اقتصاد به دو دسته اقتصاد کلان و اقتصاد خرد دسته بندی می‌شود که برای پیش بینی اقتصاد باید با هر دو آشنا باشید. در دنیای امروزی که پیچیدگی‌های اقتصادی و اجتماعی به یک اوج نوین رسیده، مفهوم اقتصاد خرد به عنوان یک راهبرد برای توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی در جوامع محلی به شدت مورد توجه عموم مردم، اقتصاددانان و سیاستمداران قرار گرفته است.
اقتصاد خرد برخلاف اقتصاد کلان به بررسی مسائل ریز در خصوص تصمیم گیری می‌پردازد. در تعریف اقتصاد خرد و کلان به زبان ساده باید بگوییم، اقتصاد کلان Macroeconomics به بررسی روابط بازارها، خانوار، دولت و بنگاه‌ها در سطح ملی می‌پردازد در حالی که اقتصاد خرد Microeconomics به بررسی عرضه و تقاضا در یک بازار و علت تغییر رفتار مصرف کنندگان و تولید کنندگان با توجه به قیمت اشاره دارد.
پیش از این در مقاله‌ای به تعریف جامع اقتصاد کلان پرداختیم اما در این مقاله قصد داریم به سوال اقتصاد خرد چیست، پاسخ دهیم و به بیان تفاوت اقتصاد خرد و کلان بپردازیم. با ما همراه باشید.
اقتصاد خرد چیست؟
اقتصاد خرد Microeconomics رفتار مصرف کنندگان و بنگاه ها (تولیدکنندگان) را در بازار یک کالا مطالعه و بررسی می‌کنند. اقتصاد خرد به زبان ساده قصد دارد تعامل عرضه و تقاضا را نشان دهد. اقتصاددانان در اقتصاد خرد تصمیم دارند که علت خرید یک محصول و علت تولید آن را مورد بررسی قرار دهند.
در اقتصاد خرد پس از مطالعه علت خرید یک محصول و علت تولید آن توسط تولیدکنندگان به بررسی تاثیر تصمیمات بر بازار محصول می‌پردازند.
فرضیات علم اقتصاد
فرضیات علم اقتصاد مجموعه‌ای از فرضیات است که برای توضیح رفتارها و پدیده‌های اقتصادی در مدل‌ها و تحلیل‌های اقتصادی استفاده می‌شوند. در زیر به برخی از فرضیات عمومی در علم اقتصاد اشاره می‌شود:
فرضیه پایدار: بسیاری از مدل‌های اقتصادی بر این فرضیه استوارند که عوامل اقتصادی، مانند مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، همواره رفتار یکسانی دارند و سعی می‌کنند سود خود را به حداکثر یا هزینه خود را به حداقل برسانند.
اطلاعات کامل: بسیاری از مدل‌های اقتصادی بر این فرضیه استوارند که اطلاعات به‌طور کامل و درست در دسترس تمام عوامل اقتصادی است و هیچ نوع عدم قطعیتی وجود ندارد.
ایجاد بازار تعادلی: این فرضیه بر این اساس است که بازارها بهینه عمل می‌کنند و نیروهای بازار، مانند عرضه و تقاضا، به سرعت بازار را به تعادل می‌رسانند.
وجود رقابت: این فرضیه بر این استوار است که در بازارها، شرکت‌ها همواره به دنبال تقویت موقعیت خود و رقابت با دیگران هستند، اما در برخی موارد نیز همکاری و ائتلاف‌ها اتفاق می‌افتد.
به طور کلی، فرضیات در علم اقتصاد برای ساخت مدل‌ها و تحلیل‌های اقتصادی استفاده می‌شوند و اغلب به عنوان ابزاری برای بررسی پدیده‌های اقتصادی و پیش‌بینی رفتار عوامل اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بررسی مدل عرضه و تقاضا در اقتصاد خرد
عرضه و تقاضا در اقتصاد یک مدل اقتصادی است که اثر قیمت را بر عرضه و رقابت نشان می‌دهد. در این مدل، قیمت بر میزان تقاضا و بر تولید از طرف عرضه کننده اثرگذار است. در مدل عرضه و تقاضا، در صورتی که تقاضا بیشتر از عرضه باشد، قیمت افزایش و در صورتی که عرضه بیشتر از تقاضا باشد قیمت کاهش پیدا می‌کند.
اقتصاد براساس تلاقی عرضه و تقاضا در قیمت و مقدار تولید ایجاد و در نهایت در یک نقطه به تعادل می‌رسد که به آن نقطه تعادلی می‌گویند. در شکل زیر به نقطه تعادلی اشاره شده است.
در نظر داشته باشید که بالاتر از نقطه تعادلی مازاد عرضه و در پایین تر از نقطه تعادلی مازاد تقاضا زود دارد. نقطه تعادلی به زبان ساده به این صورت شکل می‌گیرد که اگر قیمت بیش از حد کاهش یابد، تقاضا برای محصول افزایش پیدا می‌کند، همچنین اگر قیمت افزایش یابد، تقاضا کم می‌شود.
