الگوهای نموداری (Chart patterns) در تحلیل تکنیکال

الگوهای نموداری قیمت یکی از بخش‌های اساسی تحلیل تکنیکال هستند. این الگوها چندین بار در بازار تکرار می‌شوند و تشخیص آنها نسبتا آسان است. یکی از ویژگی‌های این الگوها این است که در هر تایم فریمی ظاهر می‌شوند. بنابراین همه معامله‌گران اعم از نوسان‌گیران، معامله‌گران کوتاه مدت، میان‌مدت و بلندمدت می‌توانند از این الگوها برای تحلیل نماد مورد نظرشان استفاده کنند. یکی از مزیت‌های این الگوها شناسایی به موقع نقاط ورود و خروج است. 

در حالت کلی الگوهای نموداری به 2 دسته تقسیم می‌شوند:

1. الگوهای کلاسیک
2. الگوهای هارمونیک

الگوهای کلاسیک

الگوهای کلاسیک خود به 2 گروه عمده تقسیم می‌شوند:

الگوهای بازگشتی (Reversal patterns) و انواع آن

همان‌طور که از نام این الگوها پیداست، در این الگوها روند قیمت تغییر می‌کند. بدان معنا که اگر این الگوها در روند صعودی شکل گیرند، نشانگر تغییر روند فعلی به روند نزولی و کاهش قیمت‌ها هستند. همچنین اگر این الگوها در روند نزولی ایجاد شوند به معنای تغییر روند فعلی به روند صعودی و افزایش قیمت‌ها هستند. با استفاده از این الگوها می‌توان حداقل میزان اصلاح سهم را تشخیص داد و فرصت‌های معاملاتی خوبی را کشف کرد. 

در ابتدا به نکات مهم زیر توجه کنید:

1. یکی از مهمترین شروط ایجاد الگوهای بازگشتی، وجود یک روند اولیه است.
2. اولین سیگنال تغییر روند اکثرا زمانی به‌وجود می‌‌آید که یکی از خطوط روند شکسته شود.
3. هرچه اندازه الگو بزرگتر باشد و در مدت زمان بیشتری تشکیل شده باشد، اعتبار آن بیشتر است.
4. برای تایید همه الگوهای نموداری، افزایش حجم معاملات عامل مهمی به‌شمار می‌رود.

الگوهای بازگشتی انواع مختلفی دارند که در ادامه این مقاله به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

الگوی سر و شانه

یکی از قابل اعتمادترین و مهمترین الگوهای بازگشتی، الگوی سروشانه است. همان‌طور که در تصویر مشاهده می‌کنید این الگو از سه قله متوالی تشکیل شده‌است. این قله‌ها به ترتیب شانه چپ، سر و شانه راست نام دارند.

این الگو خود به 2 نوع سر و شانه سقف و سر و شانه کف تقسیم می‌شود. الگوی سر و شانه سقف در پایان یک روند صعودی شکل می‌گیرد و حاکی از نزولی شدن روند است. الگوی سر و شانه کف در روند نزولی شکل می‌گیرد و نشان از صعودی شدن روند است.

برای مشخص کردن هدف قیمتی در این الگو، فاصله سر الگو تا خط گردن را اندازه گرفته سپس به همین اندازه از ناحیه شکست خط گردن پایین بروید. این فاصله حداقل کاهش قیمت شما خواهد بود. برای سروشانه کف نیز به‌همین صورت است ولی جهت اندازه‌گیری عوض می‌شود.

الگوی سقف‌ها و کف‌های دوقلو

بعد از الگوی سر و شانه، بیشترین الگویی که در بازار مشاهده می‌کنید الگوی سقف‌ها وکف‌های دوقلو است. الگوی سقف دوقلو به‌صورت حرف "M" و الگوی کف دوقلو به‌صورت حرف  "W" می‌باشد. برای تعیین هدف قیمتی در الگو سقف دوقلو، ارتفاع الگو از نقطه بالایی تا نقطه شکست را اندازه بگیرید و به همان اندازه از نقطه شکست پایین بروید. این فاصله حداقل کاهش قیمت شما می‌باشد. برای کف دوقلو نیز به همین صورت اما در جهت برعکس می‌باشد.

