مچینگ در بورس یکی از مهمترین عناصری است که باعث عملکرد صحیح و بهینه بازارهای مالی می‌شود. این مفهوم ترکیبی از عملیات مرتب‌سازی و تطبیق است که به وسیله‌ی نرم‌افزارهای بورسی انجام می‌شود و به شکلی مهم در فرآیند معاملات مالی دخیل می‌شود. برای درک بهتر این مفهوم، نیاز است تا به جزئیات آن پرداخته شود.
در این مقاله از سری مقالات آموزشی کارگزاری بیدار به تعریف مچینگ چیست و چطور انجام می‌شود، می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
مچینگ در بورس چیست؟
در بازار بورس، خرید و فروش سهام با تقاضا و سفارشات متعددی در طی روز مواجه است. این سفارش‌ها توسط کدهای مختلفی در تابلوی بازار ثبت می‌گردد. تقاضا برای خرید و فروش در قیمت‌های مجاز روز، وارد می‌شود تا معامله سهم به طور کامل در قیمت‌های موردنظر انجام بپذیرد.
به فرایندی که طی آن میزان تقاضا برای خرید به نسبت منطقی، با میزان تقاضا برای فروش در قیمت مشخص برابر باشد اصطلاحاً مچینگ می‌گوییم و طی این پروسه، معامله بین افراد مختلف صورت می‌گیرد.
مرتب‌سازی در مچینگ به معنای طبقه‌بندی سفارش‌های خریداران و فروشندگان بر اساس ویژگی‌های مختلف می‌باشد. این ویژگی‌ها ممکن است شامل قیمت، تاریخ و زمان سفارش، تعداد واحد‌ها و سایر پارامترهای مشابه باشند. مرتب‌سازی اطلاعات به این شکل به سیستم بورس کمک می‌کند تا سفارش‌ها به ترتیب منطقی دسته‌بندی شده و برای مرحله‌بعدی آماده شوند.
تطبیق به مرحله‌ای از مچینگ اشاره دارد که در آن سفارش‌های مشابه یا متناقض با یکدیگر ترکیب می‌شوند. به عبارت دیگر، سفارش‌های خریداری و فروشی که دارای ویژگی‌های مشابه و قیمت‌های نزدیک به یکدیگر هستند، به صورت خودکار تطبیق داده می‌شوند تا معامله صورت گیرد.
مچینگ در بورس به بهبود شفافیت بازار، کاهش زمان مورد نیاز برای انجام معاملات، افزایش سرعت و دقت در انجام معاملات، و کمک به ایجاد یک محیط ترتیب‌یافته و کارآمد در بازارهای مالی کمک می‌کند. این عملیات مهم در عملکرد صحیح بازارهای مالی نقش بسیار مهمی دارد و به سرمایه‌گذاران و شرکت‌های مالی اجازه می‌دهد تا به بهترین شکل ممکن از این بازارها بهره‌برند.
مچینگ در بورس چطور انجام می‌شود؟
مچینگ در بورس زمانی اتفاق می‌افتد که سفارش‌های خرید و فروش در تابلو بازار، منطبق بر هم در قیمت مشخصی ثبت و معامله شوند.
در تابلوی قیمتی بازار، حداکثر قیمت برای خرید در ردیف اول سفارشات خرید و حداقل قیمتی برای فروش در ردیف اول سفارشات فروش، قرار می‌گیرد.
مچینگ هنگامی صورت می‌گیرد که قیمت در ردیف اول خرید و ردیف اول فروش، یکسان باشند. به عبارتی در قیمت مشخص، هم سفارش خرید و هم سفارش فروش به تناسب درج شده باشد.
در تصویر زیر، تابلو معاملات سهم ذوب را مشاهده می‌کنید. با هماهنگ (مچ) شدن قیمت خرید و فروش که معادل 4530 ریال است، معامله انجام می‌شود.
تابلو معاملات اطلاعات بسیار زیادی مانند قیمت پایانی و آخرین معامله، بازه روز، حجم معاملات، درصد معاملات حقیقی و حقوقی را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد و تابلوخوانی یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای تحلیلی معامله‌گران می‌باشد. تابلو معاملات در سایت مدیریت فناوری بورس تهران در اختیار عموم مردم قرار دارد.
