شرکت های سهامی عام پذیرفته شده در بورس موظف هستند تا صورت های مالی شرکت را در دوره‌های زمانی مختلف در اختیار سرمایه گذاران قرار دهند. صورت های مالی، صورت سود و زیان، صورت وضعیت وجه نقد و ... در سامانه کدال به تفکیک هر نماد منتشر می‌شود. معامله گران به ویژه کسانی که از تحلیل بنیادی برای تحلیل سهام استفاده می‌کنند، با استفاده از صورت های مالی به پیش بینی وضعیت آینده شرکت و قیمت سهام می‌پردازند.
از این رو در این مقاله، به بررسی مفهوم نسبتهای مالی، اهمیت آنها در تجزیه و تحلیل مالی، و نحوه استفاده از آنها برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
نسبت های مالی چیست؟
نسبتهای مالی به کمک اطلاعات مالی شرکت‌ها و سازمان‌ها تهیه می‌شوند و به تحلیل و ارزیابی وضعیت مالی آنها کمک می‌کنند. این نسبت‌ها از اهمیت بسزایی برای تحلیلگران مالی، سرمایه‌گذاران، بانک‌ها و مدیران برخودار است. تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی برای تحلیل بنیادی سهام شرکت‌ها و مقایسه شرکت ها با یکدیگر کاربردی می‌باشد.
نسبتهای مالی متنوعی وجود دارند که هر کدام نشان‌دهنده جنبه‌های مختلفی از عملکرد مالی شرکت هستند. این نسبت‌ها شامل نسبتهای سودآوری، نسبتهای فعالیت، نسبت های اهرمی، و نسبتهای نقدینگی می‌شوند. با تحلیل این نسبت‌ها، می‌توان با دقت بیشتری وضعیت مالی شرکت سهامی را بررسی کرد و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک را بر اساس اطلاعات کامل‌تری انجام داد.
انواع نسبت های مالی
- نسبت نقدینگی
- نسبت سودآوری
- نسبت اهرمی
- نسبت کارایی (نسبت فعالیت)
نسبت نقدینگی
نسبت نقدینگی یکی از انواع نسبت های مالی است که برای اندازه گیری توان مالی شرکت در پرداخت بدهی های کوتاه مدت و میان مدت مورد استفاده قرار می گیرد. این نسبت با تقسیم دارایی‌های نقدی و معادل‌های نقدی بر بدهی‌ها محاسبه می‌شود. انواع نسبتهای مالی شامل موارد زیر می‌شود:
نسبت جاری
نسبت جاری از تقسیم دارایی جاری بر بدهی جاری بدست می‌آید. اطلاعات دارایی جاری و بدهی جاری را می‌توانید از صورت وضعیت مالی منتشر شده هر شرکت در کدال استخراج کنید.
(جاری دارایی)/(جاری بدهی) =نسبت جاری
اگر عدد بدست آمده از نسبت جاری کمتر از یک باشد، به این معنا است که دارایی جاری شرکت توان پوشش بدهیهای کوتاه مدت را ندارد. البته اگر این عدد غیرمنطقی هم باشد، نشانه مثبتی نیست.
به عنوان مثال دارایی جاری خساپا (شرکت سایپا) 593471 و بدهی جاری 941864 آن است. طبق فرمول، نسبت جاری خساپا 0.63 می‌شود. عدد بدست آمده نشان می‌دهد که شرکت از دارایی جاری و بدهی جاری خود به صورت مطلوب استفاده می‌کند.
نسبت آنی
نسبت آنی کمی محتاطانه به وضعیت نقدینگی یک شرکت می‌پردازد. در این نسبت، دارایی‌های نقدشونده‌تر در نظر گرفته می‌شود. فرمول نسبت آنی به صورت زیر است:
( جاری دارایی-(کالا موجودی+ها پرداخت پیش))/(جاری بدهی)=نسبت آنی
اگر عدد بدست آمده بیشتر از یک باشد، به این معنی است که شرکت توانایی بازپرداخت بدهی های کوتاه مدت خود را دارد.
نسبت وجه نقد
نسبت وجه نقد از نسبت آنی هم محتاطانه‌تر شرکت را بررسی می‌کند. در این نسبت موجودی نقد و سرمایه گذاری‌های را کوتاه مدت را تقسیم بر بدهی جاری می‌کنیم. در صورتی که عدد نسبت وجه نقد بالا باشد، وضعیت شرکت مطلوب نیست چرا که بالا بودن وجه نقد نشان دهنده عدم استفاده بهینه از منابع موجود است.