الگوی سقف‌ها و کف‌های سه‌ قلو

الگوی سقف و کف سه قلو نسبت به الگوهای قبلی کمتر دیده می‌شود. الگو سقف سه‌قلو شبیه الگوی سروشانه سقف است اما سقف‌های آن در سطوح یکسانی قرار دارند. الگو کف سه‌قلو نیز مانند الگو سروشانه کف می‌باشد با این تفاوت که هر 3 کف آن در سطوح یکسانی قرار دارند.

الگوهای ادامه دهنده (Continuation patterns)

الگوهای ادامه‌دهنده همان‌طور که از اسمشان پیداست، نشان‌دهنده ادامه حرکت قیمت در جهت روند می‌باشند. توجه داشته باشید که لزوما همه این الگوها باعث ادامه روند نمی‌شوند و در بسیاری از این الگوها بازگشت روند شکل می‌گیرد. 

الگوی مثلث

این الگو معمولا جزء الگوهای ادامه دهنده است اما همان‌طور که قبلا گفتیم ممکن است در برخی موارد همانند الگوهای برگشتی عمل کنند. در کل 3نوع الگوی مثلث وجود دارد:

1. مثلث افزایشی (صعودی): همان‌طور که در تصویر می‌بینید این الگو دارای یک خط پایینی افزایشی و خط بالایی آن تقریبا صاف است و معمولا باعث ادامه روند صعودی می‌شود.
2. مثلث کاهشی (نزولی): این الگو باعث نزول قیمت می‌شود. کاملا شبیه مثلث صعودی است با این تفاوت که خط بالایی مثلث کاهشی و خط پایینی تقریبا صاف و افقی است. در بیشتر موارد این الگو بیانگر ادامه روند نزولی است.
3. مثلث متقارن: مثلث متقارن تغییری در روند ایجاد نمی‌کند و اکثرا به‌صورت الگوی ادامه‌دهنده است.

الگوی پرچم‌های مثلث و مستطیل

یکی از مواردی که باعث ایجاد الگوهای پرچم می‌شود، وجود حرکتی شارپ و تقریبا به‌صورت خط مستقیم است. سپس در این الگوها قیمت به اصطلاح کمی استراحت کرده و به روند خود ادامه می‌دهد.

نمونه‌هایی از این الگو را در تصاویر زیر مشاهده می‌کنید. همان‌طور که می‌بینید شیب پرچم برخلاف جهت روند قبلی است.

الگوی کنج

الگوی کنج نیز مانند الگوی پرچم، شیب آن برخلاف جهت روند است. هرگاه شیب کنج رو به پایین باشد، کنج افزایشی است و هرگاه شیب کنج رو به بالا و برخلاف روند باشد، الگوی کنج کاهشی است.

در شکل زیر یک الگوی کنج نزولی را مشاهده می‌کنید.

الگوی مستطیل

الگوی مستطیل بیانگر مکثی در بازار است و قیمت برای مدتی بین 2 خط افقی معامله می‌شود. حالت دیگری از این الگو، الگو مستطیل نزولی است که در روند نزولی شکل می‌گیرد.

الگوی فنجان و دسته

در الگوی کاپ یا فنجان و دسته، فنجان که به شکل حرف "U" می‌باشد و به عنوان یک سیگنال صعودی محسوب می‌شود. 

