بازار بورس یکی از بازار‌های هدف سرمایه‌گذاران داخلی است که به هر میزان علم سرمایه‌گذاری در این بازار بیشتر باشد، قطعا شانس موفقیت نیز بیشتر خواهد بود. با وجود سودده بودن این بازار برای سرمایه‌گذاران، گاهی‌عدم دانش کافی برای سرمایه‌گذاری موجب از دست رفتن سرمایه برخی از این سرمایه‌گذاران تازه وارد می‌شود.
طبیعتا همه این سرمایه‌گذاران دانش و زمان کافی را برای انجام معاملات بورسی ندارند و همین موضوع خود دردسر ساز خواهد شد؛ از این رو سبدگردان‌ها به منظور حمایت از سرمایه‌گذارانی که به هر دلیلی دانش و یا زمان کافی را برای فعالیت در بازار ندارند، راه اندازی شده اند.
در واقع سبدگردان‌ها طی یک قرارداد مشخص ملزم به مدیریت دارایی سرمایه‌گذار در بازار می‌شوند تا به این ترتیب گروهی از متخصصین بازار در ازای دریافت کارمزدی مشخص، به سرمایه‌گذار کمک کنند. در ادامه قصد داریم به مطالبی در رابطه با قرارداد سبدگردانی سازمان بورس بپردازیم. با ما همراه شوید.
سبد گردانی چیست؟
سبدگردانی یک عمل کاملا تخصصی و حرفه‌ای است و به همین دلیل در صورت نداشتن دانش کافی در این زمینه احتمال زیان در بازار سرمایه افزایش پیدا می‌کند. سبدگردانی باید به گونه‌ای باشد که سرمایه شخص بین چندین سهم با درصد سود بالا به گردش دربیاید تا به این طریق در صورت ضرر یکی از سهم‌ها، سایر سهام بتواند ضرر ایجاد شده را جبران کنند.
کارگزاری‌های رسمی در قالب سبدگردانی‌ها به صورت کاملا قانونی عملیات سبدگردانی را برای سبدگردان‌ها انجام دهند؛ به این طریق که با تکیه بر میزان دارایی سرمایه‌گذار و همچنین میزان ریسک‌پذیری او بهترین سبد سهام را برای او تشکیل می‌دهند.
لازم به ذکر است که سبدگردانی برای طرفین یک بازی برد- برد است؛ به این صورت که سبدگردان با دانش بورسی خود در تلاش است تا سوددهی برای سرمایه‌گذار چندین برابر گردد و در طرف مقابل نیز از میزان سود حاصله، مبلغی را به صورت توافقی تحت عنوان کارمزد دریافت خواهد کرد. تمامی اقدامات گفته شده در قالب قرارداد سبدگردانی سازمان بورس انجام می‌گیرد تا در نهایت همه چیز روشن، واضح و قانونی باشد.
قرارداد سبدگردانی سازمان بورس چیست؟
برای اینکه عملیات سبدگردانی به شکلی کاملا روشن، رسمی و البته قانونی انجام بگیرد، قراردادی بین سبدگردان و سرمایه‌گذار منعقد می‌شود که به قرارداد سبدگردانی سازمان بورس معروف است. هر یک از شرکت‌های سبدگردان که در قالب کارگزاری‌های رسمی فعالیت می‌کنند، دارای قرارداد ویژه خود هستند و به همین منظور لازم است که پیش از عقد قرارداد با این شرکت‌ها اطلاعاتی را راجع به محتوای قرارداد و بندهای موجود در آن داشته باشید.
طبیعتا به هر اندازه اطلاعات و آگاهی شما از قرارداد سبدگردانی سازمان بورس بیشتر باشد، آگاهانه‌تر می‌توانید شرکت سبدگردان مناسب را انتخاب می‌کنید. این قرارداد‌ها دارای بندهای عمومی و نیز یک سری از بندهای اختصاصی هستند؛ در بندهای عمومی که معمولا در بین قراردادهای شرکت‌های سبدگردان مختلف مشابه است، به مواردی مانند موضوع قرارداد و یا شرایط فسخ قرارداد پرداخته می‌شود اما در بندهای اختصاصی به یک سری موضوعات ویژه پرداخته می‌شود که در ادامه به چند نمونه از این بندها می‌پردازیم.
