صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از ابزارهای پرکاربرد در عرصه مالی و سرمایه‌گذاری هستند که با توجه به نیاز مردم به انواع مختلفی طبقه بندی می‌شوند. این صندوق ها، سرمایه‌های خرد را جمع آوری و در بازارهای مختلف همچون سهام، گواهی سپرده، اوراق بهادار، سپرده گذاری بانکی و ... سرمایه گذاری می‌کند. تنوع این صندوق‌ها به گونه‌ای است که افراد با ریسک پذیری و انتظار بازدهی مختلف می‌تواند یکی از صندوق های سرمایه گذاری را انتخاب کند.
سرمایه گذارانی که اوراق صندوق سرمایه گذاری خریداری می‌کنند نیاز به تحلیل بازار و تحلیل سهام ندارند اما اینجا سوال پیش می‌آید که بر چه اساسی یک صندوق سرمایه گذاری را انتخاب کنیم؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که هر صندوق براساس اساسنامه و امیدنامه صندوق فعالیت دارد. یکی از موضوعات قابل بررسی پیش از خرید اوراق صندوق سرمایه گذاری، ارکان صندوق در اساس نامه است؛ چرا که ارکان صندوق نشان دهنده عملکرد و سودآوری صندوق می‌باشد.
با توجه به اهمیت ارکان صندوق، در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار قصد داریم به معرفی ارکان صندوق سرمایه گذاری بپردازیم.
ارکان صندوق های سرمایه گذاری چیست؟
صندوق های سرمایه گذاری یکی از روش های سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه است و یکی از فاکتورهای قابل بررسی برای انتخاب صندوق عملکرد محسوب می‌شود. عملکرد هر صندوق به عملکرد ارکان آن بستگی دارد که در اساسنامه تعریف آمده است.
صندوق های سرمایه گذاری دارای یک رکن نظارتی و یک رکن اجرایی هستند. ارکان اجرایی شامل مدیر صندوق، ضامن، مدیر ثبت و کارگزار و همچنین ارکان نظارتی شامل حسابرس و متولی می‌شوند.
اجزاء ارکان صندوق های سرمایه گذاری
اشخاص زیر ارکان صندوق های سرمایه گذاری را تشکیل می‌دهند:
1- مجمع صندوق
مجمع صندوق، بالاترین رکن صندوق ها محسوب می‌شوند. این مجمع با حضور دارندگان حداقل نصف به علاوه یک گواهی سرمایه گذاری ممتاز تشکیل می‌گردد.
مهم ترین وظیفه مجمع صندوق، تصویب تغییرات لازم در اساسنامه و امیدنامه صندوق و همچنین انتخاب ارکان اصلی صندوق همچون ضامن صندوق، حسابرس، متولی صندوق، مدیر و مدیر ثبت صندوق است.
اعضای مجمع صندوق ها بیشترین میزان سرمایه گذاری در صندوق را دارند؛ در این میان کسانی حق رای دارند که دارای واحدهای سرمایه گذاری ممتاز باشند.
2- مدیر صندوق
مدیر صندوق رکن اجرایی صندوق و یکی از مهم ترین رکن‌های هر صندوق محسوب می‌شود. فرد انتخابی به عنوان مدیر صندوق باید دارای مجوز از نهادهای مالی بوده و طبق اساسنامه و امیدنامه صندوق، وظایف خود را انجام دهد.
مدیران سرمایه گذاری که تسلط زیادی در بازارهای مالی و بازار سرمایه دارند، توسط مدیر صندوق انتخاب می‌شود. این مدیران با هدف چیدن پرتفوی مناسب و افزایش بازدهی در صندوق فعالیت دارند.