الگوهای هارمونیک(Harmonic Patterns)

در الگوهای هارمونیک، با تعدادی ساختار هندسی سر و کار دارید که از دنباله فیبوناچی پیروی می‌کنند. برخلاف الگوهای کلاسیک شناسایی الگوهای هارمونیک در بازار کار آسانی نیست و نیاز به تمرین زیادی دارد. معامله‌گران در تلاش‌اند تا با استفاده از این الگوها حرکات بعدی قیمت را به درستی پیش‌بینی کنند. این مبحث نخستین بار توسط فردی به نام گارتلی بیان شد و سپس توسط افراد دیگری مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت.

در بیشتر اوقات الگوهای هارمونیک روند بازار را به درستی تشخیص می‌دهند و اشاره به فرصت‌های مناسب ورود دارند. به همین علت از الگوهای بسیار مهم به شمار می‌آیند.

 به‌طور کلی اغلب این الگوها از 5 نقطه تشکیل شده‌اند و به شکل حروف " M " یا  " W"  انگلیسی هستند. نقاط  الگوها با حروف X ,A ,B ,C ,D نام‌گذاری می‌شوند. با این حال هر الگو قوانین مخصوص خود و نسبت‌های فیبوناچی متفاوتی دارد. 

گاهی ممکن است از خود بپرسید که آیا الگویی که تشخیص داده‌ام هارمونیک است یا خیر؟ برای اینکه کاملا از تشخیص خود مطمئن شوید، از 2 موج قبلی یک فیبوناچی ریتریسمنت روی موج AB ایجاد کنید. سپس یک فیبو ریتریسمنت از نقطه A به D رسم کنید. درصورتی‌که 2 سطح روی هم قرار بگیرند شما با الگوهای هارمونیک سر و کار دارید و حالا باید باتوجه به شرایط نوع الگو خود را تشخیص دهید.

الگوی AB=CD

این الگو از 4 نقطه تشکیل شده است. همان‌طور که از نام این الگو پیداست، الگوی AB=CD بر این مبنا است که موج AB باید با موج CD برابر باشد. در واقع با استفاده از فیبوناچی اکستنشن اگر نقطه اول را همان نقطه A، نقطه دوم را نقطه B و نقطه سوم را  C در نظر بگیرید، سطح 1فیبوناچی بیانگر تارگت اصلی و نقطه D خواهد بود. که در این نقطه انتظار برگشت روند وجود دارد.

نکته: اگر اصلاح BC نسبت به AB هر مقداری شود، می‌توانید عدد 1 را بر آن مقدار تقسیم کنید و سپس تارگت فیبوناچی رتریسمنت یا پروجکشن را بدست آورید. یعنی اگر نسبت اصلاح BC  به AB برابر با 0.618 شود، عدد 1 را بر این مقدار تقسیم کنید، جواب شما 1.618 می‌شود که برابر با همان سطح 1 اکستنشن می‌باشد.

از رایج‌ترین نسبت‌ها که در این الگو استفاده می‌شود می‌توان نسبت 61.8 یا 78.6 برای اصلاح موج BC نسبت به AB و همچنین نسبت 127.2 یا 161.8برای اصلاح CD نسبت به BC را در نظر گرفت.

الگوی گارتلی

یکی از راه‌های شناسایی الگوی گارتلی، قرارگیری نقطه D بین موج XA می‌باشد و در این حالت موج AB، موج XA را به اندازه 0.618 اصلاح می‌کند. همچنین موج BC به اندازه 0.382 تا 0.886، موج AB را اصلاح می‌کند. درنهایت موج CDهم به اندازه 1.27 تا 1.618 موج BC را اصلاح می‌کند. موج AD نیز موج XA را به اندازه 0.786 اصلاح می‌کند. در نقطه D با مشاهده علائم بازگشت روند می‌توانید وارد یک پوزیشن مخالف روند CD شوید.

الگوی خفاش

الگوی خفاش شباهت زیادی به الگوی گارتلی دارد منتهی نسبت به آن دقیق‌تر است. در این الگو موج AB، موج XA را به اندازه 0.382 تا 0.5 اصلاح می‌کند. همچنین موج BC به اندازه 0.382 تا 0.886 اصلاح می‌کند و موج CD، موج BC را به اندازه 1.618 تا 2.618 می‌تواند اصلاح کند. موج AD نیز موج XA را به اندازه 0.886 اصلاح می‌کند.

