در بازار سرمایه همواره شرکت های کوچک و متوسط (SME) در کنار شرکت‌های بزرگ، رقابت و رشد می‌کنند. فعالیت در این زمینه معمولاً از تیم‌های جوان و پویا و نیز سرمایه‌های خرد آغاز می‌شود و در مسیر رشد و توسعه قرار می‌گیرند. SME به نوعی از بازار اقتصادی گفته می‌شود که در آن نقش این دست از شرکت‌ها بسیار پررنگ دیده می‌شود.SME دارای قوانین و مزایای خاص خود است که در این مقاله به جزئیات آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
SME چیست؟
ابتدا بگوییم که SME مخفف چیست؛ این کلمه مخفف عبارت Small & Medium Enterprises و معنی sme بنگاه های کوچک و متوسط است. این مفهوم، شامل تمامی کسب و کارهای اقتصادی کوچک و متوسط اعم از صنعتی، فناوری، گردشگری، کشاورزی می‌باشد که در بازار اقتصادی ورود و فعالیت می‌کنند.
شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها یکی از مهم‌ترین مثال‌ها برای شرکت‌های SMEs، محسوب می‌شوند که می‌توانند با سرمایه خرد و میزان کارمندان اندک راه‌اندازی شوند و مسیر توسعه خود را پیش بگیرند. طبق تعریف بانک مرکزی ایران، شرکت‌هایی که پرسنل کمتر از 50 نفر را دارند جزو دسته شرکت‌های SME قرار می‌گیرند. این بنگاه‌ها معمولاً با داشتن کارمندان جوان و با انگیزه، سعی دارند تا با تعریف کردن نقشه راه خود، از مقیاس کوچک با سرمایه خرد، تبدیل به شرکت‌های بزرگ با سرمایه کلان شوند. به همین خاطر توجه به شرکت‌های SME از طرف دولت‌ها راه را برای پیشرفت اقتصادی و پویایی چرخه کسب‌وکار هموار می‌کند.
طبق تعریف معیارهای جهانی، شرکت‌های SME، با توجه به فاکتورهایی مثل میزان سرمایه، تعداد کارمندان و میزان فروش سالیانه، مشخص می‌شوند. هر چقدر میزان سرمایه کمتر باشد آن شرکت جزو کسب و کارهای کوچک و به نسبت افزایش سرمایه و میزان فروش، جزو کسب و کارهای متوسط و یا بزرگ قرار می‌گیرد.
قوانین بازار SME
بازار فرابورس ایران با راه‌اندازی سامانه‌ای برای بازار SME، فرصتی را فراهم کرد تا کسب و کارهای خرد و متوسط بتوانند در بازار اقتصادی حضوری فعال داشته باشند و این بازار جزوی از بازار فرابورس به حساب می‌آید.
این بازار با هدف حمایت و پویایی این نوع کسب و کارها و پیداکردن جایگاهی مناسب برای آنها تشکیل شده است. امروزه بنگاه‌های کوچک و متوسط نقش غیر قابل انکاری در توسعه و رشد فناوری و پیشرفت اقتصادی دارند و از همین رو نیازمند توجه بیشتر از سمت دولتمردان دارند. در این راستا ایجاد بازار SME باعث رونق این نوع کسب و کارها شده است و دارای قوانین خاص خود می‌باشد.
قوانین و مقرراتی که در بازار بورس و فرابورس اجرا می‌شود، تفاوت زیادی با بازار SME دارد. یکی از قوانین مهم در این بازار، عدم خرید و فروش سهام توسط افراد حقیقی می‌باشد. در بازار SME، تنها شرکت‌های حقوقی، نهادها و بنگاه‌های اقتصادی و صندوق‌ها، قابلیت معامله در آن را دارند. همچنین صورت‌های مالی شرکت‌ها به مانند شرکت‌های بورسی نیست و در آن بیشتر عملکرد آتی شرکت مورد توجه قرار می‌گیرد.
شرکت‌های که در بازار SME، پذیرفته می‌شوند اکثراً شرکت‌های سهامی عام و جمع حقوق صاحبان سهام حداقل یک میلیارد ریال و حداکثر پانصد میلیارد ریال می‌باشد.
معاملات بازار شرکت‌های کوچک و متوسط در دو تابلوی «رشد» و «دانش‌بنیان» قابل انجام است. نحوه معاملات در بازار SME، به صورتی است که بدون دامنه نوسان قیمت و به شکل توافقی صورت می‌گیرد.
سرمایه‌گذاران نهادی می‌توانند وارد معاملات بازار SME شوند و معامله خود را طبق قوانین انجام بدهند. معمولاً هدلینگ‌ها، شرکت‌های سرمایه گذاری، صندوق‌های دولتی و سرمایه‌گذاری و بانک‌ها و بیمه‌ها، در بازار SME فعالیت می‌کنند و سهام مدنظر را خریداری می‌نمایند. شرکت مجتمع پترو صنعت گامرون یکی از کسب و کارهای متوسط و کوچک (sme) است که در ادامه مشخصات آن را مشاهده می‌کنید
مزایای SMEها
شرکت‌های کوچک و متوسط در کنار شرکت‌های بزرگ، رشد و توسعه پیدا می‌کنند و دارای مزایای مهمی هستند که توجه دولتمردان و سیاست‌گذاران را به خود جلب کرده است. بسیاری بر این عقیده‌اند که آینده رشد اقتصادی کشورها را SMEها رقم می‌زنند. به همین دلیل برخی از مزایای مهم این نوع کسب و کارها را در اینجا بیان می‌کنیم:
اشتغال‌زایی و کارآفرینی
شرکت‌های SME نقش بسیار تأثیرگذاری در جذب نیروهای مستعد و کارآمد دارند و از همین رو می‌توانند به رشد اشتغال‌زایی و کارآفرینی در جامعه کمک بسزایی نمایند.
