شاید بارها شنیده باشید که نماد معاملاتی یک سهم برای ساعاتی یا چند روز متوقف شده است. دستورالعمل توقف و بازگشایی نمادها سلیقه‌ای نیست و طبق قوانینی انجام می‌شود اما این به چه معناست؟ طبق دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران، توقف به معنای جلوگیری از انجام معامله یک ورقه بهادار به مدت حداکثر 5 روز کاری است. در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار به علت توقف نمادها در بورس و فرابورس و زمان بازگشایی نمادها می‌پردازیم.
تفاوت تعلیق نماد با توقف نماد
همان‌طور که گفتیم توقف به معنای جلوگیری از انجام معامله یک نماد حداکثر تا 5 روز کاری است. اما تعلیق به معنای جلوگیری از انجام معاملات یک نماد برای بیش از 5 روز کاری می‌باشد. این دو حالت هر کدام دلایل و شرایط خاص خود را دارا هستند. پس نسبت به این دو واژه دقت کافی داشته باشید.
بازگشایی نماد بعد از تعلیق
مدت زمان تعلیق نماد در بورس به شفاف‌سازی شرکت بستگی دارد. زمانی که شرکت ابهامات را برطرف کرده و اطلاعات کافی را در اختیار سازمان بورس قرار دهد، از فرآیند تعلیق خارج می‌شود. به طور معمول این پروسه 2 الی 3 روز زمان نیاز دارد.
وضعیت‌های نمادها در بورس و فرابورس
قبل از هر چیزی بهتر است به بررسی وضعیت‌های مختلف نمادهای فعال در بازار بورس بپردازیم. در حالت کلی نمادهای معاملاتی فعال در بورس اوراق بهادار در طول جلسه معاملاتی می‌توانند در یکی از پنج وضعیت زیر باشند:
مجاز: در این حالت خرید و فروش سهم مجاز می‌باشد. درواقع سهم بدون هیچ مشکلی معامله می‌شود.
مجاز - محفوظ: وقتی نماد در این حالت قرار می‌گیرد یعنی نماد در حال بازگشایی است و به‌زودی باز خواهد شد. شما در این وضعیت می‌توانید سفارشات خود را ثبت کنید ولی معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. به محض بازگشایی نماد، معاملات انجام می‌شوند.
مجاز- متوقف: نماد معاملاتی در این حالت برای انجام معاملات مجاز است اما بنا به دلایلی ثبت سفارش و معامله آن برای مدتی متوقف شده است.
ممنوع: در این موقعیت سهم قابل معامله نخواهد بود اما نماد در همان روز بازگشایی خواهد شد.
ممنوع - متوقف: سهم مانند حالت ممنوع، قابل معامله نخواهد بود. با این تفاوت که بازگشایی سهم در همان روز اتفاق نمی‌افتد.
نحوه آگاهی از تغییر وضعیت یک نماد
وقتی نمادی بخواهد متوقف شود، در قسمت پیام ناظر در سایت www.tsetmc.com پیامی مبنی بر توقف نماد منتشر می‌شود. در این سایت نماد مدنظر را جست‌وجو نمایید و در تابلوی نماد وضعیت نماد را مشاهده کنید.
همچنین در قسمت پیام ناظر کارگزاری خود می‌توانید از توقف نماد مطلع بشوید. علاوه بر این می‌توانید دلیل توقف نماد خود را در سایت کدال نیز جویا شوید. در این روش، قسمت جست‌وجو نماد مدنظر خود را تایپ کرده و نوع اطلاعیه را «توقف نماد» انتخاب نمایید.
دلایل توقف نمادها در بورس
طبق دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران، نماد معاملاتی در موارد زیر متوقف می‌شود:
1- قبل از برگزاری مجامع عمومی عادی سالیانه
شرکت‌های فعال در بورس اوراق بهادار باید هر سال برای تصویب صورت های مالی و تقسیم سود نقدی خود مجمع عادی تشکیل دهند. به همین منظور یک روز کاری قبل از برگزاری مجمع عادی، نماد سهم متوقف می‌شود. البته اگر زیرساخت‌های فنی لازم وجود داشته باشد، نماد می‌تواند در روز برگزاری مجمع نیز متوقف شود. در ضمن نماد مربوطه حداکثر دو روز کاری بعد از افشای تصمیمات مجمع بازگشایی خواهد شد.
2- قبل از برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده
شرکت‌ها معمولا به منظور افزایش یا کاهش سرمایه اقدام به برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده می‌کنند. در این صورت نماد مربوطه یک روز کاری قبل از برگزاری مجمع متوقف می‌شود.