الگوی پروانه

تفاوت الگوی پروانه با دو الگوی قبلی این است که در این الگو نقطه D پایین‌تر از نقطهX قرار دارد و اصلاح بیشتری دارد. موج AB به اندازه 0.786 موج XA را اصلاح می‌کند. موج BC به اندازه 0.382 تا 0.886 موج AB را اصلاح می‌کند و همچنین موج CD به اندازه 1.618 تا 2.24 موج قبلی خود یعنی BC را اصلاح می‌نماید. در نهایت موج AD به اندازه 1.27 موج XA را اصلاح می‌کند.

الگوی خرچنگ

الگوی خرچنگ بسیار مشابه الگوی پروانه است ولی محاسبات آن متفاوت است. یکی از شاخصه‌های این الگو، آن است که موج CD نسبت به موج قبلی خود موج بلندی می‌باشد. این الگو دارای 5 نقطه می‌باشد. در این الگو موج AB، موج XA را به اندازه 0.382 تا 0.618 اصلاح می‌کند. موج BC به اندازه 0.382 تا 0.886 موج AB را اصلاح می‌کند. موج CD به اندازه 2.618 تا 3.618 موج BC را اصلاح کرده و در نهایت موج AD به اندازه 1.618 موج XA را اصلاح می‌نماید.

الگوی سایفر

در الگوی سایفر موج AB به اندازه 0.382 تا 0.618 موج XA را اصلاح می‌کند. موج BC به اندازه 1.13 تا 1.41 موج AB  را اصلاح کرده و موج CD به اندازه 1.27تا 2.00 موج BC را اصلاح می‌نماید. در نهایت موج AD به اندازه 0.786 موج XA را اصلاح می‌کند. یکی از شاخصه‌های این الگو این است که نقطه C بالاتر از نقطه A قرار می‌گیرد.

الگوی 3 درایو

این الگو بسیار شبیه الگو AB=CD می‌باشد با این تفاوت که الگو 3 درایو دارای 5 نقطه است. این الگو در حالت صعودی دارای 3 موج صعودی و 2 موج اصلاحی است. در حالت نزولی برعکس این موارد صادق است.

الگوی کوسه

در الگوی شارک یا کوسه، موج AB به اندازه 1.13 تا 1.618موج XA را اصلاح می‌کند. موج BC به اندازه 1.618 تا 2.24 موج AB را اصلاح می‌کند. در نهایت موج XC موج OX را به اندازه 0.886 اصلاح می‌نماید. در این الگو 1.13 یکی از مهم‌ترین سطح‌های این الگو می‌باشد. یکی از شاخصه‌های این الگو این استه که نقطه B بالاتر از نقطه X قرار دارد.

نکته: تصاویر فوق همگی بیانگر حالات صعودی الگوهای نامبرده هستند. الگوهای نزولی برعکس الگوهای فوق می‌باشند.        

نحوه معاملات الگوهای هارمونیک

در صورت تشکیل هر کدام از الگوهای نام برده و مشاهده سیگنال‌های برگشت می‌توانید با تارگت‌های زیر وارد معامله شوید:

1. سطح 61.8 موج CD
2. نقطه C
3. نقطه A
4. سطح 127.2 موج AD 
5. سطح 161.8 موج AD 

جمع‌بندی

الگوهای هارمونیک و کلاسیک می‌توانند نقاط ورود و خروج مناسبی را معرفی کنند. البته به یاد داشته باشید که باید نشانه‌های دیگری را نیز مورد توجه قرار دارد. به منظور آموزش بورس، سایر مقالات آموزشی کارگزاری بیدار را نیز مطلعه فرمایید.