در حسابداری مالی شرکت‌ها، محاسبات دقیق اهمیت زیادی دارد چرا که از زیان صاحبان شرکت جلوگیری می‌کند. یکی از محاسبات مهم در ساختار مالی هر شرکت، محاسبه سطح انتظار و میزان بازگشت سرمایه است.
محاسبه میانگین موزون هزینه سرمایه، یک راه مناسب برای تخمین میانگین بازدهی مورد انتظار سهامداران و سرمایه‌گذاران شرکت است. میانگین موزون هزینه سرمایه با سنجش عوامل مؤثر به شما می‌گوید که انتظار چه بازدهی و عملکردی از شرکت می‌رود.
با دانستن تخمینی بازدهی مورد انتظار، شرکت می‌تواند با بینش بهتری به انتخاب موضوع و پروژه‌ها و مدیریت مالی شرکت بپردازد. در ادامه میانگین موزون هزینه سرمایه را تعریف کرده و نحوه محاسبه و عوامل مؤثر بر آن را بررسی می‌کنیم.
میانگین موزون چیست؟/ هزینه سرمایه WACC چیست؟
میانگین موزون هزینه سرمایه یا WACC که مخفف عبارت Weighted average cost of capital است که به نرخ بازدهی مورد انتظار سهامدار و وام‌دهنده اشاره دارد.
این معیار با در نظر گرفتن ساختار سرمایه شرکت و میزان تأثیر سهام و بدهی، میانگینی از بازدهی انتظاری را برآورد می‌کند. این برآورد باعث می‌شود تا بتوان در بررسی افق شرکت و چالش‌های پیش‌رو آن، واقع‌نگر بود و مشکلات را بهتر شناسایی کرد.
با این حال، ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته به روش میانگین موزون چگونه است؟ در ادامه این مورد را بررسی خواهیم کرد.
نحوه محاسبه میانگین موزون هزینه سرمایه
برای محاسبه دقیق میانگین موزون هزینه سرمایه در حسابداری شرکت‌ها، نیاز به فرمول‌بندی دقیق آن دارید تا بتوانید با خیال راحت به عدد به دست آمده، اعتماد کنید. در ادامه با بررسی فرمول و نحوه محاسبه آن، بهتر می‌توانید به این مفهوم واقف شوید.
در ابتدا باید با ساختار سرمایه شرکت مورد نظر آشنا باشید. مهم است که بدانید چند درصد شرکت، از سهام تشکیل شده (به تفکیک سهام عادی و ممتاز) و همچنین چه بخشی مرتبط با بدهی است که خود شامل اوراق و وام‌های بلندمدت می‌شود.
سپس با به کار بردن نرخ‌های ذکر شده به همراه میزان مالیات، می‌توانید WACC را به صورت ساده محاسبه کنید.
فرمول میانگین موزون هزینه سرمایه
اکنون لازم است تا با فرمول هزینه سرمایه و اجزای آن آشنا شوید.
(مالیات -1)*(نرخ بازده وام دهندگان * ساختار بدهی شرکت)=WACC
(نرخ بازده مورد درخواست سهامدار *ساختار درصد سهام) +
همان‌طور که مشاهده کردید، هر کدام از این موارد به اطلاعات مشخصی ارجاع می‌دهد. کافی است که هر کدام از این موارد را محاسبه و در فرمول قرار دهید. آن گاه عدد حاصل برابر با WACC است.
جهت درک بهتر روش میانگین موزون یک نمونه حل می‌کنیم. به عنوان مثال ساختار سرمایه یک شرکت شامل 40 درصد بدهی و 60 درصد سهام است. نرخ بازده مورد انتظار سهامدار 16 درصد و نرخ بازده مورد درخواست بانک 10 درصد است. در صورتی که نرخ مالیات 20 درصد باشد، میانگین موزون هزینه سرمایه چقدر است؟
WACC=(0.4×10%)×(1-20%)+(0.6×16%)=12.8
عوامل مؤثر در میانگین موزون هزینه سرمایه
برای شناخت بهتر مفهوم میانگین موزون در حسابداری، باید با عواملی که در محاسبه دخیل هستند، بیشتر آشنا شوید.