کارمزد سبدگردانی
یکی از مهم‌ترین بندهایی که در قرارداد سبدگردانی سازمان بورس به آن پرداخته می‌شود، سود سبدگردانی است. همانطور که گفتیم شرکت‌های سبدگردان در ازای کارمزدی که از سرمایه‌گذار دریافت می‌کنند، ملزم به مدیریت سبد دارایی او هستند؛ حال این کارمزد تعریف شده برای هر شرکت سبدگردان دارای شرایط ویژه‌ای است.
در این قسمت به منظور توجیه سرمایه‌گذار از فرمول‌های ریاضی و همچنین مثال‌هایی از نحوه محاسبه کارمزد استفاده می‌شود. نحوه تعیین کارمزد به این شکل است که به طور مثال مقرر می‌شود که در صورت کسب سود بیشتر از ۲۵ درصد، سبدگردان سهمی معادل یک چهارم از کل سود را دریافت خواهد کرد.
گزارش دهی
همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، سبدگردان عملیات مدیریت سبد را به جای سرمایه‌گذار انجام می‌دهد. به همین دلیل لازم است که یک گزارش دهی کامل را از فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد، در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهد تا شفافیت کاری لحاظ گردد. دسترسی سرمایه‌گذار به گزارشی از معاملات انجام شده می‌تواند به صورت روزانه، هفتگی، ماهیانه و یا حتی سالیانه باشد.
روش‌های ارتباطی
یکی دیگر از بندهای موجود در قرارداد سبدگردانی سازمان بورس مربوط به مشخص کردن روش‌های ارتباطی سرمایه‌گذار با سبدگردان است. از آنجاییکه مسئولیت تمامی معاملات سبد بر عهده سبدگردان است، طبیعتا باید روشی هم برای ارتباط سرمایه‌گذار با سبدگردان وجود داشته باشد؛ این راه ارتباطی معمولا به منظور دریافت گزارش کارکرد از مدیر سبدگردان خواهد بود که می‌تواند در قالب پیامک، ایمیل و یا هر روش دیگری تعریف شود.
نحوه برداشت و یا واریز
یکی از مزایای سبدگردانی‌ها، امکان نقد شوندگی بالا است؛ به این معنا که سرمایه‌گذار در هر زمان که بخشی از سرمایه خود را نیاز داشته باشد می‌تواند در کمترین زمان ممکن، آن را دریافت کند. حال سبدگردان با اتخاذ تدابیری در تلاش است که امکان برداشت وجه را برای سرمایه‌گذار تحت شرایط خاصی میسر سازد.
از طرفی دیگر گاهی سرمایه‌گذار امکان واریز وجه بیشتری را به سبد خود دارد؛ در این صورت نیز بر حسب شرایط مشخصی که به توافق طرفین رسیده است، می‌توان سرمایه خود را افزایش داد. لازم به ذکر است که این موارد همگی باید به توافق طرفین برسد؛ بنابراین پیش از عقد قرارداد لازم است که این بندها را به دقت مطالعه نمایید و تنها در صورت رضایت، قرارداد را نهایی نمایید.
محرمانگی در حفظ اطلاعات سرمایه‌گذار
به موجب قرارداد منعقد شده میان طرفین، سبدگردان موظف است تا در حفظ اطلاعات شخصی و دارایی سرمایه‌گذار کوشا باشد به طوریکه این اطلاعات به هیچ وجه افشای عمومی نگردد. لازم به ذکر است که در صورتیکه سبدگردان نتواند اطلاعات شخصی سرمایه‌گذار را حفظ کند، عملی در خلاف قانون را انجام داده و می‌تواند پیگیری قانونی گردد.
توجه داشته باشید که منظور از حفظ اطلاعات سرمایه‌گذار، محرمانگی در دید عموم است و سازمان بورس از این قاعده مستثنی است؛ به این معنا که بازرسین سازمان بورس تحت شرایط خاصی می‌تواند به تمام اطلاعات سبدگردان‌ها دسترسی داشته باشند.
شروط و محدودیت‌های قرارداد
گاهی سرمایه‌گذار برای سپردن دارایی خود به سبدگردان یک سری شرایط و یا محدودیت‌ها را نیز در ذهن دارد که می‌تواند آن را در قرارداد قید کند. در واقع یکی از مزایای سبدگردانی این است که مدیریت سبد توسط سبدگردان برحسب شرایط و نیز تمایل سرمایه گذار انجام می‌شود.