در حال حاضر مچینگ در بورس توسط کاربران ناظر در بازار و به وسیله محاسبات رایانه‌ای و آنلاین انجام می‌گیرد. سیستم اصلی و هسته بازار بورس نقش اساسی در چگونگی مچینگ قیمتی دارند.
مچینگ اول و دوم
در برخی اوقات، معاملات سهام در دو مرحله صورت می‌گیرد. در اینجا منظور از مچینگ اول و دوم، دوره‌های سفارش گیری در مراحل مختلف است.
به طور متداول می‌توان گفت:
مچینگ اول: در این مرحله، محک زدن میزان رغبت و تقاضای خریداران و فروشندگان در در دستور کار قرار دارد و یا معامله گران به دنبال کشف تأثیرپذیری اخبار و اطلاعات موجود بر روی قیمت سهام هستند و سفارش‌ها به صورتی پیش می‌رود که تا حدودی عیار کشف قیمت در آن بازه زمانی، مشخص می‌شود.
مچینگ دوم: صحنه رقابت قیمتی بر اساس کشف قیمت اولیه اتفاق می‌افتد که می‌تواند معاملات بعدی را پیش ببرد.
مچینگ بازگشایی
در بعضی اوقات ممکن است سهمی طی بازه زمانی بسته شود و پس از مدتی دوباره معاملات آن باز شود. در این حالت اصطلاحاً بازگشایی نماد می‌گوییم.
هر سهمی بنا بر دلایل خاصی مثل تشکیل مجمع عمومی عادی، مجموع عمومی فوق العاده، تصمیم‌گیری برای افزایش سرمایه، شفاف‌سازی و حسابرسی گزارش‌های ماهانه بسته می‌شود و بعد از طی مراحل مورد نیاز، مجدداً برای انجام معامله بازگشایی می‌گردد.
به فرایندی که طی آن سهم در زمان بازگشایی کشف قیمتی می‌شود، اصطلاحاً مچینگ بازگشایی می‌گوییم.
این مچینگ می‌تواند با درصد بالایی نسبت به قبل و یا با درصد پایین‌تری نسبت به قبل انجام شود. در مچینگ بازگشایی معمولاً نسبت خریدار و فروشنده در قیمت‌های خاص تقریباً متناسب و منطبق می‌باشد.
به همین صورت در مچینگ بازگشایی عوامل متعددی مثل اخبار به دست آمده از سهم، میزان رغبت خریداران و فروشندگان و عملکرد خوب یا ضعیف سهم، نقش اساسی و تعیین‌کننده دارند.
مچینگ در بازار پایه
در کنار بازار بورس و فرابورس که روزانه در معامله هستند، بازار پایه نیز وجود دارد که در آن نمادهایی مورد معامله قرار می‌گیرند. این تقسیمات، بسته به میزان سرمایه گذاری و ارزش دارایی شرکت‌ها و نحوه پذیرش آن‌ها در بازار بورس، انجام گرفته است.
نحوه مچینگ در بازار پایه تقریباً مشابه با بورس و فرابورس می‌باشد با این تفاوت که دامنه نوسان در بازار پایه معمولاً 3 درصدی است. ازآنجایی‌که نحوه پذیرش نویسی در بازار پایه تا حدودی آسان‌تر از بازار بورس است، بازار پایه جزوی از بازار فرابورس محسوب می‌شود.
مچینگ در بازار پایه نیز بر اساس عرضه و تقاضا و میزان رغبت پذیری خریداران و فروشندگان و رقابت بر سر قیمت‌های مشخص، صورت می‌پذیرد. پس از کشف قیمت روز و بازگشایی اولیه، معاملات در دامنه نوسان مجاز روزانه انجام می‌پذیرند.
نحوه سفارش گذاری در مچینگ
همان‌طور که تا حدی اشاره کردیم، مچینگ در بورس با نسبت منطبق بر سفارشات خرید و فروش و عرضه و تقاضا، انجام می‌پذیرد. براین‌اساس هرگاه خریدار سفارش خود را در تابلو ثبت می‌کند، اگر حداکثر قیمتی در آن لحظه باشد، در ردیف اول سفارش گیری قرار می‌گیرد.
زمانی که فروشنده‌ای با همان قیمت، سفارش خود را ثبت کند، مچینگ قیمتی صورت می‌گیرد و معامله میان سفارش گذاران به شکل کامل انجام می‌شود.
