حد ضرر متحرک (Trailing stop loss) چیست؟
به طور طبیعی معاملاتی که در بازار بورس انجام می‌شوند به اندازه‌ای که امکان سوددهی دارند به همان اندازه نیز ممکن است دچار زیان شوند اما مسئله‌ای که در این میان اهمیت دارد این است که ضرر و زیان سرمایه گذار از یک حدی بالاتر نرود و به عبارت دیگر میزان ضرر به صورت کنترل شده مدیریت گردد. زمانیکه معامله‌گر بتواند به خوبی از حد ضرر متحرک استفاده کند می‌توان امیدوار بود که حتی در صورتیکه معامله انجام شده، زیان ده باشد مقداری از سرمایه به حالت سوددهی ذخیره شود.
به عبارت دیگر در کارکردی که برای این حد ضرر در نظر گرفته شده است با مدیریت ریسک و مدیریت معامله می‌توان جلوی ضرر را در یک محدوده‌ای گرفت و اجازه نداد که از آن محدوده افزایش پیدا کند؛ در این صورت است که می‌توانیم بگوئیم حد ضرر متحرک به عنوان نوعی محافظ برای سود معامله به کار می‌رود. حال شاید این سوال برای شما هم پیش بیاید که چرا این نوع از حد ضرر را متحرک می‌نامیم؟ در پاسخ باید گفت که در مجموع حد ضرر معمولی و حد ضرر متحرک تاحدود زیادی به هم شباهت دارند اما از آنجاییکه حد ضرر متحرک قابلیت تنظیم شدن با حرکت بازار را دارد، به آن متحرک می‌گوییم.
روش کارکرد حد ضرر متحرک
همانطور که گفتیم تفاوت اصلی حد ضرر متحرک که همان TRAILING STOP LOSS است با حد ضرر معمولی در قابلیت تنظیم نوع متحرک با نرخ بازار است؛ حال آنکه حد ضرر متحرک را بایستی تنها در نرخی پایین‌تر از نرخ بازار تعیین کرد. توجه داشته باشید تاکید می‌شود که تغییر حد ضرر متحرک توسط معامله‌گر بایستی در جهت رشد معامله باشد؛ به این معنا که اگر با خرید یک سهام، حد ضرر پایین‌تر از نرخ خرید تعیین می‌گردد اما در صورتیکه سهم مورد نظر با کاهش ارزش همراه گردد نمی‌توان هر ضرر متحرک را مجددا تغییر داد بلکه تنها در صورتی می‌توان این اقدام را انجام داد که ارزش سهام رو به رشد باشد.
مثال از حد ضرر متحرک
حال بیایید مسئله را با ذکر یک مثال تشریح کنیم بلکه بهتر متوجه روش کارکرد TRAILING STOP LOSS شوید. فرض کنید شما یک سهم مشخص را به نرخ ۶۰۰ تومان خریداری کرده اید. در این حالت برای پیشگیری از ضرر‌های بالا اقدام به تعیین ضرر متحرک به نرخی کمتر از نرخ خرید می‌شود؛ یعنی به طور مثال با انتخاب مبلغ ۵۶۰ تومان به عنوان حد ضرر متحرک از رسیدن ارزش سهام به کمتر از این مقدار پیشگیری به عمل می‌آید. حال منظور از متحرک بودن حد ضرر چیست؟ در همان مثال فرض کنید که ارزش سهام از ۶۰۰ تومان که نرخ خرید بوده است به ۶۵۰ تومان می‌رسد، در این حالت می‌توان حد ضرر را از ۵۶۰ تومان به مثلا ۶۲۰ تومان افزایش داد؛ یعنی حد ضرر در جهت رشد معامله قابلیت تنظیم دارد و به عبارت دیگر متحرک خواهد بود.
اگر بار دیگر ارزش سهام افزایش پیدا کند و به طور مثال به ۷۰۰ تومان برسد مجددا می‌توان حد ضرر متحرک را تغییر داد و بر روی ۶۷۰ تومان تنظیم کرد. توجه داشته باشید که در دو صورت معامله‌گر از معامله خارج می‌شود؛ در حالت اول تنظیم حد ضرر تا جایی ادامه پیدا می‌کند که نرخ سهام به حد سود برسد و در حالت دیگر نیز افت قیمت سهم به اندازه‌ای ادامه پیدا می‌کند تا به حد ضرر متحرک برسد.
کاربرد حد ضرر متحرک
حد ضرر تنها و تنها در جهت سوددهی سهام حرکت می‌کند و به این طریق می‌توان ضرر احتمالی پیش روی معاملات را محدود کرد؛ در واقع با تعیین حد ضرر به صورت اصولی و منطقی می‌توان محدوده‌ای را برای حرکت ارزش سهام تعیین کرد تا به این صورت در حالیکه روند رشد سهام در خلاف انتظار پیش رود بتوان ضرر و زیان احتمالی را محدود به مقدار خاصی کرد.
در واقع حد ضرر متحرک و یا همان TRAILING STOP LOSS یک ابزار پر کاربرد برای معامله گرانی است که فرصت تمام وقتی را برای رصد لحظه به لحظه بازار ندارند. در واقع اگر معامله‌گر بتواند به صورت پیوسته بازار را رصد کند می‌تواند از ضرر‌های بیش از حد جلوگیری کند که البته این رصد پیوسته بازار تا حدودی سختی و غیر منطقی به نظر می‌رسد اما با وجود TRAILING STOP LOSS به راحتی می‌توان به صورت خودکار و یا دستی اقدام به تعیین حد ضرر کرد.
