انجام معامله در بازار بورس، نیازمند دانستن اصطلاحات بورسی و شناخت کافی از آنها می‌باشد. روزانه در بازار بورس، مفاهیم مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد که درک درست از آنها، برای هر سرمایه‌گذاری در بورس، لازم و ضروری به نظر می‌رسد. شرکت‌های متنوعی در بورس هستند که مورد معامله قرار می‌گیرند. این شرکت‌ها در مقطعی از زمان، افزایش سرمایه می‌دهند و به اطلاع سهامداران خود می‌رسانند. افزایش سرمایه شرکت‌ها در بورس یکی از مفاهیم پر کاربرد در اصطلاحات بورسی می‌باشد و به همین منظور در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
افزایش سرمایه چیست؟
هر شرکتی که در بازار بورس پذیرش و مورد معامله قرار می‌گیرد، دارای صورت حساب‌های مالی و ترازنامه‌هایی است که باید به استحضار سهامداران برسد. در این بین، در برهه‌ای از زمان، برخی از شرکت‌های بورسی، خبر افزایش سرمایه خود را ثبت می‌کنند.
افزایش سرمایه یکی از روش‌های تأمین مالی شرکت‌هاست. این افزایش سرمایه بستگی به شرایط شرکت در آن مقطع زمانی دارد. هر شرکت بنا به دلیل و اهداف خاص خود، افزایش سرمایه را ثبت می‌نماید که ممکن است حاصل از سود و درآمد شرکت یا حاصل از فروش دارایی‌ها و املاک شرکت باشد. به هر حال افزایش سرمایه، صورت مالی و قیمت معامله سهم را دچار تغییر می‌کند و دارای انواع مختلفی است که پیش از این در مقاله «قیمت و وضعیت سهم بعد از افزایش سرمایه» به آن اشاره کرده‌ایم.
مفهوم افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
در حال حاضر، افزایش سرمایه تجدید ارزیابی یکی از چهار نوع از انواع افزایش سرمایه‌ها در بازار بورس است. در این نوع از افزایش سرمایه، متعلقات شرکت مثل ساختمان، ملک، زمین، ماشین، تجهیزات، مطرح می‌باشد که به واسطه شرکت ارزیابی می‌گردد و سپس نسبت به ترازنامه، محاسبه می‌شود.
حسابداری اموال نباید با ترازنامه مغایر باشد برای همین، شرکت تصمیم به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها می‌زند تا توازن لازم را در محاسبات مالی برقرار کند. برای مثال شرکتی زمینی را در سال 80 به ارزش 50 میلیون تومان خریده است و تا حال حاضر، همچنان زمین در اختیار شرکت است اما ارزش زمین به میزان 1 میلیارد تومان رسیده است. بنابراین، شرکت نیاز دارد تا تعادلی در محاسبات دارایی خود ایجاد کند و یکی از راهکارهای آن ثبت افزایش سرمایه از محل تجدید دارایی‌ها می‌باشد.
انواع افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
همان طور که در بخش قبلی توضیح دادیم، افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی، بیشتر متوجه دارایی شرکت می‌شود. حال برای این نوع از افزایش سرمایه، می توان دو نوع مختلف را در نظر بگیریم.
افزایش سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک‌پذیر
این نوع از افزایش سرمایه، شامل مواردی از دارایی‌ها می‌شود که در طی مدت زمان، استهلاک پیدا می‌کنند. به شکلی که قیمت دست دوم آن دارایی در زمان حال، بالاتر از قیمت نو همان دارایی در زمان گذشته می‌شود. مثلا ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده شرکت می‌تواند در حکم دارایی استهلاک‌پذیر در نظر گرفته شود. ممکن است نسبت های مالی شرکت را دچار دگرگونی کند و بعضا هزینه ای را متوجه شرکت کند.
افزایش سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک ناپذیر
در این نوع از افزایش سرمایه، دارایی و متعلقاتی در نظر گرفته می‌شود که به مرور زمان استهلاک پذیر نیستند، مانند زمین یا ملک یک شرکت. در این حالت صرفا ارزش ذاتی سهم دستخوش تغییر می‌شود و مثل حالت قبلی هزینه‌ای را متوجه شرکت نمی‌کند. به همین خاطر پول و سرمایه جدیدی وارد شرکت نمی‌شود و صرفا باعث اجرای یک عملیات حسابداری در صورت‌های مالی شرکت می‌گردد.