ساختار سرمایه شرکت
میانگین موزون هزینه سرمایه یک میانگین وزنی است؛ به عبارتی وزن سرمایه و بدهی در این فرمول لحاظ شده است و این دو تأثیر یکسانی در میانگین نهایی ندارند. به همین علت، ساختار سرمایه شرکت از اهمیت بسیاری برخوردار می‌شود.
برای مثال شرکتی که 10% ساختار سرمایه آن را بدهی تشکیل بدهد، میانگین موزون هزینه سرمایه متفاوتی با شرکتی که 30% ساختار سرمایه آن بدهی است، خواهد داشت. بنابراین هرچه شرکت نرخ بدهی کمتری داشته باشد، می‌توان به بهبود WACC و به تبع ریسک کمتر، امید بیشتری داشت.
میزان تورم و نرخ بهره بازاری
هرچه تورم بالاتر باشد، انتظارات تورمی ایجاب می‌کند تا نرخ بازدهی بالاتری در جامعه ایجاد شود. به همین علت، میزان تورم اثر مهمی بر میانگین موزون هزینه سرمایه می‌گذارد.
اگر نرخ بهره بازار کاهش یابد، میانگین موزون هزینه سرمایه نیز به همان میزان کاهش می‌یابد و ریسک فعالیت شرکت را کاهش می‌دهد.
میزان مالیات
هزینه مالیات در فرمول میانگین موزون هزینه سرمایه لحاظ شده است؛ بنابراین بدیهی است که تأثیر به‌سزایی در این معیار داشته باشد.
نرخ مالیات می‌تواند ناشی از نرخ بهره و تورم یا وضعیت اقتصادی متغیر باشد. به همین علت، هر یک از این موارد غیرمستقیم بر میزان میانگین موزون هزینه سرمایه تاثیر خواهند داشت.
وضعیت در بازار سهام
از آن‌جایی که در فرمول نرخ فعلی بازار سهام شرکت لحاظ شده است، وضعیت شرکت در بازار سهام اهمیت پیدا می‌کند. توجه کنید که نرخ بازدهی مورد انتظار سهامداران به صورت وزنی بر اساس وضعیت بازار سهام لحاظ شده است.
میزان و نوع بدهی شرکت
می‌دانید که بدهی بر میزان میانگین موزون هزینه سرمایه مؤثر است. با این حال، میزان بدهی و نوع بدهی اهمیت زیادی دارد. اگر میزان بدهی از حد توان بازپرداخت شرکت فراتر رود یا شرایط بازپرداخت و نوع بدهی به گونه‌ای دشوار باشد، ریسک فعالیت‌های شرکت افزایش می‌یابد.
برخی از شرایط وام می‌تواند به این صورت طراحی شود که در صورت بازپرداخت نشدن وام، یک سهم مدیریتی به وام‌دهنده اعطا شود. این موضوع می‌تواند باعث اختلال در فرآیندهای مدیریتی شرکت یا افزایش ریسک شود. به همین علت شرکت‌ها در دریافت چنین وام‌هایی بسیار با احتیاط عمل می‌کنند.
معایب میانگین موزون هزینه سرمایه
محاسبه میانگین موزون هزینه سرمایه آسان‌تر از واقعیت آن به نظر می‌رسد. هرچند با استفاده از میانگین موزون هزینه سرمایه می‌توان تقریب مناسبی برای سنجش میزان سوددهی هر پروژه به دست آورد. اما این نوع محاسبه معایب و محدودیت‌هایی دارد که کار را دشوار می‌کند.
عدم قطعیت در بخشی از فرمول
در فرمول WACC مشاهده کردید که بازدهی مورد انتظار سهامداران برای محاسبه میانگین موزون هزینه سرمایه لازم است. اما نکته اساسی این است که بازدهی مورد انتظار سهامدار، مقدار مشخصی ندارد.