سرمایه‌گذار می‌تواند مشخص کند که سبدگردانی تنها در حیطه صنعت مشخصی انجام گیرد و یا اینکه می‌تواند برای معاملات یک صنعت مشخص، محدودیت ایجاد کند. هرچند که مدیریت تمام و کمال سبد با سبدگردان است اما فراهم شدن شرایطی برای سنجش شرایط سرمایه‌گذار می‌تواند میزان ریسک‌پذیری او را در انجام معاملات بازار دخیل کند. تمامی این شروط و محدودیت‌های سرمایه‌گذار با توافق طرفین در قرارداد سبدگردانی سازمان بورس آورده می‌شود.
مدت زمان قرارداد سبدگردانی سازمان بورس
مدت قرارداد از دیگر مواردی است که در قرارداد سبدگردانی به طور دقیق شرح داده می‌شود. معمولا مدت زمان قرارداد سبدگردانی سازمان بورس به صورت ۱۲ ماهه است چرا که در این مدت زمان معمولا یک دوره از فراز و نشیب‌های سرمایه‌ای رخ داده است و در نهایت نحوه عملکرد سبدگردان قابل تشخیص است.
برای عقد قراردادهای یک‌ساله معمولا سبدگردان اقدام به انجام معاملاتی با دید میان مدت می‌کند تا به این طریق معاملاتی با میزان ریسک پایین و البته سود بالاتر انجام گیرد. لازم به ذکر است که سرمایه‌گذار طی بند شروط فسخ قرارداد، می‌تواند قرارداد خود را فسخ کند و یا مطابق با بند واریز و دریافت وجه، اقدام به کم و زیاد کردن سرمایه خود کند.
شرایط پایان قرارداد سبدگردانی سازمان بورس
آخرین روز کاری از مدت زمان قرارداد منعقد شده، آخرین روزی خواهد بود که سبدگردان اجازه گردش سهام را در سبد خواهد داشت. پس از اتمام این مدت زمان، سبدگردان صلاحیت هیچگونه تغییری را در سبد نخواهد داشت و ملزم خواهد بود که سبد را همانگونه به سرمایه‌گذار تحویل دهد. طی قرارداد سبدگردانی سازمان بورس، سبدگردان موظف است که در طول دو روز کاری، سود حاصله از سبدگردانی را در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهد.
نظارت بر کار سبدگردانی
تمامی فعالیت‌هایی که سبدگردان برای مدیریت سبد سهام سرمایه‌گذاران انجام می‌دهد، تحت نظارت امین سبد خواهد بود؛ به این صورت که یک موسسه حسابرسی به عنوان امین سبد به منظور حمایت از سرمایه‌گذاران و حفظ حقوق آن‌ها عملیات نظارت بر نحوه انجام معاملات توسط سبدگردان را بر عهده دارد.
این موسسه که به مانند یک بازرس عمل خواهد کرد، به نرم‌افزار سبدگردانی دسترسی دارد و به این طریق نحوه کارکرد سبدگردان را تحت کنترل می‌گیرد. لازم به ذکر است که در صورت مشاهده هرگونه عملی در خلاف قوانین، امین سبد می‌تواند ضمن تنظیم گزارش، مراتب را با سازمان بورس در میان بگذارد.
جمع‌بندی
قرارداد سبدگردانی سازمان بورس به مجموعه‌ای از بندهای مورد توافق سرمایه‌گذار و سبدگردان گفته می‌شود که در آن به موارد مختلفی اشاره می‌شود. از آنجاییکه این قرارداد و بندهای ذکر شده در آن برای هر کدام از شرکت‌های سبدگردان متفاوت است، پیشنهاد می‌شود که پیش از عقد قرارداد نسبت به مطالعه دقیق آن اقدام فرمائید. با مطالعه قرارداد سبدگردانی سازمان بورس برای هر کدام از شرکت‌های سبدگردان می‌توانید به روند کارکرد سبدگردان پی ببرید و در نهایت با توجه به شرایط خود اقدام به انتخاب سبدگردان مناسب نمایید.