افزایش تولید ناخالص ملی
بسیاری از کشورهای در حال توسعه توجه خود را به افزایش تولید ناخالص ملی معطوف کرده‌اند و معیاری برای پویایی چرخه اقتصاد خود معرفی می‌کنند. در کشور ما نیز بخش عمده‌ای از واحدهای تولیدی در گروه صنایع کوچک و متوسط قرار می‌گیرند.
وجود شرکت‌های کوچک و متوسط، این امکان را فراهم می‌کند تا این ضریب به میزان قابل‌توجهی رشد پیدا کند.
نیروی کار جوان و با استعداد
شرکت‌های SME به دلیل داشتن دانش روز و بهره‌بردن از فناوری‌های به‌روز همواره از کارشناسان و متخصصان جوان، پویا و با استعداد آکادمیک استفاده می‌کنند و این امر به پویایی و رشد این شرکت‌ها و نیز انگیزه بالای کارکنان کمک فراوانی می‌کند.
توزیع ثروت در سطح جامعه
وجود شرکت‌های SME این امکان را ایجاد می‌کند تا ثروت و پول متمرکز به یک نهاد یا سازمان نباشد. این ثروت در میان اقشار و کسب و کارهای دیگر اعم از دولتی و خصوصی تقسیم شود و توزیع درآمد به نفع اقشار مختلف تغییر پیدا کند.
ابتکار، خلاقیت و نوآوری
همان‌طور که گفته شد، در این نوع شرکت‌ها اغلب افراد ایده‌پرداز و خلاق مشغول به کار می‌شوند و این موضوع باعث می‌شود تا ابتکار عمل در دستان آنها باشد تا بتوانند ایده‌های نو را پایه ریزی کنند.
اتکا به تولید داخل
رونق کسب و کارهای محلی و یا متوسط، می‌تواند به تولیدات داخل بیفزاید و از صادرات بی‌رویه و پرهزینه جلوگیری کند.
نکاتی راجع به بهبود عملکرد SMEها
شرکت‌های کوچک و متوسط به دلیل وجود سرمایه اندک در آنها برای راه‌اندازی و رشد، نیازمند توجه بیشتر هستند تا بتوانند در اوضاع اقتصادی، دوام و حیات داشته باشند. به همین منظور در این قسمت به برخی از نکاتی که می‌تواند در بهبود عملکرد SMEها مؤثر باشد، بیان می‌کنیم:
مدیریت و کنترل کسب و کارهای کوچک و متوسط، هزینه کمتری دارد؛ بنابراین برای دولت به صرفه است که بتواند توجه خود را معطوف به این نوع بنگاه‌های اقتصادی، نماید و از طریق صندوق‌های اعتباری از ایجاد این شرکت‌ها حمایت کند.
بخشی از رویدادهای عملیاتی و تولیدی می‌تواند به بنگاه‌های خرد و متوسط سپرده شود تا هم هزینه کمتری داشته باشد و هم توسعه زیرساخت‌ها بر عهده متخصصان خلاق و پرانرژی باشد.
از آنجایی که راه‌اندازی این کسب و کارها سرمایه کلانی نمی‌خواهد، سیاست‌های دولتی می‌تواند در جهت تسهیلات بانکی و پرداخت وام، به رونق SMEها کمک زیادی کند.
مکان‌یابی برای راه‌اندازی کسب‌وکار خرد و متوسط، پیچیدگی خاصی ندارد و می‌تواند خارج از محدوده شرکت‌های اقتصادی و در شهرهای مختلف کوچک و بزرگ، صورت بگیرد و به همین خاطر دولت می‌تواند به‌راحتی این امکان را برای این نوع شرکت‌ها فراهم کند و تسهیلات مختلفی را در جهت آن ایجاد نماید.
شرکت‌های کوچک و متوسط، انعطاف‌پذیری بالایی دارند و این امر باعث می‌شود تا سیاست‌گذاران این حوزه دستشان برای برنامه‌ریزی و توسعه این نوع کسب و کارها باز باشد.
دولتمردان می‌توانند با طراحی برنامه‌ریزی مشخص، نیروی کارهای مجرب را در کسب و کارهای کوچک و متوسط پرورش دهند و در آینده در پروژه‌های کلان صنعتی و تولیدی استفاده بهینه از نیروی کار با تجربه و خبره، کنند.
جمع‌بندی
راه‌اندازی بازار SME ، در بازار سرمایه باعث شده است تا این نوع کسب‌وکارها رونق و انگیزه بیشتری برای افزایش بهره‌وری خود داشته باشند.
انگیزه بالا در شرکت‌های کوچک و خرد و استفاده از کارکنان خلاق و ایده‌پرداز، راه را برای شکوفایی اقتصادی و افزایش توان تولید در داخل، هموارتر کرده است.
از این رو، راه‌اندازی و حمایت از شرکت‌های SME نیاز به توجه و طراحی سیاست‌های خاص خود دارد و این امر، هم به کارآفرینی بیشتر و هم به پویایی چرخه اقتصادی کشور، کمک بسیار زیادی می‌کند.
در این مقاله به بررسی ساختار SME در بازار اقتصادی و همچنین مزایای مهم آن و نکات مربوط به افزایش بهره وری آنها پرداختیم و امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته شده باشد.