در صورتی‌که تصمیمات مجمع منجر به تغییر سرمایه ناشر نشده باشد، نماد سهم، حداکثر دو روز بعد از افش
ی تصمیمات مجمع عمومی فوق‌العاده، بازگشایی خواهد شد.
در حالتی که مجمع عمومی فوق‌العاده یا جلسه هیئت مدیره ناشر، افزایش سرمایه به میزان 200 درصد یا بیشتر صرفا از محل صدور سهام جایزه تصویب شود، نماد بازگشایی نمی‌شود مگر اینکه افزایش سرمایه ثبت شده و سهام جدید قابل معامله شوند.
3- افشای اطلاعات با اهمیت در گروه «الف» یا «ب»
در صورتی که شرکت افشای اطلاعات با اهمیت «گروه الف» ارسال کند، نماد معاملاتی به‌صورت خودکار متوقف می‌شود و در اولین جلسه معاملاتی بعد، بازگشایی خواهد شد. اگر افشای اطلاعات با اهمیت «گروه ب» ارسال شود، سه حالت ایجاد می‌شود:
اگر افشای اطلاعات با اهمیت تا 90 دقیقه قبل از پایان جلسه معاملاتی ارسال شود، نماد به‌صورت خودکار برای 60 دقیقه متوقف می‌شود و سپس بازگشایی می‌شود.
اگر افشای اطلاعات با اهمیت در 90 دقیقه پایانی جلسه معاملاتی ارسال شود، نماد به‌طور خودکار متوقف شده و در جلسه معاملاتی بعد، بازگشایی می‌شود.
در صورتی که اطلاعات با اهمیت در ساعاتی خارج از بازار منتشر شود، نماد در 90 دقیقه ابتدایی جلسه معاملاتی بعد بازگشایی خواهد شد.
اطلاعات با اهمیت «گروه الف» شامل مواردی همچون: تعلیق یا توقف تمام یا بخشی از فعالیت ناشر، نقل و انتقال دارایی‌های ثابت شرکت، شروع مجدد فعالیت متوقف یا تعلیق شده و غیره می‌باشد. همچنین اطلاعات با اهمیت «گروه ب» شامل مواردی مثل: برگزاری مناقصه یا مزایده، تغییر حسابرس، برنامه انتشار اوراق بدهی و ... است.
4- توقف نماد به علت نوسان 20 درصد
در صورتی‌که قیمت پایانی سهم طی 5 روز معاملاتی متوالی در دامنه نوسان عادی قیمت، بیش از 20 درصد افزایش یا کاهش داشته باشد، در اولین زمان ممکن نماد به مدت 60 دقیقه در وضعیت سفارش‌گیری قرار می‌گیرد و سپس انجام معاملات آغاز می‌شود.
با توجه به دستورالعمل اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار، افشای اطلاعیه شفاف‌سازی درمورد نوسان قیمت سهم توسط ناشر (شرکت) به‌صورت اختیاری می‌باشد. همچنین کلیه اوراق بهادار مرتبط با آن نماد اعم از حق تقدم سهام و اوراق مشتقه نیز در وضعیت سفارش‌گیری قرار می‌گیرند.
5- توقف نماد به علت نوسان 50 درصدی
در صورتی‌که قیمت پایانی سهم طی 15 روز معاملاتی متوالی در دامنه عادی نوسان قیمت، بیش از 50 درصد افزایش یا کاهش داشته باشد، بورس موظف است در اولین زمان ممکن از لحاظ فنی نماد معاملاتی را متوقف کرده و از ناشر درخواست برگزاری کنفرانس اطلاع‌رسانی نماید.
در این‌صورت ناشر باید طی حداکثر 2 روز کاری اطلاعات حاصل از کنفرانس مربوطه را نزد سازمان بورس افشا نماید. در این حالت نیز، کلیه اوراق بهادار مرتبط با نماد اعم از حق تقدم سهام و اوراق مشتقه، متوقف می‌شوند.
جمع‌بندی
در ابتدای مقاله به بیان وضعیت نمادها پرداختیم. همچنین بیان کردیم که عوامل مختلفی همچون برگزاری مجامع عمومی عادی سالیانه، برگزاری مجمع عمومی فوق العاده، افشای اطلاعات با اهمیت در گروه الف و ب، نوسان سهم یبش از 20 درصد و 50 درصد باعث ایجاد توقف در نمادهای بورسی و فرابورسی می‌شود. زمان بازگشایی سهام پس از توقف بسته به علت آن متفاوت است.
طبق آنچه گفته شد، مدت زمان بسته بودن سهم برای افزایش سرمایه بستگی به میزان افزایش سرمایه دارد. در صورتی که میزان آن 200 درصد یا بیشتر باشد، نماد تا زمان ثبت افزایش سرمایه متوقف خواهد ماند.