در خصوص خط عرضه هم باید بدانید که اگر قیمت افزایش یابد، تولیدکنندگان علاقه بیشتری به تولید دارند، بنابراین در بالای نقطه تعادلی، مازاد عرضه داریم. همچنین اگر قیمت کاهش یابد، علاقه برای تولید کم می‌شود اما مصرف کنندگان علاقمند به مصرف بیشتر هستند. در این صورت زیر نقطه تعادلی، مازاد تقاضا خواهیم داشت.
مثال برای اقتصاد خرد
برای درک بهتر اقتصاد خرد به این مثال توجه کنید. خانوارها به مصرف گوشت قرمز و دامپروران به تولید آن می‌پردازند. جالب است بدانید که در میزان مصرف گوشت و تولید آن ارتباطی وجود دارد. زمانی که قیمت گوشت قرمز افزایش پیدا می‌کند، خانوارها تمایل کمتری به خرید دارند اما با توجه به رشد قیمت، تولیدکنندگان علاقمند به تولید بیشتر هستند.
اقتصاددانان در اقتصاد خرد علت تغییر رفتار مصرف کننده و تولیدکننده را براساس افزایش قیمت را مورد بررسی قرار می‌دهند تا به یک الگوی مشخص برسند. با افزایش قیمت محصولات، تصمیمات تولیدکنندگان و مصرف کنندگان یکسان نخواهد بود. بلکه الگوی رفتاری در هر محصول با توجه به کشش عرضه و کشش تقاضا متفاوت است.
انواع کشش در اقتصاد خرد
- کشش عرضه
- کشش تقاضا
- کشش درآمد
- کشش متقاطع
تفاوت اقتصاد خرد و اقتصاد کلان
اقتصاد خرد و کلان دو رویکرد متفاوت در مطالعه و تحلیل اقتصاد هستند که هر کدام ویژگی‌ها و تمرکزهای خود را دارند. در ادامه، تفاوت‌های اصلی بین این دو مفهوم بیان می‌شود:
| تفاوت | اقتصاد خرد | اقتصاد کلان |
| مقیاس | بررسی در مقیاس کوچک (خانواده و تولیدکننده) | بررسی در مقیاس بزرگ (خانواده، بنگاه، دولت، صادرات و واردات) |
| موضوعات مورد بررسی | حفظ منابع محلی، ایجاد اشتغال، حمایت از کسب و کارها، توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع | رشد اقتصادی، تورم، بیکاری، سیاست‌های مالی و پولی و ... |
| رویکرد تحلیلی | تحلیل به صورت کمی و کیفی در سطح محلی | تحلیل به صورت کمی و کیفی و با داده های بزرگ (اطلاعات مالی و بین‌المللی) |
معرفی کتاب اقتصاد خرد
مطالعه کتاب اقتصاد خرد به زبان ساده یکی از موارد بسیار مهم برای هر فردی است، زیرا این کتب به افراد کمک می‌کنند تا درک بهتری از مفاهیم اقتصادی پایه‌ای داشته باشند و توانایی تحلیل مسائل اقتصادی را پیدا کنند. در ادامه به معرفی چند کتاب اقتصاد خرد می‌پردازیم:
1- کتاب مبانی علم اقتصاد
کتاب اقتصاد «مبانی علم اقتصاد» جزو پرفروش‌ترین کتاب‌ها در خصوص اقتصاد خرد و اقتصاد کلان است. در این کتاب به مباحث مختلفی همچون بیکاری، تورم، اقتصاد و ... اشاره شده است. کتاب مبانی علم اقتصاد توسط گریگوری منکیو نوشته و توسط انتشارات نشر نی به چاپ رسیده است.
2- کتاب تئوری و مسائل اقتصاد خرد
کتاب «تئوری و مسائل اقتصاد خرد» به مطالعه رفتار اقتصادی مصرف کنندگان و بنگاه های تجاری در یک اقتصاد آزاد پرداخته است. این کتاب نوشته دومینیک سالواتوره بوده که توسط حسن سبحانی ترجمه شده است.
3- کتاب اصول علم اقتصاد (کتاب آموزش اقتصاد خرد)
کتاب اصول علم اقتصاد تالیف دکتر علی دهقانی مناسب دانشجویان رشته‌های حسابداری، مدیریت، مالی، مهندسی صنایع و ... است. این کتاب جزو بهترین کتاب های آموزشی اقتصاد خرد می‌باشد.
4- نظریه اقتصاد خرد
کتاب نظریه اقتصاد خرد به قلم چارلز فرگوسن و جان گولد می‌باشد که به عنوان یک کتاب درسی در آموزش اقتصاد کاربرد دارد. این کتاب در خصوص نظریه قیمت نئوکلاسیک و تحلیل عمومی قیمت‌ها مطالبی را برای دانشجویان عنوان کرده است که می‌تواند برایشان مفید واقع شود. کتاب نظریه اقتصاد خرد توسط انتشارات مرکز نشر دانشگاهی به چاپ رسیده است.