شاخص قیمت بورس Tepix

فعالان در بازار بورس با حجمی از اعداد و ارقام مواجه هستند که از این داده‌ها در جهت پیش‌بینی و تحلیل بازار و روند سهام استفاده می‌کنند. به منظور تسهیل در بررسی روند بازار و سهام، از شاخص‌های قیمت استفاده می‌شود. به همین علت تحلیلگران باید با اصطلاحات مهمی مثل شاخص قیمت بورس (TEPIX) که وضعیت کلی بازار را بیان می‌کند، آشنا شوند. شاخص قیمت بورس (TEPIX)، ابزار سنجش سلامت سرمایه‌گذاری در بورس و سهام است که در هر زمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران TEPIX

از فروردین سال 1377 در بورس تهران شاخص قیمت و بازده نقدی ارائه شد. شاخص قیمت بورس (TEPIX) مخفف عبارت Tehran Price Index (شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران) است. این شاخص از اصلی‌ترین و مهم‌ترین شاخص‌های بازار است که نشان‌دهنده رشد قیمت و روند عمومی حرکت سهام در بازار بورس است.

شاخص قیمت بورس (TEPIX) از پارامترهایی است که می‌تواند وضعیت بازار را به‌صورت کلی نمایش دهد. در کل شرکت‌های بزرگ نسبت به شرکت‌های کوچک، شاخص قیمت (وزنی - ارزشی) را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهند به همین خاطر بیشتر این شاخص را پیرو سهام شرکت‌های بزرگ بازار می‌دانند. برای مثال اگر در یک سال گذشته شاخص قیمت بورس به طور متوسط 30% رشد داشته باشد، یعنی سطح عمومی قیمت‌ها با 30% رشد همراه بوده است. 

تفاوت شاخص قیمت بورس با شاخص کل

در شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران برخلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها لحاظ نمی‌شود اما همانند شاخص کل، شرکت‌های بزرگ روی این شاخص نیز تأثیر بیشتری دارند. در محاسبه شاخص کل علاوه بر قیمت سهام، سود تقسیمی آن‌ها (DPS) نیز در نظر گرفته می‌شود، اما در محاسبه شاخص قیمت فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی لحاظ می‌گردد.

فرمول محاسبه شاخص قیمت TEPIX

شاخص قیمت بورس در محاسبه شاخص قیمت بورس از شاخص لاسپیرز استفاده می‌شود. سال پایه در شاخص لاسپیزر 1369 می‌باشد و در شاخص قیمت به مقایسه ارزش کل بازار به نسبت سال پایه می‌پردازیم. مثلاً اگر شاخص 14000 باشد، یعنی در حال حاضر ارزش بازار در مقایسه با سال 1369 (سال پایه) 140 برابر افزایش یافته است.

در محاسبه شاخص لاسپیرز که به عنوان معیاری برای وزن در مورد قیمت هر کالا مورد استفاده قرار می گیرد، مقدار مصرف را در سال پایه (بانک مرکزی در ایران سال پایه را 1369 اعلام کرده است) و سطح قیمتها صد یا واحد در نظر گرفته می شود. P و Q مقدار و قیمت کالاها، i و t نوع کالا و دوره زمانی را نشان می‌دهند:

it P=  قیمت شرکت  iدر زمان  t

_i^tq= تعداد سهام  منتشره شرکت iام در زمان  t

 Pio = قیمت شرکت  ام در زمان مبدأ

 ioq = تعداد سهام منتشره شرکت  ام در زمان مبدأ

= n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

فرمول محاسبه شاخص قیمت (TEPIX) به این صورت است که حاصل عبارت (ضرب تعداد سهام منتشر شده همان روز در ارزش جاری بازار بورس) را بر حاصل عبارت (تعداد سهام منتشر شده در سال پایه (1369) ضرب در ارزش کل سهام پایه) می‌شود. در نتیجه برای محاسبه درصد شاخص قیمت، حاصل را در 100 ضرب کنید. 

• برای محاسبه شاخص قیمت صنایع، ارزش روز هر صنعت جداگانه در نظر گرفته می‌شود. میزان افت و صعود شاخص بازار نیز باتوجه به افزایش و کاهش ارزش روز سهام محاسبه می‌شود.
• در محاسبه تعداد سهام شرکت‌هایی که با افزایش سرمایه همراه هستند، از فرمول تعدیل سرمایه استفاده می‌شود.

نکات مهم در محاسبه فرمول TEPIX

از ضرب قیمت پایانی سهم در تعداد سهام شرکت، ارزش روز هر شرکت محاسبه می‌شود.

1. مجموع ارزش روز شرکت‌های پذیرفته شده در بورس برابر است با ارزش روز کل بازار بورس.
2. در صورتی که در زمان محاسبه شاخص، نماد شرکتی متوقف باشد، قیمت آخرین روز معاملاتی آن لحاظ می‌شود.
3. در فروردین سال 1369 (سال پایه) 52 شرکت در بازار بورس فعال بودند و شاخص برابر 100 واحد بوده است. اگر در سال 1400 شاخص قیمت برای مثال 500 هزار واحد باشد، به این معنا است که ارزش بازار بورس ایران 5000 برابر شده است.

شاخص قیمت (وزنی - ارزشی) در سایت tsetmc.com به‌صورت نمودار زیر نمایش داده می‌شود.

ویژگی‌های مهم شاخص قیمت بورس ایران

1. مقدار این شاخص به‌صورت لحظه‌ای و نموداری توسط ناظر بازار محاسبه و روی سایت بازار بورس نمایش داده می‌شود و همه افراد می‌توانند از آن اطلاع پیدا کنند.
2. بر خلاف سایر شاخص‌ها که تنها تحت تأثیر چند شرکت بزرگ قرار می‌گیرند، این شاخص از تمام شرکت‌ها تأثیر می‌پذیرد و با توجه به این شاخص می‌توان به ماهیت کل بازار پی‌برد.
3. با توجه به اینکه تعداد سهام منتشر شده در فرمول محاسبه شاخص قیمت بورس مورد استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین تعداد سهام شرکت‌ها در محاسبه این شاخص و قیمت سهام نیز تأثیر خواهد گذاشت.

جمع‌بندی

در هر بازاری شاخص‌ها معیار اصلی بررسی ویژگی‌های بازار محسوب می‌شوند و سرمایه‌گذاران برای سنجش حرکت بازار از شاخص‌های مختلف بازار پیروی می‌کنند. یکی از آن شاخص‌های مهمی که در بررسی حرکت قیمت و تحلیل داده‌های شرکت‌های بورسی مورد استفاده قرار می‌گیرد شاخص قیمت بورس (TEPIX) است. شاخص قیمت که در هر لحظه توسط ناظر بازار نمایش داده می‌شود، به شما کمک خواهد کرد از روند بازار بورس اطلاع پیدا کنید.