مراحل افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
برای ثبت افزایش سرمایه توسط شرکت‌های بورسی مراحل زیر باید صورت بگیرد:
- پیشنهاد هیئت مدیره:
ابتدا می بایست، پیشنهاد ثبت افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی توسط هیئت مدیره شرکت ارائه شود تا وارد مراحل بررسی گردد. این پیشنهاد حتما در سامانه کدال، مندرج می‌شود تا سهامداران از وضعیت شرکت باخبر باشند.
- نظر حسابرس قانونی بورس:
پس از پیشنهاد هیئت مدیره، حسابرس قانونی گزارش هیئت مدیره را بررسی می‌کند و نظر خود را مبنی بر قانونی بودن افزایش سرمایه بر سامانه کدال با عنوان اظهار نظر بازرس و حسابرس قانونی، درج می‌نماید.
- مجوز افزایش سرمایه:
حالا وظیفه سازمان بورس اوراق بهادار است که گزارش حسابرس را بررسی کند و در صورت لزوم، مجوز افزایش سرمایه را صادر نماید. این مجوز با عنوان مستندات و مدارک درخواست افزایش سرمایه، در سامانه کدال به ثبت می‌رسد. پس از اخذ مجوز از سوی سازمان بورس، شرکت موظف است که تا ظرف 60 روز، مقدمات و اقدامات لازم برای افزایش سرمایه را اجرایی کند و در غیر اینصورت مجوز باطل خواهد شد.
- دعوت به مجمع عمومی:
در این مرحله، شرکت اطلاعیه‌ای با عنوان دعوت به مجمع عمومی، در سامانه کدال به ثبت می‌رساند تا سهامداران در جلسه مجمع، در جریان کامل فرایند افزایش سرمایه و نحوه آن باشند. در این مرحله، سهام شرکت بسته می‌شود و تا پایان مجمع، معامله نخواهد شد.
- تصمیمات مجمع عمومی:
تمامی تصمیماتی که در جلسه مجمع تصویب می‌شود، در سامانه کدال ثبت می‌گردد تا به شکل قانونی، روند افزایش سرمایه پیش برود و مابقی سهامداران و سرمایه گذاران از تصمیمات اخذ شده خبر داشته باشند.
- جلسه هیئت‌مدیره:
بعد از تصمیمات نهایی و برای هماهنگی ثبت افزایش سرمایه، هیئت مدیره جلسه‌ای تشکیل می‌دهد. در این جلسه، هیئت مدیره از مراحل افزایش سرمایه، درباره اقدام‌های مورد نیاز جهت انجام افزایش سرمایه تصمیم گیری می‌شود و گزارشات آن را به سازمان بورس ارجاع می‌دهد تا افزایش سرمایه شرکت، ثبت نهایی شود.
شرکت پس از گذراندن مراحل افزایش سرمایه حق ثبت آن را در اداره ثبت شرکت‌ها و ثبت حسابداری افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی را دارد.
تعداد سهامی که در افزایش سرمایه تجدید ارزیابی تعلق می‌گیرد
در افزایش سرمایه تجدید ارزیابی، تعداد سهام سهامداران نسبت به قبل از افزایش سرمایه بیشتر می‌شود. این میزان از افزایش تعداد سهام، کاملاً بستگی به تصمیم شرکت و درصد افزایش سرمایه دارد. با افزایش تعداد سهام، قیمت سهم نیز به نسبت آن کاهش میابد تا صورت حساب به تعادل نسبی برسد.
برای مثال قیمت سهمی که قبل از بسته شدن برای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، 1000 تومان باشد و شما به عنوان سهامدار 2000 سهم از آن را دارید، آگهی افزایش سرمایه به میزان 300 درصد را ثبت می‌کند. حالا تعداد سهام جایزه شما بعد از افزایش سرمایه به صورت زیر محاسبه می‌شود:
چون ارزش دارایی سهام افزایش یافته است، پس در این مثال به ازای هر سهم، شما 3 سهم جایزه دریافت می‌کنید. به عبارتی 6000 سهم جایزه دریافت خواهید کرد و در مجموع 8000 سهم خواهید داشت.