این عدم قطعیت در محاسبه این بخش از فرمول، کل فرمول را مورد شک قرار می‌دهد. با این حال، همچنان میانگین هزینه سرمایه می‌تواند دید مناسبی از میزان سوددهی لازم برای انتخاب پروژه‌های متفاوت بدهد، اما این مورد قطعیتی ندارد.
به همین علت برای سرمایه گذاری در یک شرکت، تنها نباید به یک عامل مانند میانگین موزون هزینه سرمایه توجه کرد و لازم است که معیارهای دیگری نیز سنجیده و محاسبه شوند.
عدم ثبات در نرخ‌های بازار
عدم ثبات در قیمت‌های بازار از دیگر معایب میانگین موزون هزینه سرمایه است که محاسبه آن را با خطا مواجه می‌کند. نرخ بازار به صورت مداوم تغییر می‌کند. در واقع ارزش روز بازار سهام و نرخ بهره در بازارهای داخلی با نوسان همراه هستند. از این رو، محاسبه یک‌باره فرمول میانگین موزون هزینه سرمایه نمی‌تواند راهگشا و دقیق باشد.
چه کسانی از میانگین موزون هزینه سرمایه استفاده می‌کنند؟
شاید برای شما سوال باشد که استفاده از این فرمول به کار چه کسانی می‌آید؟ مخصوصاً حالا که می‌دانید استفاده از آن بدون دردسر نیست، حتما کنجکاو هستید که برای چه مواردی می‌توان از آن بهره گرفت.
تحلیلگران اوراق بهادار از مشتریان وفادار WACC هستند. مخصوصاً تحلیلگران بنیادی از میانگین موزون هزینه سرمایه بسیار استفاده می‌کنند. آن‌ها برای سنجش ارزش سرمایه‌گذاری‌ها، از میانگین موزون هزینه سرمایه استفاده کرده و بازدهی قابل انتظار هر سرمایه‌گذاری را تخمین می‌زنند.
همچنین از میانگین موزون هزینه سرمایه می‌توان به عنوان نرخ تنزیل جریان‌های نقدی آینده برای تحلیل جریان نقدی تنزیل شده استفاده کرد تا ارزش خالص و فعلی یک کسب و کار به‌دست بیاید.
کاربرد دیگر میانگین موزون هزینه سرمایه در انجام محاسبات ارزش افزوده اقتصادی یا EVA است.
علاوه بر تحلیلگران بازار سرمایه، سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند از WACC به عنوان شاخصی برای سنجش یک موقعیت سرمایه‌گذاری استفاده کنند. به صورت ساده، میزان میانگین موزون هزینه سرمایه حداقل بازدهی مورد انتظار از شرکت برای سرمایه‌گذاران است.
جمع‌بندی
میانگین موزون هزینه سرمایه به صورت ساده بیان می‌کند که شرکت به ازای هر واحد سرمایه‌گذاری چه میزان سود باید محقق کند. به همین علت محاسبه آن برای مدیریت شرکت و همچنین برای تحلیل وضعیت بنیادی شرکت‌ها، از اهمیت بسیاری برخوردار است.
مدیریت شرکت با استفاده از میانگین موزون هزینه سرمایه، می‌تواند میزان سود خالص هر پروژه را بسنجد و سرمایه‌گذار نیز می‌تواند سطح انتظار خود برای سرمایه‌گذاری را بیازماید.
با وجود محدودیت‌هایی که در فرمول میانگین موزون هزینه سرمایه وجود دارد، نمی‌توان به‌سادگی از آن گذشت، چرا که همچنان شاخص مناسبی برای سنجش میزان بازدهی و ریسک فعالیت‌های هر شرکت است که برای تحلیلگر و سرمایه‌گذار کمک بزرگی محسوب می‌شود.
