معنای سواد در طول زمان تغییر می‌کند. زمانی توانایی نوشتن و خواندن، نهایت سواد محسوب می‌شد. اما حالا باسواد بودن ابعاد دیگری پیدا کرده است. سواد اقتصادی وجه جدیدی از سواد است که مهارت‌ورزی در آن ضروری بوده و به صورت مستقیم در کیفیت زندگی‌مان مؤثر است. برای برآمدن از پس چالش‌های اقتصادی باید پی یادگیری و تقویت سواد اقتصادی خود باشیم. قبل از بررسی کامل‌تر، بهتر است که سواد اقتصادی را تعریف کنیم.
سواد اقتصادی یعنی چه؟
سواد اقتصادی به صورت خلاصه عبارت است از توانایی تصمیم‌گیری با توجه به منابع محدود و فهمیدن مزایا و معایب راه‌هایی که وجود دارند. در این صورت باید بتوانید با مسائل مالی آشنا شوید، منابع خودتان را شناسایی کنید و راه مناسب را با استفاده از تحلیل و بررسی، پیدا نمایید. کسانی که سواد اقتصادی داشته باشند، از هدر رفت منابع جلوگیری کرده و فرصتهای اقتصادی را از دست نمی‌دهند.
مولفه‌های سواد اقتصادی
برای اینکه بدانیم سواد اقتصادی چگونه تبدیل به مهارتی کارا شده است، خوب است که مولفه‌های آن را با هم بررسی کنیم. مولفه‌های سواد اقتصادی شامل وجوه مهم این مسئله بوده و می‌تواند مهارت، تکنیک یا استراتژی باشد. در ادامه چند مولفه مهم را با هم مرور می‌کنیم.
مدیریت منابع و بودجه‌بندی
از اولین مولفه‌های سواد اقتصادی، توانایی مدیریت منابع و بودجه‌بندی است. شما باید بتوانید سرمایه خود را شناسایی، طبقه‌بندی و برای هر بخش از درآمد و مخارج خود، بودجه‌بندی تعیین نمایید. در بودجه‌بندی چند نکته مهم دیگر وجود دارد. نظم، تعهد به برنامه و واقع‌بینی از دیگر مسائل مهمی است که برای مدیریت منابع به آن‌ها نیاز دارید. اگر منظم نباشید، نمی‌توانید منابع را جمع‌آوری و دسته‌بندی کنید. همچنین اگر بدون پایبندی به برنامه، عملاً برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی شما بی‌فایده می‌شود. اگر واقع‌نگر نباشید هم برنامه شما اجرایی نخواهد بود.
حفظ و توسعه ثروت
هدف اول از سواد مالی حفظ ارزش دارایی و ثروت است. شما اگر نتوانید سرمایه خود را از تورم و آسیب‌های دیگر حفظ کنید، از سواد اقتصادی مناسبی برخوردار نیستید. حفظ ثروت نیز نیازمند این است که شما با مسائل تئوری اقتصاد مانند چرخه عرضه و تقاضا، تورم و نقدینگی آشنا باشید و بدانید در هر وضعیت اقتصادی اقدام مناسب کدام است.
هدف دیگری که از سواد اقتصادی داریم، توسعه ثروت است. در این مرحله ما دیگر به حفظ ارزش سرمایه خود بسنده نمی‌کنیم و در پی این هستیم که بتوانیم سرمایه خود را گسترش داده و از فرصتهای سرمایه‌گذاری نهایت بهره را ببریم. برای این کار نیاز داریم تا با بازارهای متنوع مانند بازار بورس آشنا شده و فرایندهای آن را بشناسیم.
امنیت سرمایه و جلوگیری از سرقت
یکی از مسائلی که در این چندساله باعث گرفتاری بسیاری از افراد شده است، موسسات اعتباری و مالی بدون پشتوانه بودند. سپرده‌گذاری در این موسسات، باعث زیان دولت، هزینه‌کرد بیت‌المال و زیان مردم شد. یکی دیگر از وجوه سواد اقتصادی، اهمیت شناخت موسسات مالی و فرایندهای اقتصادی است. سواد اقتصادی به ما کمک می‌کند تا بتوانیم به سرعت موارد کلاهبرداری، شیادی و وعده‌های کاذب را تشخیص داده و سرمایه خود را از خطر آن‌ها حفظ کنیم. با وجود سواد اقتصادی هرگز قربانی فریبکارانه موسسات نخواهیم شد و می‌توانیم محل امن نگهداری و رشد سرمایه را شناسایی کنیم.
درک تورم و نرخ بهره
مولفه دیگر سواد اقتصادی، درک موارد تئوری اقتصادی مانند نرخ بهره است. شما اگر بتوانید نرخ بهره را درک کنید، می‌توانید فرصتهای مناسب را بهتر شناسایی کنید. توجه کنید که فرصتهای سرمایه‌گذاری با ریسک کمتر و سود بیشتر از نرخ بهره مناسب بوده و فرصت‌هایی که سودشان کمتر از تورم و نرخ بهره باشد، نامناسب تلقی می‌شود. بنابراین می‌توانید به سادگی تشخیص دهید که سرمایه شما باید چه مسیری را طی کند.