ایجاد و اصلاح استاپ‌لاس به واسطه حد ضرر متحرک شرایط را به گونه‌ای فراهم می‌کند که نوسانات غیر منظره بازار توان تاثیرگذاری بر روی سود معامله‌گر را نداشته باشد و از طرف دیگر زیان‌های سنگین متوجه سرمایه او نشود. استفاده از TRAILING STOP LOSS زمانی بیشتر اهمیت خود را نشان می‌دهد که بازار دچار نوسانات شدید و پیوسته باشد؛ در این صورت است که با تنظیم حد ضرر میزان سود معامله‌گر حفظ و میزان ضرر او محدود می‌شود.
اشتباهات رایج در تعیین حد ضرر متحرک
گاهی‌عدم آشنایی کامل با قوانین تعیین حد ضرر متحرک موجب می‌شود تا در انتخاب آن برخی از خطاهای رایج را کاهش دهد؛ حال در ادامه برخی از این خطاها را شرح خواهیم داد:
- برخی از معامله گرانی که قدرت ریسک پایینی دارند، حد ضرر متحرک را بسیار نزدیک به نرخ خرید قرار می‌دهند اما این اقدام باعث می‌شود تا در صورت کاهش نرخ سهم، در مدت زمان کمی حد ضرر فعال گردد.
- برخی از سهم‌های موجود در بازار سهام به طور طبیعی دارای نوسانات زیادی در نرخ سهام است؛ حال در معاملات مربوط به سهام مورد ذکر در صورتیکه انتخاب حد ضرر معقولانه انجام نگیرد، با هرگونه نوسانی فعال می‌شود و این کار منطقی به نظر نمی‌آید. به عبارت دیگرعدم فعال شدن حد ضرر متحرک با نوسانات کوچک نشان از تنظیم درست آن دارد.
- انتخاب TRAILING STOP LOSS باید به گونه باشد که در صورت فعال شدن آن، حرکت کلی بازار دچار تغییراتی شود.
- تنظیم TRAILING STOP LOSS برای سهامی که تغییرات آن به نسبت کند‌تر صورت می‌گیرد، ارزش بیشتری خواهد داشت.
چند نکته کلیدی را برای تعیین حد ضرر متحرک به خاطر داشته باشید
برای کارکرد بهتر و منطقی‌تر در تعیین TRAILING STOP LOSS بهتر است که چند نکته را مد نظر خود قرار دهید:
- استراتژی شما در بازار مشخص کننده استفاده یاعدم استفاده از حد ضرر متحرک خواهد بود؛ به عبارت دیگر هدف شما از فعالیت در بازار می‌تواند مشخص کننده این تصمیم باشد و این موضوع کاملا موضوعی اختصاصی برای هر معامله‌گر به حساب می‌آید.
- همانطور که گفتیم معامله‌گر در دو حالت برای رسیدن به حد سود و حد ضرر باید از معامله خارج شود بنابراین این دو مکمل یکدیگر خواهند بود و بایستی در کنار تعیین حد ضرر نیز اقدام به تعیین سود کرد تا در نهایت چهارچوب فعالیت معامله‌گر مشخص گردد.
- برخی از نرم‌افزار‌ها به منظور تعیین تعیین TRAILING STOP LOSS به صورت خودکار استفاده می‌شوند اما قابلیت تنظیم دستی این مقدار نیز وجود دارد.
- انتخاب حد ضرر اولیه به مقداری کمتر از سطح حمایت، یک انتخاب قوی و منطقی به نظر می‌رسد.
- توجه داشته باشید که انتخاب حد ضرر متحرک خود نوعی امنیت خاطر را به وجود می‌آورد چرا که با تنظیم مقدار آن حتی اگر به صورت مداوم هم پیگیر سهام نباشید، اطمینان دارید که ضرری بیشتر از حد مشخص شده را متحمل نخواهید شد و در بدترین حالت با رسیدن به حد ضرر مشخص شده، از معامله خارج می‌شوید.
جمع‌بندی
کارکرد حد ضرر متحرک همانند حد ضرر معمولی خواهد بود با این تفاوت که حد ضرر متحرک قابلیت تغییر با نرخ سهام را خواهد داشت و به همین دلیل در صورتیکه روند بازار به گونه‌ای باشد که نرخ سهام بیشتر از نرخ خرید گردد، می‌توان حد ضرر را نیز افزایش داد. در طرف مقابل در صورتیکه روند بازار بر خلاف پیش بینی‌ها به سمت کاهش قیمت حرکت کند، با رسیدن نرخ سهم به حد ضرر متحرک، روند معامله برای معامله‌گر متوقف می‌شود و این موضوع می‌تواند تا حدود زیادی یک محدوده امنی را برای معامله‌گر تنظیم کند. توجه داشته باشید که TRAILING STOP LOSS نباید بسیار نزدیک به نرخ خرید تعیین گردد چرا که در غیر اینصورت با هر نوسان کوچک حد ضرر فعال می‌شود که چندان فایده‌ای نخواهد داشت. بنابراین انتخاب یک حد ضرر متحرک و حد سود منطقی برای سهام می‌تواند تا حدود زیادی محدوده سرمایه‌ای معامله‌گر را پوشش دهد و این همان چیزی است که ما انتظار داریم.
