عرضه اولیه سهام شرکت‌ها یک گزینه مطلوب برای سرمایه‌گذاران است و به دلیل سودهای مطلوب مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. سرمایه گذاران جهت خرید عرضه اولیه باید در یک کارگزاری عضویت داشته باشند. سرمایه گذاران تازه وارد سوالات متعددی پیرامون نحوه خرید عرضه اولیه دارند که در این مقاله به آنها می‌پردازیم.
عرضه اولیه چیست؟
شرکت‌ها برای ورود به بازار سرمایه باید بخشی از سهام خود را در بازار بورس عرضه کنند. اطلاعیه‌ای پیرامون عرضه اولیه و مراحل پذیرش آن توسط سازمان بورس و اوراق بهادار، دو روز کاری قبل از عرضه در سامانه کدال از طریق ناظر بازار، اعلام میشود. سهامداران در روزهای پیش از عرضه به صورت آفلاین و در روز عرضه می‌توانند به صورت آنلاین ثبت سفارش کنند.
آیا امکان خرید عرضه اولیه از چند کارگزاری وجود دارد؟
با توجه به سودی که از خرید عرضه اولیه نصیب سهامداران میشود، ممکن است این سوال ایجاد شود که آیا میشود از دو کارگزاری عرضه اولیه خرید یا خیر؟
واقعیت این است که نمی‌توان از چند کارگزاری سهم عرضه اولیه خرید و هر فرد تنها می‌تواند در یک کارگزاری سفارش ثبت عرضه اولیه را انجام دهد. زیرا هر سرمایه‌گذار یک کد بورسی مختص به خود دارد که با استفاده از کد ملی آن را ثبت کرده و در کارگزاری احراز هویت نموده است.
آیا می توان در دو کارگزاری ثبت نام کرد؟
در پاسخ به سوال اینکه آیا میتوان همزمان از دو کارگزاری استفاده کرد، با بگوییم که این امکان وجود دارد که سهامداران در کارگزاری‌های مختلف ثبت نام نمایند و مراحل احراز هویت را انجام دهند، اما نهایتاً فقط یک کد بورسی دریافت می‌کنند. سهامداران با ثبت نام در چند کارگزاری می‌توانند سهام خریداری کنند اما برای عرضه اولیه فقط در یک کارگزاری مجاز به ثبت سفارش هستند. در صورتی که سرمایه گذاران تقاضای خرید سهام بیشتر از یک سهم تازه عرضه شده را دارند باید در روز معاملامتی بعد اقدام به ثبت سفارش کنند.
سرمایه گذاران باید در نظر داشته باشند که به طور همزمان امکان داشتن چند حساب بورسی وجود دارد اما سهام در کارگزاری امکان فروش دارد که کارگزار ناظر سهام باشد. به زبان ساده تر، زمانی که سهم x را از کارگزاری y خریداری می‌کنیم امکان فروش این سهم در کارگزاری‌های دیگر وجود ندارد. تنها شرط فروش سهم در کارگزاری‌های دیگر تغییر کارگزار ناظر است.
نحوه خرید عرضه اولیه
پیش از این عرضه اولیه به صورت حراج با اولویت زمان و کشف قیمت حقیقی سهم توسط سرمایه‌گذارانی که برای اولین بار سهم را خریداری می‌کردند، مشخص می‌شد. سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و سهام عرضه شده، سهمیه هر کد بورسی در ساعت سفارش‌گذاری اعلام می‌گردید.
اما به تازگی برای خرید عرضه اولیه از روش بوک بیلدینگ استفاده میشود. یعنی یک بازه قیمتی برای سهم توسط ناظر بازار مشخص میشود و سهامداران در قیمت‌های مختلف این بازه می‌توانند سفارشات خود را ثبت نمایند.
بعد از اعلام زمان عرضه اولیه که جزئیات آن در پیام ناظر مشخص میشود، سهامدار باید موجودی حساب نزد کارگزاری را افزایش دهد، سپس با توجه به قیمت اعلام شده و تعداد سهمی که برای هر کد مجاز است، سفارش عرضه اولیه را ثبت نماید.
در خرید عرضه اولیه به نکات زیر توجه کنید:
- با توجه به استقبال بالایی که از خرید عرضه اولیه میشود، معمولاً سهامداران بالاترین قیمت بازه را انتخاب می‌کنند و طبیعتاً به افرادی که سفارش قیمت کمتری می‌زنند، سهمی تعلق نمی‌گیرد.
- میزان عرضه و تقاضا نیز طوری تنظیم شده است که هر سهامدار تعداد مشخصی سهام می‌تواند سفارش دهد و در صورتی که فردی، سفارشی بیش از این تعداد را ثبت کند، هیچ سهمی به وی تعلق نمی‌گیرد.
- سهامداران در وارد کردن قیمت باید دقت داشته باشند و حتماً قیمت را به ریال وارد کنند. بعد از ارسال سفارش میتوان لیست سفارشات در پرتفوی را برای اطمینان از درست بودن مندرجات سفارش بررسی نمود.
- بعد از پایان زمان اعلام شده برای خرید، تخصیص سهام برای هر کد بورسی انجام میشود. تعداد شرکت‌کنندگان و قیمت و حجم اعلام شده توسط آنها، میزان سهم توزیع شده بین سهامداران را مشخص می‌کند. اما معمولاً تعداد سهم مساوی بین سهامداران توزیع میشود.
- سرمایه‌گذاران برای خرید عرضه اولیه باید حدود 5 درصد از کل مبلغ خرید عرضه اولیه را به عنوان کارمزد پرداخت کنند.
سودآوری عرضه اولیه چقدر است؟
به طور کلی سودآوری هر سهمی را میزان عرضه و تقاضا مشخص می‌کند. در روزهای بعد از عرضه اولیه و مشخص شدن تعداد سهمی که به هر فرد می‌رسد، خرید و فروش سهم محدودیتی از نظر حجم ندارد و به راحتی میتوان آن را خرید و فروش کرد. اما با توجه به استقبال زیادی که از عرضه اولیه میشود تا چند روز، سهم با حداکثر دامنه نوسان یعنی مثبت 5 درصد معامله میشود. بنابراین میتوان انتظار صف خرید چند روزه از سهم‌های عرضه اولیه داشت.
جمع‌بندی
به طور کلی امکان خرید عرضه اولیه از چند کارگزاری وجود ندارد زیرا هر فرد تنها یک کد بورسی دارد. به منظور خرید تعداد سهم بیشتر از عرضه اولیه، میتوان در روزهای بعد از عرضه اولیه، اقدام به ثبت سفارش و خرید سهم کرد.
سهامداران می‌تواند یک کد بورسی داشته باشند اما محدودیتی در دریافت کد سهامداری ندارند. همان طور که گفته شد امکان خرید یک سهم در دو کارگزاری حتی در عرضه اولیه وجود ندارد.