وظایف مدیر صندوق به شرح زیر است:
- بارگذاری گزارش های مهم صندوق در سامانه کدال
- تحقق اهداف سیستم تحت کنترل
- انتخاب مدیران سرمایه گذاری صندوق
- تصمیم گیری در خصوصیت وضعیت پرتفوی صندوق
- انتخاب کارگزار صندوق
3- ضامن نقدشوندگی/ ضامن جبران خسارت
نقدشوندگی یکی از مهم ترین فاکتورها برای انتخاب یک صندوق سرمایه گذاری است؛ اما به دلیل هزینه‌بر بدون آن، برخی از صندوق ها دارای ضامن نقدشوندگی نیستند.
ضامن نقدشوندگی هر صندوق توسط مجمع صندوق انتخاب و پس از تایید سازمان بورس به سهامداران معرفی می‌شود. وظیفه ضامن در هر صندوق، تامین نقدینگی در زمان کسری وجه نقد برای ابطال اوراق صندوق های سرمایه گذاری است.
4- کارگزاری صندوق
تمام صندوق های سرمایه گذاری موظف هستند تا معاملات صندوق خود را تحت نظر یک کارگزاری مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار انجام دهند. کارگزاری صندوق در ازای ارائه خدمات خرید و فروش اوراق صندوق، کارمزد دریافت می‌کند.
5- مدیر ثبت
صندوق‌های سرمایه گذاری که واحدهای زیادی دارند و تعداد سهامداران آن بیش از حد معمول است، مدیر ثبت دارد. صندوق هایی که اندازه کوچکی دارند، مدیر صندوق وظایف مدیر ثبت را انجام می‌دهد.
وظایف مدیر ثبت به شرح زیر است:
- انجام امور پذیره نویسی
- اجرای درخواست صدور و ابطال واحد های سرمایه گذاری
- ثبت و دریافت مشخصات هویتی سرمایه گذاران
6- حسابرس
حسابرس نقش نظارتی در صندوق های سرمایه گذاری دارد. حسابرس توسط متولی انتخاب و در صورت تایید مجمع صندوق، فعالیت خود را آغاز می‌کند. عزل حسابرس نیز توسط متولی انجام می‌شود.
در نظر داشته باشید که حسابرس صندوق باید عضو موسسات حسابرس معتمد یا مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار باشد. حسابرس در هر صندوق به بررسی صورتهای مالی دوره‌ای و سالانه می‌پردازد.
7- متولی صندوق
متولی صندوق به عنوان امین سرمایه گذاران شناخته می‌شود. متولی توسط مجمع صندوق انتخاب شده و مورد تایید سازمان بورس اوراق بهادار قرار می‌گیرد. مشخصات متولی باید در امیدنامه صندوق ذکر و در کدال منتشر شود.
وظایف متولی شامل موارد زیر است:
- نظارت بر فعالیت حسابرس و نظارت بر عملکرد مدیر صندوق
- در صورت تخلف ارکان، متولی موظف به طرح دعوا به مراجع است.
- نظارت بر عملکرد سایر ارکان صندوق
- انتشار اطلاعات مهم صندوق
- بررسی پرداخت و دریافت های صندوق
یک نمونه از ارکان صندوق سرمایه گذاری
برای دسترسی به اطلاعات صندوق سرمایه گذاری مانند امیدنامه، اساسنامه، ارکان صندوق و ... می‌توانید به سایت صندوق مراجعه نمایید. به عنوان نمونه مشخصات صندوق درآمد ثابت و یا ارکان صندوق سهامی ارزش آفرین بیدار را مشاهده کنید.
جهت مشاهده اطلاعات بیشتر صندوق سهامی ارزش به نشانی سایت صندوق arzesh.ebb.ir مراجعه نمایید.
جمع بندی
ارکان صندوق های سرمایه گذاری یکی از فاکتورهای قابل بررسی برای خرید واحد های سرمایه گذاری صندوق‌ها است. وظایف مختلف اعم از بررسی وضعیت پرتفو، بازدهی تا نظارت بر عملکرد بر عهده ارکان صندوق می‌باشد.
به شما پیشنهاد می‌کنیم در زمان خرید اوراق صندوق های سرمایه گذاری علاوه بر ریسک و بازدهی به ارکان صندوق نیز توجه داشته باشید.
