حجم معاملات از جمله عناصری است که در محاسبات برخی اندیکاتورهای رایج نقش مهمی ایفا می کند.از این رو توجه به آن برای فعالین بازارهای مالی حائز اهمیت است. هرگاه سخن از اندیکاتور به میان می آید مفهومی به نام واگرایی نیز در کنار آن شکل می‌گیرد. واگرایی از رویدادهای مهم در تحلیل تکنیکال است که می‌تواند نواحی تغییر جهت حرکتی بازار را نمایان کند. در این مقاله تصمیم گرفتیم با کنار هم قراردادن این 2 عنصر کاربردی به نتایج سودمندی برسیم. قبل از آن باید بدانیم برای مشاهده واگرایی نمی توان مستقیم به سراغ حجم معاملات رفت و بایست از اندیکاتور هایی که پایه محاسبات آن حجم معاملاتی است استفاده کنیم. در ادامه به موارد زیر اشاره خواهیم کرد:
- حجم معاملات
- واگرایی
- اندیکاتور OBV
- اندیکاتور MFI
حجم معاملات
حجم معاملات تعداد قراردادهایی (سهام، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، قرارداد مشتقه، گواهی سپرده و...) است که طی یک بازه زمانی مشخص، خرید و فروش می‌شود. این نکته حائز اهمیت است که حجم‌ها، باید روندها را تایید کنند، به این صورت که طی یک روند صعودی زمانی‌که حجم در روزهای مثبت، سنگین‌تر است اشتیاق و ولع خریداران را برای به دست آوردن آن سهم را نمایش می دهد و در یک روند نزولی ، هنگامیکه در روز های منفی حجم معاملات افزایش پیدا می کند نشان دهنده تداوم و قدرت عرضه کننده گان است. حال با دانستن این نکته سراغ مفهوم واگرایی می رویم.
واگرایی
واگرایی به زبان ساده، تناقض حرکات اندیکاتور با حرکات قیمت است. در حالت طبیعی، اندیکاتورها همگرا با قیمت رفتار می‌کنند. هرگاه قیمت و اندیکاتور خلاف جهت یکدیگر حرکت کنند، واگرایی رخ داده است. نتیجه واگرایی غالباً به این شکل است که قیمت رفتار حرکتی متفاوتی را آغاز کرده و تغییر جهت می‌دهد.
انواع واگرایی
واگرایی ها به 2 دسته کلی تقسیم بندی می‌شوند:
- واگرایی های رایج (Regular Divergence)
- واگرایی های پنهان (Hidden Divergence)
همچنین هر کدام از این 2 دسته نیز به دو دسته مثبت (+) و منفی (-) تقسیم می‌شوند. در این صورت، پس از واگرایی‌های مثبت، انتظار حرکت صعودی (Bullish) و پس از واگرایی‌های منفی، انتظار حرکت نزولی (Bearish) قیمت را می‌توان داشت.اندیکاتور OBV
اندیکاتور OBV یا (On-Balance volume) با محاسباتی ساده روی حجم معاملات، جریان حجمی سودمندی را مشخص می‌کند تا بتوانید با آن سیگنال‌های خرید و فروش مناسبی دریافت کنید.
نحوه محاسبات OBV بدین صورت است که در پایان هر روز، قیمت بسته شدن را با روز قبل مقایسه می کند اگر قیمت افزایش پیدا کرده باشد تمام حجم را مثبت در نظر گرفته و به حجم روز قبل اضافه می کند و اگر قیمت بسته شدن نسبت به روز قبل کاهش پیدا کرده باشد تمام حجم را منفی در نظر گرفته و از حجم روز قبل کم می کند.
از این رو در حرکات صعودی که قیمت پیوسته در حال افزایش است؛ اندیکاتور نیز با شیب صعودی افزایش می یابد. و در حرکات نزولی قیمت، اندیکاتور نیز پیوسته مقدارش کاهش می یابد.
واگرایی در OBV
هرگاه بین اندیکاتور و قیمت، متوجه تناقض رفتاری شدید، واگرایی رخ داده است و می توانید انتظار تغییر جهت قیمتی داشته باشید و متناسب با آن موقعیت مناسبی اتخاذ کنید. در ادامه به نمونه‌هایی از واگرایی‌های قیمت با اندیکاتور OBV اشاره شده است.
RD مثبت، در نمودار قیمتی خساپا
RD منفی ، در نمودار قیمتی سمگا
اندیکاتور MFI
از جمله اسیلاتورها که در محاسبات آن، حجم معاملات محور اصلی محاسبات قرار گرفته Money Flow Index (شاخص جریان نقدینگی) یا به اختصار MFI است. MFI شاخصی است که ورود و خروج نقدینگی را اندازه‌گیری می‌کند. این اندیکاتور همگام با افزایش تقاضا و قدرتمند شدن خریداران، شیب صعودی گرفته و با افزایش عرضه و غلبه فروشندگان، شیب نزولی خواهد داشت.
واگرایی در MFI
تشخیص واگرایی در MFI نیز همانند سایر اندیکاتورها صورت می‌گیرد. در اینجا 2 نمونه از واگرایی‌های مثبت و منفی که بر روی سهام شرکت ایران خودرو و شرکت کشت و دامداری فکا روی داده است، نشان داده شده است.
RD مثبت، در نماد خودرو
RD منفی، در نماد زفکا
جمع بندی
حجم معاملات از ارکان اصلی بازار بورس می‌باشد که همواره در کانون توجه تحلیلگران و معامله‌گران قرار داشته است. واگرایی از ابزارهای کارآمدی است که می‌توان با بهره‌گیری از آن حرکت‌های بعدی قیمت را تحلیل کرد و موقعیت‌های معاملاتی متناسب با آن را اتخاذ کرد. در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری اقتصاد بیدار، به ادغام این 2 مفهوم اساسی یعنی اندیکاتورهای حجمی و واگرایی‌های قیمتی تشکیل شده بر آنها، پرداخته شده است.