در تصویر زیر، معامله سهم صندوق قابل معامله در بورس (ETF) «ارزش آفرین بیدار» را مشاهده می‌کنید. معامله‌گر قصد دارد 1000 سهم به قیمت 11.220 ریال را معامله کنید.
در مچینگ بازگشایی معمولاً حجم زیادی از سفارشات در قیمت‌های خاصی ثبت می‌شود. این سفارش گیری تا زمانی ادامه پیدا می‌کند تا در قیمت مشخصی نسبت مناسبی میان خریداران و فروشندگان وجود داشته باشد تا مچینگ در آن قیمت صورت بپذیرد.
آموزش مچینگ قیمت در ثبت سفارش آنلاین
در سیستم آنلاین خرید و فروش سهام، گزینه‌هایی مثل خرید، فروش و همچنین در تابلوی ثبت سفارشات، تعداد، حجم و قیمت، مشخص است. فرض کنید قصد دارید برای سهام خودروسازی سایپا (خساپا) در قیمت مچینگ، سفارش خرید بگذارید.
مطابق شکل زیر، در تابلوی فروش، قیمت 2039 ریال دارای فروشنده است که به‌عنوان حداقل قیمتی در آن لحظه در ردیف اول فروش قرار دارد. اگر می‌خواهید در همین لحظه خرید خود انجام شود، باید در سقف قیمتی خرید یعنی همان 2039 ریال، سفارش خرید خود را در قسمت مربوطه ثبت کنید تا مچینگ قیمتی صورت بگیرد.
در غیر این صورت می‌توانید برای خرید خود در قیمت‌های پایین‌تری که در تابلوی خرید مشخص است، سفارش بگذارید و صبر کنید تا در صورت رسیدن به آن قیمت، سفارش شما صورت بگیرد تا در قیمت پایین‌تری خرید کرده باشید.
به همین نحو اگر می‌خواهید سهم خود را در همین لحظه بفروشید، باید در قیمت 2030 که دارای خریدار در تابلو است، سفارش فروش بگذارید در غیر این صورت می‌توانید نسبت به تابلو در قیمت‌های بالاتری سفارش فروش را ثبت کنید تا در صورت رسیدن به آن قیمت، سهم شما با قیمت بالاتری فروش برود.
تشخیص نقاط ورود و خروج سهم از اهمیت ویژه‌ای در کسب حداکثر سود ممکن از بازار را دارد.
مچینگ بورس کالا
بورس کالا یکی دیگر از بازارهای مالی و سرمایه گذاری است. همان‌طور که از نام این بازار بر میاید، در بورس کالا، به‌جای اوراق و سهام، خود کالا مورد معامله قرار می‌گیرد.
مثلاً فولاد به‌عنوان کالا در بورس کالا رقابت می‌کند. مچینگ در بورس کالا نیز بر اساس همین رقابت قیمتی صورت می‌پذیرد تا جایی که نسبت بین خریدار و فروشنده در قیمت رقابتی مشخص، به وجود بیاید.
میزان رقابت و تمایل برای خرید یا فروش، عامل‌های اصلی مچینگ و کشف قیمتی در بورس کالا می‌باشد که روزانه مورد معامله قرار می‌گیرند.
جمع‌بندی
برای هر معامله‌گری که می‌خواهد در بازار بورس سفارشات خرید و فروش خود را ثبت کند، باید بداند که مچینگ یعنی چه. مچینگ در بورس، فرایندی است که طبق آن معاملات و سفارشات ثبت شده، به وقوع می‌پیوندد.
همچنین در مچینگ، میزان تمایلات برای خرید یا فروش و نیز نسبت خریداران و فروشندگان قابل بررسی است و نهادهای مالی از آن برای تحلیل‌ها و بررسی کشف قیمتی و ارزش سهام استفاده زیادی می‌کنند.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که برای ورود به دنیای بورس، کسب مهارت و شناخت دقیق از عملکرد و اصطلاحات رایج در آن نیاز اساسی به شمار می‌رود.
کارگزاری بیدار در همین راستا آماده ارائه خدمات آموزشی و تحلیلی خود به مشتریان و سرمایه‌گذاران مختلف می‌باشد که کافی است با مشاوران و متخصصان کارگزاری در تماس باشید.