(مدت کوتاه گذاری سرمایه+نقدی موجودی)/(جاری های بدهی)=نسبت وجه نقد
نسبت سودآوری
نسبت های سودآوری یکی از مهم ترین نسبت‌ها در تجزیه و تحلیل صورت های مالی است چرا که هدف از فعالیت یک شرکت، سودآوری می‌باشد. زمانی که شرکت‌ها از نظر سودآوری با مشکل روبرو شوند، اعتبار شرکت کاهش می‌یابد بنابراین سرمایه گذاری در این نوع شرکت‌ها منطقی نیست. نسبت سودآوری به زبان ساده، جزو نسبتهای مالی مهم هستند که برای ارزیابی عملکرد مالی یک شرکت یا سازمان استفاده می‌شوند. نسبت های سودآوری شامل موارد زیر می‌شود:
حاشیه سود عملیاتی: نسبتی است که سود شرکت را پس از کسر هزینه‌های تولید اندازه می‌گیرد. حاشیه سود عملیاتی از تقسیم درآمد عملیاتی بر فروش خالص بدست می‌آید. هر چه این عدد بالاتر باشد، نشان دهنده توانایی شرکت در کاهش هزینه‌ها می‌باشد. تحلیلگران از نسبت حاشیه سود عملیاتی برای مقایسه شرکت‌ها در یک صنعت استفاده می‌کنند.
(عملیاتی درآمد)/(خالص فروش)=حاشیه سود عملیاتی
حاشیه سود ناخالص: از نسبت حاشیه سود ناخالص برای ارزیابی وضعیت مالی یک شرکت بررسی می‌شود. حاشیه سود ناخالص از تقسیم سود ناخالص به میزان کل فروش بدست می‌آید.
(ناخالص سود)/فروش=حاشیه سود ناخالص
حاشیه سود خالص: نسبت حاشیه سود خالص از تقسیم سود خالص به کل فروش بدست می‌آید. این نسبت نشان می‌دهد که چه میزان از فروش یک شرکت به سود تبدیل می‌شود.
(خالص سود)/(فروش کل)=حاشیه سود خالص
بازده حقوق صاحبان سهام ROE: نسبت بازده حقوق صاحبان سهام از تقسیم درآمد خالص بر حقوق صاحبان سهام بدست می‌آید. این نسبت نشان دهنده درآمد خالص یک شرکت برای سهامدارانش و همچنین مقایسه سودآوری یک شرکت نسبت به شرکت‌های دیگر در یک صنعت است.
(خالص درآمد)/(سهام صاحبان حقوق)=بازده حقوق صاحبان سهام
بازده دارایی: نسبت بازده دارایی نشان دهنده این است که یک شرکت به چه میزان از دارایی خود را به سود تبدیل می‌کند.
(خالص سود)/(دارایی میانگین)= بازده دارایی
نسبت اهرمی
نسبت اهرمی یکی از نسبتهای مالی است که به اندازه‌گیری میزان استفاده از بدهی توسط یک شرکت می‌پردازد. این نسبت نشان می‌دهد که چه مقدار از دارایی‌های یک شرکت به صورت بدهی یا وام می‌باشد. به طور کلی، نسبت اهرمی بیانگر این است که چه مقدار از دارایی‌های یک شرکت توسط بدهی تأمین شده است. بانک‌ها از نسبت های مالی به ویژه نسبت اهرمی جهت اخذ وام استفاده می‌کنند.
نسبت اهرمی نشان می‌دهد که چقدر از حقوق صاحبان سهام با استفاده از بدهی‌ها تأمین شده است و بیشتر از آن نشان‌دهنده ریسک بالای مالی است که شرکت بر عهده دارد، زیرا بدهی‌ها نیازمند پرداخت به موقع هستند و می‌توانند سودآوری شرکت را تحت تأثیر قرار دهند. از این رو، مدیران و سرمایه‌گذاران از نسبت اهرمی به عنوان یکی از عوامل موثر برای ارزیابی وضعیت مالی و ریسک های شرکت استفاده می‌کنند. نسبت های اهرمی شامل موارد زیر می‌شوند:
نسبت بدهی
نسبت بدهی یکی از مهم ترین نسبت‌ها در نسبت اهرمی است چرا که میزان استفاده شرکت از بدهی برای تامین مالی را اندازه گیری می‌کند.