اهمیت سواد اقتصادی
با اینکه در رسانه‌ها و منابع آموزشی به سواد اقتصادی کمتر از حد نیاز پرداخته می‌شود، اما سواد اقتصادی از اهمیت بسیاری برخوردار است. سواد مالی و اقتصادی به ما کمک می‌کند تا بتوانیم بهترین فرصت‌ّها را شناسایی کرده و از موقعیت‌های خطرناک دور شویم. همچنین با توجه به وضعیت اقتصادی، سواد مالی و تقویت هوش مالی یکی از بهترین راه‌های مقابله با گرانی و تورم است. کودکان با فراگیری سواد اقتصادی می‌توانند در آینده عملکرد بهتری از همسالان خود نشان دهند و به کسب و توسعه سرمایه بپردازند.
راهکارهای تقویت سواد اقتصادی
اگر مشتاق هستید ولی نمی‌دانید چگونه می‌توانید سواد مالی را کسب کرده یا تقویت کنید، نگران نباشید. در ادامه چند راه‌حل مناسب را معرفی می‌کنیم که بدون هزینه اضافی، بتوانید سواد اقتصادی خودتان را همواره تقویت کرده و به‌روز نگاه دارید.
پیگیر اخبار اقتصادی باشید
اخبار اقتصادی و گزارش‌های اقتصادی یکی از بهترین منابع آشنایی با مسائل مالی و به‌روز بودن در این حوزه است. اگر می‌خواهید سواد اقتصادی خود را تقویت کنید، اخبار اقتصادی با عنوان کردن موارد متفاوت و ارتباط میان مولفه‌های اقتصادی، می‌توانند باعث آگاهی بیشتر شما از ارتباط بخش‌های مختلف اقتصاد با یکدیگر شوند. همچنین از گزارشات اقتصادی غافل نشوید. بسیاری از گزارش‌ها اطلاعات پایه‌ای درباره صنایع، نقدینگی و چرخه تولید و عرضه دارند که از نظر آموزشی، بسیار مفید هستند.
مطالعه کتاب‌های اقتصادمحور
امروزه کتاب‌ّهای زیادی هستند که با زبان ساده و قابل فهم، مسائل ساده و پیچیده اقتصادی را توضیح می‌دهند. بسته به اینکه وضعیت شما چگونه است، می‌توانید از یک کتاب مبتدی شروع کنید یا یک کتاب پیشرفته‌تر را انتخاب کنید. مطالعه به شما کمک می‌کند تا مطالب را بهتر دسته‌بندی کنید و اطلاعات بیشتری را در وقت کمتری کسب کنید.
کلاس‌های مالی-اقتصادی
راه دیگر شرکت در کلاس‌های اقتصادی است. کلاس‌هایی که در زمینه آموزش اقتصادی فعالیت می‌کنند، شما را با سازوکارهای اقتصادی آشنا کرده و ذهنیت شما را نسبت به بازارهایی مانند بورس بهبود می‌بخشند. جالب اینکه بسیاری از کلاس‌های آموزشی رایگان یا ویدئوهای آن‌ها در اینترنت موجود است که می‌توانید با جست‌وجو آن‌ها را پیدا کرده و برای تقویت سواد اقتصادی خود استفاده کنید.
عواقب نداشتن سواد اقتصادی
شاید با خودتان بگویید اگر کسی پیگیر یادگیری و کسب سواد اقتصادی نباشد، چه اتفاقاتی برای او می‌افتد؟ یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلاتی که برای اینگونه افراد پیش می‌آید، این است که نمی‌توانند درک کنند چرا دخل و خرج‌شان با هم نمی‌خواند. گاهی بعضی از افراد کار زیادی انجام می‌دهند، اما در نهایت دریافتی موردنظرشان را ندارند و از وضعیت اقتصادی خود ناراضی هستند.
مشکل دیگری که نداشتن سواد اقتصادی برای شما ایجاد می‌کند، ناتوانی در تشخیص وعده کاذب و فرصت واقعی است. گاهی فرصتهای سرمایه گذاری مناسبی پیش پای شما قرار می‌گیرد، اما اگر سواد اقتصادی مناسبی نداشته باشید، نمی‌توانید از آن‌ها بهره‌مند شوید. در مقابل گاهی برخی از افراد به شما پیشنهادهای وسوسه‌کننده‌ای می‌دهند که کذب و کلاهبرداری است. اگر سواد اقتصادی شما ناقص باشد، نمی‌توانید از خطر این تله‌ها فرار کنید و ممکن است که گرفتار شوید.
همچنین شما در طول زندگی خود نیاز دارید تا تصمیمات اقتصادی متنوعی بگیرید. از خرید خانه تا گرفتن وام یا تأمین هزینه‌های فرزندتان. برای تمامی این موارد شما نیاز به برنامه‌ریزی و درک شرایط اقتصادی دارید. در صورتی که به سواد اقتصادی اهمیت ندهید، در تصمیم‌گیری‌های این‌چنینی نمی‌توانید بهترین عملکرد را داشته باشید و چه بسا از تصمیم‌های خود پشیمان شوید.
جمع‌بندی
این روزها که وجه اقتصادی همه پررنگ شده، سواد اقتصادی یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین دانش‌هایی است که باید آن را یاد بگیرید. سواد اقتصادی می‌تواند راهگشای مشکلات ما شود و خطرات زیادی را از سرمایه‌تان دور کند. اگر قصد دارید تا به تقویت سواد اقتصادی خودتان بپردازید، معطل نکنید و از بهترین و در دسترس‌ترین منابع مانند کتاب‌ها و فیلم‌های آموزشی، به این امر مهم بپردازید.
