نرخ بهره جذابیت هر سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهد. کسانی بیشترین بازدهی را از سرمایه خود کسب می‌کنند که نرخ بهره و تاثیر آن بر بازار سرمایه را رصد و تحلیل کنند. برخی برای فرار از ریسک‌های بازار به سراغ سرمایه‌گذاری در بانک می‌روند که طبیعتا سود کمی نیز کسب می‌کنند. درست است که سپرده‌گذاری در بانک یک راه امن برای کسب درآمد پایدار است اما نباید ارزش زمانی پول را نادیده بگیریم. با توجه به تورم، ارزش پول در طی زمان کاهش می‌یابد. از این رو فقط در زمان‌های خاصی سپرده‌گذاری در بانک می‌تواند سودمند باشند و در غیر این صورت متضرر می‌شویم. در این مقاله تصمیم داریم علاوه بر تعریف نرخ بهره و نرخ بهره بانکی 1402، به بررسی زمان منطقی برای سرمایه‌گذاری در بانک بپردازیم. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
نرخ بهره چیست؟
مبلغی که سرمایه‌گذاران در ازای واگذاری سرمایه خود طلب می‌کنند و همچنین پولی که بانک‌ها در ازای در اختیار گذاشتن سرمایه دریافت می‌کنند، بهره می‌گویند. در صورتی که این بهره دریافتنی بر حسب درصد بیان شود، به آن نرخ بهره می‌گویند.
نرخ بهره به زبان ساده، نشان‌دهنده درصدی است که برای امانت دادن پول به بانک یا فرد دیگری، باید به آن تعلق می‌گیرد. در واقع نرخ بهره یکی از عوامل تعیین کننده هزینه‌های وام‌گیری است.
بانک مرکزی با توجه به وضعیت اقتصاد کشور، میزان نرخ بهره را مشخص و اعلام می‌کند. تغییر در نرخ بهره بانکی در ایران موجب افزایش یا کاهش در حجم نقدینگی یا همان عرضه پول می‌شود.
انواع نرخ بهره
نرخ بهره در بازارهای مالی به انواع مختلفی همچون نرخ بهره اسمی، واقعی، موثر، طبیعی و تعادل تقسیم می‌شود که در ادامه به تعریف سه نوع پرکاربرد آن می‌پردازیم.
نرخ بهره اسمی
به میزان نرخ سودی که برای سرمایه‌گذاری و یا دریافت وام در نظر گرفته می‌شود، نرخ بهره اسمی می‌گویند.
نرخ بهره واقعی
زمانی که تورم را در نرخ بهره اسمی لحاظ کنیم، نرخ بهره واقعی به دست می‌آید. برای اینکار باید تورم را از نرخ بهره اسمی کسر کنیم.
نرخ بهره موثر
سرمایه‌گذاران می‌توانند طبق قرارداد، سود بدست آورده از سرمایه‌گذاری را در هر دوره مجدد سرمایه گذاری کنند. در این صورت در هر دوره به سرمایه اصلی و سود دوره‌های قبل، سود تعلق می‌گیرد. در این صورت سرمایه‌گذاران نسبت به نرخ طبیعی، سود بیشتری کسب می‌کنند.
نرخ سپرده بانکی سال 1402
نرخ سپرده بانکی براساس افق زمانی سرمایه‌گذاری متفاوت است. هر بانک با توجه به شرایط خود این نرخ بهره را کاهش یا افزایش می‌دهد. نرخ سپرده بانکی در سال 1402 با توجه به افق زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت به شرح زیر است:
کوتاه مدت عادی/ نرخ 5 درصد
کوتاه مدت سپرده سه ماهه/ نرخ 12 درصد
کوتاه مدت شش ماهه/ نرخ 17 درصد
بلندمدت یک ساله/ نرخ 20.5 درصد
بلندمدت دو ساله/ نرخ 21.5 درصد
بلندمدت سه ساله/ نرخ 22.5 درصد
محاسبه نرخ سپرده بانکی
محاسبه نرخ سپرده بانکی در افق زمانی کوتاه مدت یکسال و کمتر از آن کمی دشوار است. در این مقاله فرمول محاسبه نرخ سپرده بانکی کوتاه مدت را با یک مثال شرح می‌دهیم.
مدت زمان سرمایه‌گذاری× نرخ سود × مبلغ سرمایه‌گذاری تقسیم بر 365 = سود سپرده گذاری کوتاه مدت
به عنوان مثال فرض کنید که یک مشتری 100 میلیون تومان را در یک حساب کوتاه مدت سرمایه‌گذاری کرده است. حال اگر نرخ سود 15 درصد باشد و ماه را هم 30 روز در نظر بگیریم. سود ماهانه سرمایه‌گذاری را به روش زیر محاسبه می‌کنیم. ابتدا عدد 30 را در نرخ سود و میزان سرمایه‌گذاری ضرب کرده و حاصل آن را در 365 تقسیم می‌کنیم. در می‌یابیم که با سپرده 100 میلیون تومانی با نرخ سپرده 15 درصد، ماهانه یک میلیون و 232 هزار تومان سود دریافت می‌کنیم.
برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله: تفاوت نرخ بهره بانکی و بین بانکی را مطالعه کنید.
چه زمانی سرمایه‌گذاری در بانک منطقی است؟
نرخ بهره به دو نوع بهره اسمی و واقعی تقسیم می‌شود. نرخ بهره اسمی همان مبلغی که طبق اعلام بانک مرکزی به سپرده‌ها داده می‌شود. به عنوان مثال وقتی بانک سود یکساله را 20 درصد اعلام می‌کند، به آن نرخ بهره اسمی گفته می‌شود. در نرخ بهره واقعی تورم نیز در آن لحاظ می‌شود. اثر تورم در نرخ بهره غیرقابل انکار است و ایروینگ فیشر نخستین بار به این موضوع اذعان داشت. طبق این نظریه همبستگی زیادی بین نرخ بهره و تورم وجود دارد.
با توجه به اینکه در حال حاضر کشور دچار تورم بالایی است، باید پیش از تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری در بانک، تورم را از نرخ بهره اسمی کسر کنیم. در صورتی که این عدد مثبت بود، آن زمان فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری در بانک است. در غیراین صورت با وجود تورم، ارزش پول هر ساله کاهش می‌یابد.
به جدول تورم و سود سالانه بین سال‌های 1390 تا 1397 دقت کنید. در این سال‌ها زمانی که تورم بیشتر از نرخ بهره بود، ارزش پول سالانه کم می‌شد اما در سال‌های 1393 تا 1396 بهره واقعی مثبت است. بنابراین زمانی که بهره واقعی مثبت است، بهترین زمان برای سرمایه گذاری بدون ریسک در بانک است.
صندوق درآمد ثابت بخریم یا بانک سرمایه گذاری کنیم؟
سپرده‌گذاری در بانک برای افرادی که دانش مالی ندارند، نخستین گزینه است. سپرده‌گذاری در بانک با وجود نرخ بهره پایین دارای مزایایی همچون امنیت، تسهیل در تراکنش‌های مالی و دسترسی آسان دارد. این در حالی است که صندوق‌های درآمد ثابتی که اوراق آن از طریق بورس معامله می‌شود، سود بیشتری به سهامداران می‌دهد.
یکی از مزیت‌های صندوق‌های درآمد ثابت، محاسبه سود به روش موثر است. در صندوق درآمد ثابت که اوراق آن از طریق ETF معامله می‌شود، سود تجمیعی تعلق می‌گیرد. به بیان ساده‌تر، سود هر دوره جمع شده و در دوره بعدی به سود و اصل سرمایه، مجدد سود تعلق می‌گیرد. افرادی که کدبورسی دارند به راحتی می‌توانند اوراق صندوق‌ها را معامله کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.
تصمیم‌گیری بین سرمایه‌گذاری در بانک یا خرید اوراق صندوق درآمد ثابت به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:
- هدف سرمایه‌گذاری: فردی که به دنبال کسب درآمد ثابت است، اوراق صندوق درآمد ثابت و بانک هر دو می‌تواند گزینه خوبی باشد. اگر دسترسی سریع به پول برای سرمایه گذار در اولویت باشد، بانک گزینه بهتری است. در صندوق های درآمد ثابت دو روز پس از فروش اوراق مبلغ سرمایه‌گذاری شده به حساب شخصی واریز می‌شود.
- میزان ریسک: ریسک سرمایه گذاری در بانک و صندوق‌های درآمد ثابت یکی است و هر دو کم ریسک هستند.
- نرخ بهره: صندوق‌های درآمد ثابت از نظر سوددهی به دو صورت ساده و موثر تقسیم می‌شود. صندوق‌هایی که دوره تقسیم سود ندارند، به سود و اصل سرمایه در هر دوره مجدد سود تعلق می‌گیرد. یکی از صندوق‌های درآمد ثابت که سود آن به طور موثر محاسبه می‌شود، صندوق «سپر» است که اوراق آن در بورس معامله می‌شود.
در کل، تصمیم گیری بین خرید صندوق درآمد ثابت و سپرده‌گذاری در بانک بستگی به هدف سرمایه‌گذاری، میزان ریسک قابل قبول و نرخ بهره دارد. برای یافتن بهترین راه‌حل برای خود، بهتر است با مشاور مالی مشورت کنید و با توجه به شرایط خود، تصمیم‌گیری کنید.