(بدهی کل)/(دارایی کل)=نسبت بدهی
نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام
نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام نشان دهنده نسبت کل بدهی به حقوق صاحبان سهام است. هر چه عدد بدست آمده از این نسبت کمتر باشد، مطلوب‌تر است.
(بدهی کل)/(سهام صاحبان حقوق)=نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام
ضریب مالکانه
این ضریب نشان دهنده سهم حقوق صاحبان سهام در تامین مالی شرکت است. بالا بودن ضریب مالکانه نشان دهنده کم بودن ریسک شرکت می‌باشد.
(ویژه ارزش)/(دارایی کل)×100=نسبت مالکانه
نسبت پوشش بهره
نسبت پوشش بهره از تقسیم سود عملیاتی بر هزینه بهره بدست می‌آید. بالا بودن عدد نسبت پوشش بهره نشان دهنده پوشش هزینه‌های شرکت توسط دارایی‌های آن است.
(عملیاتی سود)/(بهره هزینه)=نسبت پوشش هزینه بهره
نسبت کارایی
نسبت فعالیت برای اندازه گیری کاربرد دارایی شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نسبت حجم فروش را با دارایی های مختلف مقایسه می‌کند. نسبت کارایی از تقسیم ارزش معاملات بر ارزش دارایی بدست می‌آید.
(معاملات ارزش)/(دارایی ارزش)=نسبت کارایی
کاربرد نسبتهای مالی
راه های مختلفی همچون تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی، تابلوخوانی و ... برای تحلیل یک نماد وجود دارد. نسبتهای مالی در تحلیل بنیادی کاربرد بسیاری دارد چرا که سرمایه گذاران با بررسی وضعیت یک شرکت تصمیم به خرید یا فروش می‌گیرند.
هر یک از نسبت های مالی وضعیت شرکت را از مواضع مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. به عنوان مثال در نسبت نقدینگی، وضعیت نقدینگی شرکت را در کوتاه مدت و بلندمدت مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد.
نسبتهای مالی به عنوان ابزارهای ارزیابی و تحلیل، در بسیاری از زمینه‌های مالی و تجاری کاربرد دارند. برخی از کاربردهای مهم نسبتهای مالی عبارتند از:
ارزیابی عملکرد مالی شرکت: با استفاده از نسبتهای مالی، می‌توانید عملکرد مالی یک شرکت را ارزیابی کنید. به عنوان مثال، نسبت سود به فروش نشان می‌دهد که چه مقدار از فروش شرکت به صورت سود برای شرکت باقی می‌ماند.
پیش‌بینی روند‌های مالی آینده: با استفاده از الگوهایی که از نسبتهای مالی به دست می‌آید، می‌توانید روند‌های مالی آینده را پیش‌بینی کنید. این ممکن است به شما کمک کند تا تصمیمات بهتری برای آینده بگیرید.
ارزیابی ریسک: نسبتهای مالی می‌توانند به شما کمک کنند تا ریسک مالی مرتبط با یک شرکت را ارزیابی کنید. به عنوان مثال، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام نشان می‌دهد که چقدر از سرمایه شرکت توسط بدهی‌ها تشکیل شده است.
مقایسه با رقبا و صنایع مشابه: با استفاده از نسبتهای مالی، می‌توانید عملکرد شرکت خود را با رقبا و صنایع مشابه مقایسه کنید و از این طریق درک بهتری از موقعیت مالی خود داشته باشید.
تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری: نسبتهای مالی می‌توانند به سرمایه‌گذاران کمک کنند تا قطعیت بیشتری در سرمایه گذاری داشته باشید. اطلاعات مالی دقیق تر به آنها کمک می‌کند تا تصمیمات منطقی‌تری را در مورد سرمایه‌گذاری در یک شرکت یا صنعت مشخص بگیرند.
جمع بندی
نسبتهای مالی ابزارهای قدرتمندی هستند که به مدیران، سرمایه‌گذاران، بانک‌ها و سایر افراد واجد صلاحیت کمک می‌کنند تا وضعیت مالی یک شرکت را بهتر درک کنند و تصمیمات منطقی‌تری را اتخاذ کنند.
در این مقاله به معرفی نسبتهای مالی و انواع نسبت های مالی پرداختیم. همان طور که گفته شد، تحلیل گران از نسبت های مالی برای بررسی وضعیت مالی شرکت استفاده می‌کنند. انواع نسبتهای مالی شامل نسبت نقدینگی، نسبت سودآوری، نسبت اهرمی و نسبت کارایی تقسیم می‌شود.
