صندوق های سرمایه گذاری به عنوان یک نوع سرمایه گذاری غیرمستقیم شناخته می‌شوند که براساس نوع دارایی، نحوه مدیریت سرمایه و ... به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. یکی از صندوق‌های موجود در بازار سرمایه، صندوق سرمایه گذاری پروژه است.
صندوق پروژه یا همان Project Fund، سرمایه های خرد را جمع آوری کرده و در پروژه‌هایی با توجیه اقتصادی سرمایه گذاری می‌کند. در نهایت پس از بهره برداری پروژه، صندوق تصفیه شده و دارندگان اوراق به سهامداران شرکت تبدیل می‌شوند.
در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار، قصد داریم در خصوص صندوق سرمایه گذاری پروژه و نحوه معامله آنها توضیحاتی ارائه دهیم.
صندوق سرمایه گذاری پروژه چیست؟
صندوق پروژه Project Fund یکی از ابزارهای تامین مالی پروژه‌ها است. این صندوق نیز همچون دیگر صندوق‌های سرمایه گذاری، سرمایه‌های خرد را جمع آوری کرده و در پروژه‌های مخصوص سرمایه گذاری می‌کند. قابل ذکر است که پروژه ها باید طبق اساسنامه و امیدنامه صندوق انتخاب شود.
صندوق پروژه در چارچوب اساسنامه، یک شرکت سهامی خاص برای اجرای یک پروژه تاسیس می‌کند و پس از بهره‌برداری شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل و در بورس یا فرابورس قابل معامله می‌شود. پس از تکمیل پروژه، دارندگان واحدهای سرمایه گذاری صندوق پروژه، سهام شرکت دریافت می‌کنند. نخستین پروژه اجرا شده در صندوق سرمایه گذاری پروژه، شرکت مپنا بود.
مزیت این صندوق برای پروژه‌ها، عدم نیاز به بازپرداخت سریع وام و پرداخت سود است. بنابراین هزینه تامین مالی برای شرکت‌ها بسیار ارزان خواهد بود. علاوه بر این پروژه‌ها نیمه کاره می‌توانند با تامین مالی از طریق صندوق پروژه، پروژه را به بهره برداری برسانند.
دستورالعمل صندوق پروژه
نحوه‌ی عملکرد صندوق پروژه به شرح زیر است:
1- تهیه طرح توجیهی پروژه و تعیین ارکان
2- دریافت مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار
3- ثبت صندوق در مرجع ثبت شرکت‌ها
4- دریافت مجوز فعالیت از سازمان
5- راه اندازی صندوق و فروش اوراق
6- تاسیس شرکت پروژه و اجرای پروژه از محل منابع صندوق
7- اتمام پروژه و تبدیل شرکت پروژه به سهامی عام
8- تصفیه صندوق
تفاوت شرکت پروژه و صندوق پروژه
شرکت پروژه و صندوق پروژه تفاوتی با یکدیگر ندارند. زمان آغاز فعالیت یک شرکت، صندوق پروژه تامین مالی می‌کند. زمانی که شرکت به بهره برداری می‌رسد، شرکت به سهامی عام تبدیل شده و در بورس یا فرابورس عرضه می‌شود. با عرضه شرکت پروژه در بورس، دارندگان اوراق صندوق، سهامدار شرکت محسوب می‌شوند.
ارکان صندوق سرمایه گذاری پروژه
ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری به طور کلی یکسان هستند و تنها تفاوت کوچکی در وظایف آنها وجود دارد. ارکان صندوق سرمایه گذاری پروژه شامل:
1- مجمع صندوق
2- مدیر صندوق
3- هیات مدیره صندوق
4- بازارگردان
5- متولی
6- حسابرس
7- متعهد پذیره نویسی
8- ناظر فنی
پیش از این در مقاله‌ای در خصوص ارکان صندوق و وظایف هر یک توضیحاتی ارائه کردیم که مطالعه این مقاله می‌تواند تکمیل کننده مقاله فوق باشد.
مزایای سرمایه گذاری در صندوق پروژه برای سرمایه گذاران
- صرفه ناشی از مقیاس: در صندوق‌های سرمایه گذاری، سرمایه های خرد جمع آوری شده و در دارایی‌های مختلف سرمایه گذاری می‌شود. با توجه به تجمیع سرمایه ها، هزینه‌ها سرشکن می‌شود.
- سرمایه گذاری مطمئن: در ارکان صندوق‌های سرمایه گذاری افرادی به عنوان ناظر در سرمایه گذاری نظارت دارند.
- امکان افزایش سرمایه: یکی از مزایای مشترک صدوق های سرمایه گذاری، امکان افزایش سرمایه در زمان‌های کوتاه‌تری نسبت به شرکت های سهامی است.
- معاف از مالیات: سرمایه گذاران در ازای دریافت سود، مالیاتی پرداخت نمی‌کنند.
- نقدشوندگی بالا: صندوق پروژه همچون دیگر صندوق های سرمایه گذاری ضامن نقدشوندگی (بازارگردان) دارند.
- شفافیت اطلاعات: صندوق سرمایه گذاری پروژه موظف هستند که اطلاعات صندوق را به صورت مستمر در سامانه کدال برای سرمایه گذاران منتشر کنند.
مزایای سرمایه گذاری در صندوق پروژه برای شرکت‌ها
- معافیت مالیاتی: پروژه‌های موجود در صندوق سرمایه گذاری پروژه تا زمان بهره برداری معاف از مالیات هستند.
- عدم لغو پروژه به دلیل فقدان سرمایه: پروژه ها به دلیل فقدان سرمایه لغو نمی‌شوند.
ریسک های سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری پروژه
اغلب صندوق‌های سرمایه گذاری دارای ریسک هستند و سرمایه گذاران با علم بر وجود ریسک، اوراق صندوق را خریداری می‌کنند. در ادامه به ریسک‌های موجود در صندوق پروژه اشاره می‌کنیم:
1- ریسک کاهش ارزش دارایی صندوق: احتمال دارد که پس از بهره برداری از پروژه، جریان درآمدی پیش بینی شده محقق نشود.
2- عدم اتمام پروژه در موعد مقرر: در صورت قصور از سوی صندوق یا پیمانکار امکان عدم اتمام پروژه در موعد مقرر وجود دارد.
3- افزایش هزینه‌های پروژه: در شرایط تورم احتمال افزایش هزینه های پروژه و عدم توجیه اقتصادی پروژه وجود دارد.
4- ریسک کاهش قیمت اوراق صندوق: قیمت اوراق صندوق براساس پیشرفت پروژه و عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.
