یکی از هدف‌های مهم شرکت‌ها افزایش ثروت سرمایه‌گذاران است. در صورتی که شرکت بر اثر وقایع پیش‌بینی نشده حداقل نیمی از سرمایه خود را از دست بدهد، جهت حفظ منافع سهامداران مشمول ماده 141 قانون تجارت می‌شود. طبق این قانون رئیس هیات‌مدیره موظف است سهامداران را از وضعیت پیش آمده با خبر کند و در یک مجمع عمومی فوق‌العاده نظر آنها درباره انحلال یا بقای شرکت را جویا شود.
در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار قصد داریم به سوال چه زمانی شرکت‌ها مشمول ماده 141 قانون تجارت می‌شوند، پاسخ دهیم و روش‌های برون رفت شرکت‌های مشمول این ماده را بیان کنیم. با ما همراه باشید.
ماده 141 قانون تجارت چیست؟
براساس ماده 141 قانون تجارت در صورتی که شرکت بر اثر زیان‌های ایجاد شده حداقل نصف سرمایه خود را از دست بدهد، هیات مدیره موظف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده را جهت تصمیم گیری تشکیل دهد.
طبق ماده 265 قانون، اگر رئیس هیات مدیره حداکثر دو ماه پس از افزایش زیان های انباشته مجمع عمومی فوق‌العاده را برگزار نکند، بازرس وظیفه دعوت صاحبان سهام را بر عهده دارد. در صورت تبانی اعضای شرکت در عدم برگزاری مجمع، مجازات کیفری در انتظار آنها خواهد بود.
هر یک از سهامداران برای احقاق حق خود در صورت عدم برگزاری مجمع یا عدم تصمیم قطعی می‌تواند به دادگاه مراجعه کند.
راه‌های خروج شرکت‌ها از ماده 141 قانون تجارت
همان‌طور که در تفسیر ماده 141 قانون تجارت گفته شد، رییس هیات مدیره پس از اطلاع از زیان‌های شرکت باید درباره ادامه فعالیت یا انحلال، نظر سهامداران را جویا شود.
در مجمع عمومی فوق العاده درباره انحلال یا ادامه فعالیت شرکت با حضور صاحبان سهام تصمیم‌گیری می‌شود. پس از اتخاد تصمیم انحلال شرکت، دارایی و اموال شرکت به فروش می‌رود. نخست مطالبات طلبکاران تسویه می‌گردد و الباقی سرمایه بر تعداد سهام شرکت تقسیم می‌شود.
برای شروع به فعالیت یک شرکت تحقیقات و هزینه‌های زیادی صورت می‌گیرد به همین خاطر تصمیم به انحلال شرکت در این شرایط بسیار کم رخ می‌دهد. لذا به طور معمول سهامداران تصمیم به حفظ شرکت با رعایت مقررات ماده 6 قانون سرمایه همچون کاهش سرمایه یا افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها و یا آورده نقدی برای خروج شرکت از ماده 141 می‌گیرند.
در ماده 6 قانون تجارت آمده است «برای تاسیس شرکت‌های سهامی عام موسسین باید حداقل 25 درصد سرمایه شرکت را خود تعهد کرده و حداقل 35 درصد مبلغ تعهد شده را در حسابی به نام شرکت در شرف تاسیس نزد یکی از بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند. سپس همراه با اظهارنامه‌ای به ضمیمه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام که به امضاء کلیه موسسان رسیده باشد را به اداره ثبت شرکت‌ها تسلیم کنند.»
به زبان ساده‌تر، در کاهش سرمایه باید میزان تعهد سرمایه و موجودی حساب شرکت در شرف تاسیس مجدد محاسبه و تعهدات لازم از سرمایه‌گذاران دریافت گردد.
لیست شرکت‌های مشمول ماده 141
اطلاعات شرکت‌هایی که مشمول ماده 141 شده‌اند در سامانه کدال منتشر می‌شود. برای دستیابی به لیست شرکت‌های مشمول ماده 141 به نشانی codal.ir مراجعه و در نوع اطلاعیه «ماده 141» را جست‌وجو کنید.
در این قسمت سه نوع اطلاعیه «برنامه ناشر جهت خروج از شمولیت ماده 141 لایحه قانونی اصلاحی قسمتی از قانون تجارت»، «اعطای مهلت توسط هیئت پذیرش اوراق بهادار جهت خروج ناشر از شمولیت ماده 141 لایحه قانونی اصلاحی قسمتی از قانون تجارت» و «شمول ماده 141 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت برای سومین سال متوالی/ چهارمین سال متناوب طی 5 سال گذشته» آمده است. با انتخاب هر کدام، اطلاعات کامل شرکت‌هایی که مشمول این ماده شده‌اند نشان داده می‌شود.
به عنوان نمونه در نوع اطلاعیه «برنامه ناشر جهت خروج از شمولیت ماده 141 لایحه قانونی اصلاحی قسمتی از قانون تجارت» نماد «شپترو» را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در این اطلاعیه آمده است: «به استناد ماده 42 دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران به استحضار می رساند برنامه این شرکت جهت برون رفت از شمول ماده 141 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت برنامه جهت خروج از شمول ماده 141 لايحه قانوني اصلاح قسمتي از قانون تجارت به پيوست تقديم مي گردد.» در پیوست این اطلاعیه برنامه‌های شرکت برای برون رفت از شمول ماده 141 آورده شده است. برای مطالعه این برنامه‌ها اینجا کلیک کنید.
پیشگیری از مشمول شدن در ماده ۱۴۱ قانون تجارت
حسابرسی صحیح
وجود یک حسابرس متبحر در جهت بررسی درست و گزارش‌گیری به موقع و دوره‌ای می‌تواند از مواجه شرکت با بحران‌های جدی جلوگیری کند.
استفاده از معافیت مالیاتی
یکی از هزینه‌هایی که شرکت‌ها ملزم به پرداخت آن هستند، مالیات است. سازمان امور مالیاتی فرصتی را فراهم کرده تا در صورت بروز بحران در شرکت از معافیت مالیاتی استفاده کنند.
البته باید بدانید که همه شرکت‌ها در صورت درخواست مشمول معافیت نمی‌شود بلکه تنها کسانی می‌توانند از این امتیاز استفاده کنند که کارشناسان امور مالیاتی وضعیت شرکت را ارزیابی و تایید کرده باشند.