قیمت سهام بعد از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
معمولاً بعد از هر افزایش سرمایه‌ای در بازار مالی، قیمت سهام تغییراتی را به خود می‌بیند. همه این‌ها بستگی به تصمیم شرکت و نوع افزایش سرمایه و نیز درصد افزایش سرمایه دارد. در افزایش سرمایه تجدید ارزیابی، با اینکه تعداد سهام افزایش پیدا می‌کند اما قیمت سهم نیز به همان نسبت کاهش پیدا می‌کند. اما مقدار این کاهش قیمت با استفاده از فرمول زیر قابل محاسبه است.
8000=2000*(300/100+1)
فرمول قیمت بعد از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
پارامترهای متفاوتی وجود دارد که طبق آن قیمت سهم بعد از افزایش سرمایه محاسبه می‌شود. از جمله، درصد افزایش سرمایه که بسیار حائز اهمیت است. قیمت سهم بعد از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی به صورت فرمول زیر محاسبه می‌گردد.
مزایای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
- تصمیم به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، مزایایی را برای شرکت‌ها دارد که به صورت زیر بیان می‌کنیم:
- واقعی‌تر شدن و سر و سامان گرفتن نسبت‌های مالی و صورت وضعیت‌های مالی شرکت
- واقعی‌تر شدن و سر و سامان گرفتن نسبت‌های مالی و صورت وضعیت‌های مالی شرکت
- تأمین مالی شرکت برای پیش بردن اهداف بعدی شرکت و نیز بیرون آمدن از قرض و وام‌ها
- امکان خروج از قانون 141 تجارت را پیدا خواهد کرد و خود را در روند سوددهی قرار دهد
- توانایی بررسی بیشتر اطلاعات مالی در دوره‌های مختلف
- معایب افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
معایب افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
در کنار مزایایی که می‌تواند متوجه شرکت باشد، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، دارای معایبی در بازار سرمایه هست که سعی می‌کنیم آنها را نیز بیان کنیم:
- تجدید ارزیابی دارایی‌های مستهلک شده می‌تواند برای شرکت زیان به همراه داشته باشد و تعادل صورت‌های مالی را بر هم بزند.
- قیمت سهام کاهش پیدا می‌کند و بعضاً به زیر ارزش دفتری سهام شرکت می‌رسد.
- رابطه بین تجدید ارزیابی دارایی شرکت با عملکرد آتی شرکت در بعضی مواقع متضاد به نظر می‌رسد.
- ممکن است هزینه‌های شرکت را به دلیل هزینه‌های حسابرسی و کارشناسی، افزایش دهد.
افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها خوب است یا نه؟
برای این سوال نمی‌توان به طور قطع جوابی داشت؛ اما باید گفت که افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، آورده نقدی و سرمایه جدیدی به شرکت اضافه نمی‌کند در صورتی که این افزایش سرمایه، ظرفیت مالی و میزان سودآوری شرکت را افزایش دهد، می‌تواند گزینه مناسبی به نظر برسد.
در غیر این صورت تنها صورت‌های مالی شرکت سر و شکل پیدا می‌کند و به یک دست شدن سرمایه کمک زیادی می‌رساند. طی سال‌های اخیر این نوع از افزایش سرمایه با توجه چشمگیر سهامداران رو به رو شده است چرا که اگر شرکت بتواند از این طریق به افزایش سود برسد، قیمت سهام با رشد مناسبی رو به رو خواهد شد.
آیا در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، به سهامداران سهام جایزه تعلق می‌گیرد؟
همان‌طور که گفته شد، بعد از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، قیمت سهام به نسبت درصد افزایش سرمایه، کاهش پیدا می‌کند اما از طرفی سرمایه سهامداران نباید تغییری پیدا کند. بنابراین به تعداد سهام آنها اضافه می‌شود تا تعادل برقرار باشد. محاسبه این تعداد از سهام جایزه باز هم بستگی به درصد افزایش سرمایه از سوی شرکت دارد که در بخش های قبل نحوه محاسبه آن را توضیح دادیم.
جمع بندی
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه سهامداران قرار گرفته و شرکت‌های بورسی معمولا از آن برای تعدیل صورت وضعیت‌های خود و ارزیابی مجدد وضعیت مالی شرکت استفاده می‌کنند.
نحوه انجام این افزایش سرمایه و قیمتی که سهم بعد از افزایش سرمایه خواهد داشت، دغدغه اصلی ما در این مقاله بود. همچنین مزایا و معایبی برای این نوع از افزایش سرمایه متصور شدیم و نیز فرمول محاسبه قیمت و تعداد سهام جایزه بعد از افزایش سرمایه را بیان کردیم.
